Pociągi o prędkości 40 km/h: Dlaczego znaczna część hiszpańskiej sieci kolejowej nie jest światowej klasy

Hiszpania ma łącznie 4000 km linii kolejowych dużych prędkości – najwięcej w UE.

Z północy na południe pociągi są szybkie i regularne, zwłaszcza te, które kursują do stolicy, Madrytu.

Jednak rzeczywistość w całym kraju nie jest taka sama. Czerwona ferroviaria (sieć kolejowa) w Hiszpanii bywa bardzo zmienna, a słabsza część oferuje boleśnie powolne pociągi i nieliczne połączenia, co oznacza, że często łatwiej i szybciej jest podróżować samochodem.

Pociągi międzystanowe również borykają się z opóźnieniami i brakiem przyzwoitych linii dużych prędkości.

Na przykład, obecnie nie ma połączeń dużych prędkości między Madrytem a Lizboną w Portugalii, a na północy kraju i w Estremadurze jest ich bardzo niewiele. Na szczęście trwają prace nad stworzeniem takiego połączenia między stolicami Hiszpanii i Portugalii.

Linia Madryt-Badajoz uchodziła kiedyś za najgorszą linię kolejową w całej Hiszpanii, pokonując zaledwie 480 km w około 9 godzin. Część tej trasy została ulepszona i przyspieszona w 2022 roku, ale nadal nie ma pełnego połączenia dużej prędkości i pociągi nadal kursują powoli.

Dopiero w 2023 roku północna Asturia w końcu otrzymała szybkie połączenie AVE, którego budowa trwała 19 lat, z 13-letnim opóźnieniem i kosztem 4 miliardów euro. W pozostałej części regionu nadal występują jednak problemy. Na przykład z Llanes do Oviedo pociągiem podróż trwa ponad trzy godziny, ale samochodem tylko godzinę.

Inne ważne miasta na północy, takie jak Bilbao, San Sebastián i Santander, nie są jeszcze połączone AVE. Na przykład między Bilbao a Santanderem jest około 100 km, ale podróż pociągiem zajmie ponad trzy godziny. Dla porównania, podróż samochodem zajmie tylko godzinę.

Trwają prace nad nową linią szybkiej kolei baskijskiej Y, której ukończenie planowane jest na koniec 2026 lub 2027 roku.

Pociągi nocne zostały praktycznie całkowicie zniesione w Hiszpanii. Połączenia między Barceloną a Madrytem zostały wstrzymane w 2015 roku, a połączenia między Barceloną a Vigo zostały zlikwidowane w 2019 roku. Nawet nocne połączenia między Barceloną a Paryżem zostały wstrzymane w 2012 roku, choć istnieją plany ich przywrócenia.

PRZECZYTAJ RÓWNIEŻ: Dlaczego kradzieże miedzi na hiszpańskich kolejach są teraz tak powszechne i kto za tym stoi?

Dlaczego w kraju występują takie różnice?

Wynika to przede wszystkim z projektu sieci kolejowej z XIX wieku, który koncentrował się wokół Madrytu lub linii łączących stolicę z nią. Był to historyczny plan promienisty z 1851 roku, który pozbawił znaczną część kraju sieci. Wiele z tego pierwotnego projektu przetrwało do dziś, a pociągi dużych prędkości do i z Madrytu nadal cieszą się popularnością.

Sytuacja stała się jeszcze gorsza w latach 90., gdy inwestycje publiczne przeznaczono niemal wyłącznie na AVE – sieć kolei dużych prędkości – zamiast na Cercanías i pociągi średniodystansowe w całym kraju.

Na dodatek tylko 70 procent linii jest zelektryfikowanych, a na liniach wschód-zachód wykorzystywane są różne rodzaje torów, co oznacza, że pociągi nie mogą być do nich łatwo podłączone bez konieczności ich całkowitej przebudowy.

W ciągu ostatnich dziesięcioleci większa część pozostałej części kraju również zmagała się z niekompletną infrastrukturą, szczególnie na północy i zachodzie kraju, a do tego doszła słaba konserwacja i przestarzały sprzęt z silnikami Diesla.

Efekt jest taki, że w niektórych częściach Hiszpanii pociągi osiągają średnią prędkość od 40 do 60 kilometrów na godzinę.

PRZECZYTAJ RÓWNIEŻ: Co musisz wiedzieć o planowanym pociągu dużych prędkości z Madrytu do Lizbony

Ale nie tylko hiszpańska sieć dużych prędkości ma te braki.

Tradycyjna kolej podmiejska odpowiada za 90% ruchu pasażerskiego. W 2024 roku kolej podmiejska przewiozła 591 milionów pasażerów, w porównaniu z 39 milionami w przypadku AVE. Mimo to, nadal więcej preferencji i funduszy jest przeznaczanych na sieć kolei dużych prędkości.

AIReF (Hiszpańskie Koleje Państwowe) ostrzegają przed niską opłacalnością społeczno-ekonomiczną wielu korytarzy kolejowych i zalecają zrównoważenie inwestycji w kierunku kolei podmiejskich i kolei średniodystansowych zamiast kolei dużych prędkości.

Rząd zaczął przeznaczać więcej środków na tradycyjną sieć kolejową od 2023 roku, ale dopóki elektryfikacja i kompleksowa konserwacja nie zostaną ukończone, Hiszpania pozostanie podzielona między obszary z zaawansowaną technologicznie AVE a resztę kraju. Naprawa tej nierównowagi może zająć dużo czasu.

Chociaż hiszpańska sieć kolejowa niewątpliwie znacznie się rozwinęła w ostatnich dziesięcioleciach, co często ma miejsce w tym kraju, nadal występują ogromne kontrasty między regionami o największej liczbie ludności a tymi położonymi z dala od wybrzeża i dużych miast.