Wrażenia z 29. Festiwalu Teatralnego w Stambule: dynamiczna opowieść

29. Festiwal Teatralny w Stambule rozpoczął się imponującym spektaklem „Katedra” światowej sławy baletu Scapino w Rotterdamie. Muzyka Arvo Perta niewątpliwie wzmocniła to wrażenie.

W wywiadzie z Astrid von Leeuwen choreograf Marcos Moreau mówi: „Nie szukam piękna w strefie komfortu. To nie jest spektakl, na którym można się zrelaksować i cieszyć. Chcę, żeby publiczność pomyślała: »Dokąd zmierza świat i gdzie ja jestem w tym obrazie?«”.

W tym samym wywiadzie podkreśla, że ​​interesują go religia i wszechświat, sztuka i era cyfrowa. „Pieta, meteoryt, astronauta… Można je zobaczyć na scenie. Ale to tylko obrazy. Moje prace są jak podróż, jak sen. Kiedy się budzisz, wszystko jest ważne, a jednocześnie nic nie jest ważne”.

Mam nadzieję, że w nadchodzących latach będziemy mieli okazję zobaczyć inne dzieła Moreau, od razu przychodzą mi na myśl Theodoros Terzopoulos, Tadashi Suzuki, Robert Wilson czy Pina Bausch...

KIM JESTEŚMY?

Tak, festiwal teatralny rozpoczął się szybko i kontynuuje w tym samym tempie z lokalnymi i międzynarodowymi zespołami. Katalońska (Hiszpania, Francja) grupa teatralna Baro D'Evel zyskała rozgłos dzięki spektaklowi „Kim jesteśmy?” na Festiwalu Teatralnym w Awinionie w 2023 roku. Sztuka została napisana, zaprojektowana i wyreżyserowana przez Camille Decourrtye i Blaia Mateu Triasa. Obsada jest liczna i dynamiczna. Wyjątkowa katalońska energia emanuje ze sceny do publiczności dzięki tej znakomitej obsadzie. Improwizacja odgrywa w spektaklu znaczącą rolę, a żarty i śmiech, które pojawiają się na początku, prowadzą publiczność do pytania „Kim jesteśmy?” – pierwszych kroków fundamentalnej refleksji i transformacji.

Scenografia, podobnie jak tancerze, muzycy, klauni, dzieci i zwierzęta w sztuce, niesie ze sobą silną tożsamość. Przedmioty ulepione z gliny, zniszczone i odbudowane, być może wzgórza, być może lasy pozbawione zieleni… Rozbite szkło, odpady, ci, którzy walczą o utrzymanie się na powierzchni na śliskim gruncie, o przytrzymanie się czegoś… Jednostki, społeczeństwa… Dziwny cykl; walka ze światem w świecie, upadek, wzrost, opór, kwestionowanie w każdym aspekcie życia i istnienie pomimo wszystko… A wszystko to wyraża się w tętniącej życiem atmosferze, niesionej tańcem i muzyką… Artyści odpowiadają na pytanie zadane przez pisarza Ferdiego Çetina w wywiadzie z reżyserami w tym kontekście w następujący sposób: „Samo życie jest kruche; żyć oznacza nieustannie balansować między czymś a jego przeciwieństwem. Nasze społeczeństwa stoją na takim progu, doświadczając upadku. W naszych spektaklach dążymy do ujawnienia niewidzialnych powiązań między naszym światem wewnętrznym a zewnętrznym”.

Bez zbędnych ceregieli zakończę krótkim fragmentem poruszającego tekstu na końcu spektaklu, który stanowi manifest, poszukiwanie, kwestionowanie i odpowiedź na „nas”: „Wnętrze, które podtrzymuje zewnętrze/ Jak to może być piękne? Warto spróbować! Bądźmy sobą, bez względu na cenę./ Jesteśmy wszystkim wokół nas, światem i jego otoczeniem./ Jesteśmy tym utrapieniem/ które nieustannie wysuwa się na pierwszy plan, zaprzeczając temu zewnętrzu, temu wewnątrz/ Jesteśmy wszystkim, co cicho woła, mówiąc, że życie jest raz zagrane/ Z jednej strony, dlaczego? Z drugiej strony, dlaczego nie? Jesteśmy tym „powtórzeniem”, tym „nigdy”, na zawsze. Jesteśmy tym, na co czekaliśmy”. (Tłumaczenie: Nermin Saatçioğlu)

Hamlet na scenie

„Hamlet”, w wykonaniu ośmiu aktorów z zespołem Downa, był niewątpliwie jednym z najbardziej wyczekiwanych i entuzjastycznie oglądanych spektakli Festiwalu. Ten spektakl również dotarł do nas za pośrednictwem Festiwalu w Edynburgu w 2024 roku.

Spektakl, wystawiony w Teatro La Plaza (Peru), jest swobodną adaptacją słynnej tragedii Szekspira, autorstwa reżyserki Cheli de Ferrari. Reżyser twierdzi, że zastosował technikę dekonstrukcji, a zapytany przez pisarza Ferdiego Çetina: „Jakie jest fundamentalne pytanie, które chcesz, aby widzowie zadali w tym Hamlecie?”, odpowiada:

Chcieliśmy zapytać: Kogo wolno nam widzieć? Kto może mówić na scenie i w społeczeństwie? Co to znaczy być, skoro świat często odmawia ci prawa do istnienia? Aktorzy nie przedstawiają na scenie abstrakcyjnych dylematów egzystencjalnych; przeżywają je na własnej skórze. Ta inscenizacja przekształca pytanie Hamleta w prawdziwie zbiorowe pytanie o życie. Intelektualne i duchowe napięcie w dziele Szekspira czyni „Hamleta” bezsprzecznie wielkim dziełem sztuki. Sztuka jest postrzegana jako zbiór paradoksów, poruszających się po złożonym świecie poprzez konfrontację jednostki z samą sobą i swoim otoczeniem. W spektaklu Teatro La Plaza pytanie „Być albo nie być” jest w pewnym sensie zadawane przez ośmiu aktorów z zespołem Downa: nam, tobie, im: światu. W „Hamlecie” i innych rolach, które na przemian odgrywają, aktorzy angażują się w dwustronną konfrontację poprzez fragmenty konkretnych scen i fragmentów. To konfrontacja z samym sobą, z własnymi niedociągnięciami czy ekscesami, a poprzez to z publicznością. W tym kontekście trzecia warstwa otwiera wręcz przestrzeń dla publiczności, by skonfrontowała się z samą sobą. Nie dostrzegając, ignorując, alienując… Tak, „w tym Hamlecie wady nie są ukryte; zająknięcia, pauzy, a nawet chwile pustki stają się nowymi narzędziami estetycznymi w rękach aktorów. Powstaje język sceniczny, który przypomina nam, że piękno można znaleźć w nietypowych miejscach”.

Po raz kolejny składamy wyrazy uznania reżyserowi, aktorom i całemu zespołowi, który przyczynił się do powstania produkcji.