ABD'nin İran'a yönelik yaptırımları: Gölge filolara karşı yeni önlemlerle
Gölge filoların yardımıyla bir emtianın menşei gizlenebilir ve yaptırımlar aşılabilir: gemiler rotalarının başlangıç ve varış noktalarını, yüklerini ve gemi sahiplerinin (çoğunlukla paravan şirketler) kimliğini gizler. Gemiler genellikle Batı standartlarına göre sigortalı olmuyor ve gemideki otomatik tanımlama sistemi kapalı oluyor.
Bu, ABD Başkanı Donald Trump'ın Ocak ayı sonunda göreve gelmesinden bu yana İran'a karşı başlattığı ikinci yaptırım paketi. Trump, ikinci döneminin hemen başında, bakanlıklara ve kurumlara "İslam Cumhuriyeti hükümetine azami baskı yapma, nükleer silahlanmaya giden tüm yolları kapatma ve İran'ın kötü niyetli etkisine karşı koyma" çağrısı yapan bir başkanlık kararnamesi yayınladı. Birkaç gün sonra ABD Hazine Bakanlığı, İran petrolünü Çin'e gönderen uluslararası bir şebekeye yaptırım uyguladı.
Trump, daha göreve geldiği ilk dönemde İran'a karşı olduğunu açıkça ortaya koymuş ve 2018 yılında nükleer anlaşmadan çekilmişti. İran, 2015'ten bu yana tamamen sivil amaçlı bir nükleer program karşılığında daha önce uyguladığı yaptırımların hafifletileceğini vaat ediyor.
Şimdi uygulanan yaptırımlar, küresel ticaretin yoğun olduğu bir dönemde gerçek baskı oluşturmanın ne kadar zor olduğunu da gösteriyor. Gölge filolar sadece İran için değil, aynı zamanda uluslararası yaptırımlar altında olan Rusya için de giderek daha önemli hale geliyor. Bilgi portalı Windward'a göre dünya çapında yaklaşık 2.300 tanker resmi sistemler dışında faaliyet gösteriyor. S&P Global'e göre dünya petrol tankeri filosunun yaklaşık yüzde 17'si yaptırımlı petrolü taşımak için kullanılıyor.
Rusya ve İran, Batı'nın her iki ülkeye uyguladığı yaptırımlara karşı koymak için de bir süredir enerji sektöründe birlikte çalışıyorlar: Teheran Times'ın haberine göre, yaptırım uygulanan Bovard, birkaç gün önce Rusya Enerji Bakan Yardımcısıyla daha yakın işbirliği konusunda görüştü. Ayrıca Çin, yaptırımlara rağmen Rusya ve İran'dan petrol satın alıyor; Atlantik Konseyi'ne göre gölge filo bunu mümkün kılıyor.
Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov Salı günü Tahran'a gitti. DPA haber ajansının aktardığına göre, İran Dışişleri Bakanı Abbas Aragçi, görüşmenin ardından Moskova ile nükleer program konusunda da yakınlıklarını vurgulayarak, "Yakın istişarelerde bulunuyoruz" dedi. Ayrıca müzakerelere zorlanmalarına izin vermeyeceklerini de dile getiren liderler, "Bizimle ABD arasında doğrudan bir müzakere olmayacak" dedi.
ABD yaptırımları Salı günü petrol fiyatlarını da etkiledi: Türüne bağlı olarak varil başına 15 ila 23 dolar sent arasında artışlar görüldü .
taz
