Portugalia potrzebuje nowej polityki zarządzania wodą

Zapewnienie racjonalnego wykorzystania zasobów wodnych i ograniczenie strat w systemach to podstawowe działania służące inteligentnemu gospodarowaniu wodą i zapewnieniu jej dostępności do spożycia przez ludzi, zwierzęta, rolnictwo, leśnictwo i przemysł.

Strukturalny charakter suszy hydrologicznej w regionach Algarve i Alentejo skłonił rząd PS w 2020 r. do podjęcia działań w celu przygotowania regionalnych planów efektywnego gospodarowania wodą. Istotą tych planów jest zaangażowanie całej społeczności i zagwarantowanie regionalnych paktów na rzecz wspierającego, inteligentnego, wydajnego i zrównoważonego wykorzystania wody. Pakty te miały na celu ocenę zarządzania dostępnością wody, oszacowanie dostępności wody i zmian w jej zużyciu w regionach hydrograficznych, biorąc pod uwagę najpoważniejsze scenariusze pod względem meteorologicznym, a także obejmując metodologie, które należy stosować w ocenie perspektywicznych scenariuszy uwzględniających skutki zmiany klimatu. Obecnie cztery dorzecza rzek położone między Portugalią i Hiszpanią utraciły 20% wód odpływowych. Należy pilnie zidentyfikować i przeanalizować problem, aby móc podjąć uzasadnione i długotrwałe działania.

Musimy coraz bardziej promować modele, które nie tylko wzmacniają zarządzanie dostępnością wody w każdym dorzeczu, ale także zwiększają możliwości jej magazynowania i zasilania dorzeczy. Musimy, tak jak dzieje się to obecnie w Hiszpanii, ocenić możliwość przesyłu wody między zlewniami rzek lub rozważyć technologię wzmacniania warstw wodonośnych.

Wzmocnienia między działami wodnymi to delikatna sprawa. Biorąc jednak pod uwagę obecną „awarię wodną”, z którą zmaga się Półwysep Iberyjski, jest to kwestia, która coraz częściej musi być omawiana na szczeblu krajowym.

Chociaż portugalsko-hiszpańska umowa regulująca wspólne korzystanie z zasobów wodnych jest uznawana na arenie międzynarodowej za sukces, ze względu na harmonijne stosunki między tymi dwoma krajami woda będzie zasobem deficytowym, który może powodować napięcia.

W przypadku Półwyspu Iberyjskiego istnieją aspiracje i oczekiwania każdego kraju, ale zawsze pojawiają się pewne kontrowersje związane z okresami niedoborów – co mogliśmy zaobserwować w ostatnich latach.

Kontekst zmian klimatycznych, w którym żyjemy, pogłębi tę zależność. W Hiszpanii istnieje już znaczna liczba zapór gwarantujących regulację dopływów, a spodziewany jest nawet wzrost pojemności magazynowej dzięki nowym zaporom, które pozwolą na zminimalizowanie sytuacji suszy i powodzi.

Na przykład w portugalskim basenie Gwadiany, Alqueva, o pojemności 4135 hm3, tworzy największe sztuczne jezioro w Europie. W Hiszpanii rzeka Gwadiana gromadzi się w górnym biegu rzeki, poprzez ważny system zapór, którego pojemność jest dwukrotnie większa od pojemności zbiornika Alqueva.

Musimy działać proaktywnie w celu rozwiązania problemów związanych z nieprawidłowościami w gospodarowaniu wodą, które są spowodowane zmianami klimatycznymi, dłuższymi okresami suszy przeplatanymi okresami intensywnych opadów deszczu i spływu wód, co prowadzi do ekstremalnych zjawisk pogodowych.

Podstawą planowania polityki publicznej jest znajomość terenu, dialog z sektorem publicznym i prywatnym oraz doświadczenie jego problemów. W zarządzaniu wodą i jej użytkowaniu w Portugalii nie może i nie powinno być dogmatów. Musimy zatem rozpocząć badania nad wzmocnieniem dorzeczy w oparciu o wzajemne połączenia różnych regionów dorzeczy, wyłącznie na terytorium kraju.

W ostatnich latach Portugalia opracowała projekt, który polega na przesyłaniu wody z rzeki Gwadiana do rzeki Sado, co jest przykładem godnym naśladowania. Należy również wziąć pod uwagę oddziaływanie tego rozwiązania na środowisko i dziedzictwo kulturowe, a także ważną infrastrukturę niezbędną do jego wdrożenia. PS pracowała nad projektem rezolucji (PJR 518/XVI/1.ª), który jasno przedstawia naszą wizję obecnego kryzysu wodnego w kraju, broniąc w szczególności nowego modelu instytucjonalnego zarządzania wodą, który obejmuje jednolite zarządzanie zasobami w Portugalii, który pozwala nam zastanowić się nad ograniczeniami własności zasobów wód podziemnych (podobnie jak w innych krajach, w których susza i niedobór są rzeczywistością), który pogłębia instrumenty prawne dotyczące zarządzania zasobami i ich wykorzystywania, takie jak prawo wodne lub ramy prawne dotyczące ponownego wykorzystania wody.

Portugalia musi przeprowadzić analizę i badania na poziomie każdego z dorzeczy, swoich dużych rzek, a zwłaszcza odcinka, którego dorzecze jest szczególnie interesujące z punktu widzenia terytorium państwa, w celu zwiększenia pojemności retencyjnej i zdolności regulowania dopływów, nad którymi mamy suwerenność.