Ciała hybrydowe, aksamitne światy

FLAGA Deniz Burak

Nilbar Güreş to artystka znana od lat z publicznych wystaw za granicą. Niedawno otworzyła swoją pierwszą indywidualną wystawę instytucjonalną w Turcji w galerii Arter. Wystawa Emre Baykala „Aksamitne spojrzenie” zaczerpnęła tytuł z jednej z prac Güreş prezentowanych w tej galerii. Güreş jest jak „współczesna wiedźma”. Ta interpretacja jest oczywista, gdy spojrzy się na dziesiątki jej prac. Obrazy, instalacje i rzeźby sprawiają wrażenie, jakby stworzyła je czarownica lub alchemik.

Güreş tworzył w wielu dziedzinach sztuk plastycznych: malarstwie, grafice, fotografii, kolażu, wideo… Tematy, które bada, to hybrydyczność gatunków, splecione formy ciała, normy płciowe oraz ich wzajemne relacje i relacje ze środowiskiem, w którym żyją. Przyjrzyjmy się teraz, co oznacza hybrydyczność gatunków: w swoich pracach stworzył barwny świat, w którym przeplatają się ludzie, zwierzęta, rośliny i elementy mitologiczne.

Wystawa posiada również surrealistyczny wszechświat. Każda praca wydaje się gotowa do zmiany i transformacji. Wszystkie przypominają żywe organizmy, ale trudno stwierdzić, czy są częścią tego świata, czy nie. Ten barwny świat kształtują tkaniny; rośnie w kokonie, gnieździe, sieci. Kusi mnie, by nazwać pierwszą pracę na wystawie Artera „przykładem tego, co do tej pory opisałem”, wniosek, jaki wyciągam z jej umiejscowienia przy wejściu do galerii. „Monstera” na pierwszy rzut oka wydaje się być podstawą wielbłąda, którego liście są utkane z tkanin o różnych wzorach i fakturach; została stworzona specjalnie na tę wystawę. To niezwykłe stworzenie jest bardzo głodne. Jego korzenie, rozchodzące się na lewo i prawo, pasą się na ustawionych wokół miskach z jedzeniem i wodą. To hybrydowe stworzenie jest uderzającym przykładem współistnienia różnych gatunków. „Mayzu” przypomina te biedne drzewa z przywiązanymi do nich szmatami. Mayzu, praca pełna aluzji do szamanizmu, posiada warstwy znaczeniowe podobne do Monstery.

Warstwy znaczenia politycznego

Prace Güreşa zasługują na polityczną interpretację. Jego fotografie doskonale się do tego nadają. Patrząc na fotografię „Graves” z serii „Ginning”, pytam: „Co dziewięć kobiet robi w ciemności, z kilofami w dłoniach, na zielonym polu?”. Güreş wyjaśnia to w książce wystawowej przygotowanej przez Arter Publications :

„Podczas produkcji serii Çırçır poznałam moją rodzinę, matkę i ludzi ze społeczności. Cała krytyka, którą staram się przekazać w mojej pracy, rozprzestrzeniła się dzięki temu na otoczenie. Çırçır to dzielnica, która została wywłaszczona i w dużej mierze zniszczona pod budowę tunelu drogowego łączącego Hacıosman z Sarıyer. Kiedy usłyszałam, że Çırçır jest wywłaszczany i zostanie wymazany z mapy, bardzo chciałam zrealizować ten projekt. Kiedy przyjaciółki mojej matki spotkały się z naszymi feministkami za kulisami, wywiązały się bardzo interesujące dyskusje; każda z nas czegoś się od siebie nauczyła”.

Istnieją inne źródła, które wpływają na jego praktykę artystyczną . Rozumiemy to w jego dziele „Księżyce i niedźwiedzie”. Myślę, że następujące słowa z Güreşa wyjaśnią te źródła: „Mój ojciec jest kurdyjskim alewitą, który stłumił swoją tożsamość. Opowiadał mi historie o zwierzętach, częściowo prawdziwe historie, częściowo kurdyjską mitologię. Wierzę, że nie odważył się mówić językiem mojego ojca, ale przekazał mi tę kulturę poprzez opowieści. Osobowości zwierząt są wyrażone w tych opowieściach. Na przykład niedźwiedzie robią tak sprytne rzeczy, że aż zapierają dech w piersiach. Tak naprawdę nie ma już znaczenia, czy jest niedźwiedziem, czy człowiekiem…”

Wystawę można oglądać do 12 kwietnia 2026 roku. Warto również zwrócić uwagę i omówić fakt, że w ciągu 25 lat twórczości artysta nie miał żadnej wystawy instytucjonalnej w Turcji.