Nowe uzależnienie coraz silniejsze. Specjaliści alarmują: podali objawy

• 31 proc. polskich inwestorów kryptowalutowych przejawia problemowe zachowania inwestycyjne
• Nowoczesne aplikacje inwestycyjne mogą zwiększać ryzyko uzależnienia poprzez całodobowy dostęp i emocjonalne zaangażowanie
• Problemowe inwestowanie i hazard mają podobne psychologiczne podłoże, co może prowadzić do uzależnień

Badanie, przeprowadzone na grupie tysiąca inwestorów, wykazało, że aż 31 proc. z nich przejawia wzór zachowań określany jako problemowy - wiąże się on z utratą kontroli nad:

• czasem,
• środkami finansowymi,
• emocjami.

- Co istotne, 28 proc. badanych inwestorów wykazuje jednocześnie objawy hazardu problemowego - wynika z badania Instytutu Psychiatrii i Neurologii.

Zdaniem dr. Michała Bujalskiego, socjologa, adiunkta w Instytucie Stosowanych Nauk Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego, współautora badań, dotyczy to zwłaszcza:

• krótkich horyzontów czasowych,
• wysokiego ryzyka, oraz
• mechanizmów psychologicznych charakterystycznych dla gier losowych

takich jak:

• gonienie strat,
• poszukiwanie ekscytacji, czy
• podejmowanie ryzyka w sytuacji ponoszenia porażek.

- Inwestowanie nie jest hazardem, ale pewne jego formy - szczególnie te oparte na spekulacji - są celowo "uhazardowione" poprzez wykorzystanie mechanizmów znanych z gier losowych, by zwiększyć emocjonalne zaangażowanie użytkowników - podkreślił badacz.

Zwrócił także uwagę na technologie - nowoczesne aplikacje inwestycyjne, dostępne całodobowo, stosują algorytmy analizujące zachowania użytkowników i dostosowujące ofertę w sposób utrzymujący ich w stanie ciągłego napięcia i emocjonalnej ekscytacji.

- Całodobowa dostępność rynku, duża zmienność kursów i obietnica szybkiego zysku sprawiają, że kryptowaluty mogą stać się równie uzależniające jak ruletka czy zakłady bukmacherskie - stwierdził dr Bujalski.

Profil problemowego inwestora

Profil problemowego inwestora w Polsce to najczęściej:

• mężczyzna w wieku 30-40 lat,
• z wyższym wykształceniem,
• impulsywny,
• poszukujący wrażeń,

a jednocześnie nierzadko zmagający się z:

• samotnością,
• stresem,
• lękiem.

- Nasze badanie pokazuje, że problemowe inwestowanie w kryptowaluty i hazard mają niemal identyczne psychologiczne podłoże. To zjawisko nie jest jedynie ekonomiczne, ale także społeczne i kulturowe - wzmacniane przez współczesną narrację o sukcesie, odwadze i szybkim bogaceniu się - dodał dr Bujalski.

W 2023-2024 liczba inwestorów kryptowalut na świecie wzrosła o blisko 34 proc., przekraczając 560 mln osób. W Polsce aż 94 proc. dorosłych słyszało o kryptowalutach, a 11,7 proc. deklaruje ich posiadanie (PIE, 2023).

Badanie w Polsce objęło część jakościową (6 grup fokusowych, N=48) oraz ilościową (N=1000 inwestorów w wieku 18-50 lat). Wyniki wskazują na wysoki poziom zaangażowania: Okazało się bowiem, że 21 proc. respondentów inwestuje w kryptowaluty co najmniej raz w tygodniu, 5 proc. robi to codziennie lub prawie codziennie, natomiast 31 proc. sprawdza kursy każdego dnia.

Jednocześnie aż 86,5 proc. badanych inwestorów angażuje się także w gry hazardowe, głównie zakłady bukmacherskie online i loterie.

Problemowe inwestowanie może dotyczyć aż 31 proc. inwestorów kryptowalutowych, z czego 9 na 10 spełnia kryteria wysokiego ryzyka zaburzeń hazardowych.

- Nasze badanie jednoznacznie pokazuje, że rynek kryptowalut nie jest wyłącznie przestrzenią innowacji finansowych. W wielu przypadkach staje się on środowiskiem sprzyjającym powstawaniu uzależnień, które mogą mieć poważne konsekwencje dla zdrowia psychicznego - podkreślił dr Michał Bujalski.

W jego opinii problemowe inwestowanie w kryptowaluty należy traktować jako nowe, rosnące zagrożenie uzależnieniami behawioralnymi. Potrzebne są więc działania profilaktyczne, edukacyjne i terapeutyczne, które pozwolą ograniczyć negatywne skutki tego zjawiska - zarówno w wymiarze indywidualnym, jak i społecznym.

Mira Suchodolska, PAP

Materiał chroniony prawem autorskim - zasady przedruków określa regulamin.