Nowe antidotum na zatrucia czadem: potencjalny ratunek dla tysięcy ludzi
Co roku na całym świecie tysiące ludzi tracą życie i zdrowie w wyniku zatrucia czadem. Przy pierwszej pomocy poszkodowanemu w wyniku zatrucia kluczowe jest szybkie działanie celem zminimalizowania szkód. Nowo opracowane antidotum daje szansę na natychmiastową terapię i przyspieszone przywrócenie zatrutego do zdrowia.
Czad (tlenek węgla - CO) jest jedną z najbardziej zabójczych trucizn z jakimi można mieć do czynienia w gospodarstwie domowym. Związek ten łączy się z hemoglobiną (normalnie biorącą udził w asymilacji tlenu atmosferycznego) z dużo większym powinowactwem niż tlen, nawet do 400 razy. Oznacza to iż mając "wybór" między czasteczką tlenu a cząsteczką tlenku węgla hemoglobina połączy się z ta drugą. Powoduje to ograniczenie lub odcięcie dopływu tlenu i w efekcie może skutkować trwałymi uszkodzeniami organów wewnętrznych (w szczególności mózgu) albo nawet śmiercią człowieka. Czad pochodzi zwykle ze źle skontruowanych piecy, kuchenek gazowych, kominków itp. Pomimo postepu technologicznego w tym zakresie liczba zatruć w skali zarówno Polski jak i świata nadal pozostaje znacząca. W naszym kraju w samym roku 2025 przeprowadzono ponad 3,5 tys. interwencji związanych z zatruciami, w tym ponad 800 zostało poszkodowanych a prawie 30 straciło życie.
Uszkodzenia wewnętrzne wynikające z niedotlenienia organizmu spowodowanego przez asymilacje czadu są bardzo poważne i nieodwracalne. Tym bardziej istotnym jest jak najszybsze usunięcie go z krwioobiegu aby zminimalizować uszkodzenia. Obecne wykorzystuje się terapie tlenowe, w których pacjenta umieszcza się w komorze wypełnionej nieraz w niemal 100% tlenem. Niestety często dokonywane są zbyt późno lub nieefektywnie, co może spotęgować liczbę trwałych uszkodzeń ciała. Na ratunek przychodzi nowo opracowane białko RcoM-HBD-CCC .
Autorzy badania określają białko RcoM-HBD-CCC mianem "padlinożercy". Jest ono zaprojektowane w taki sposób aby łączyć się z tlenkiem węgla z jeszcze wiekszym powinowactwem niż hemoglobina. Oznacza to, iż cząstki RcoM-HBD-CCC "przejmują" od hemoglobiny tlenek węgla, co uwalnia ją i umożliwia naturalną asymilację tlenu. Dzięki temu całkowity czas potrzebny na usunięcie połowy obecnego w krwioobiegu tlenku węgla wynosi niecałą minutę, podczas gdy terapia tlenowa wymaga niemal godziny, a bez leczenia taka ilość czadu zostaje usunięta dopiero po ok. pięciu godzinach.
RcoM-HBD-CCC jest hemoproteiną, białkiem strukturalnie podobnym do hemoglobiny. Wiele hemoprotein wykazuje powinowactwo również do tlenu czy innych związków chemicznych, takich jak tlenek azotu (NO), który bierze udział w regulacji ciśnienia krwi. Związanie się obcej hemoproteiny z NO mogłoby poskutkować niekontrolowanym zwężeniem naczyń krwionośnych i gwałtownym wzrostem ciśnienia krwi. Najnowsze badania wykazały jednak, iż powinowactwo RcoM-HBD-CCC do NO było na tyle ograniczone, że w próbce pozbawionej tlenku węgla ubytek tlenku azotu był niezauważalny. Oznacza to, iż w odpowiedniej ilości związek najprawdopodobniej nie ma negatynym skutków ubocznych.
Na całym świecie tysiące osób doznają zatrucia tlenkiem węgla każdego roku. Tym bardziej technologia szybkiej eliminacji CO z organizmu może okazać się kluczowa w minimalizowaniu szkód wywolanych zatruciem. Obecnie prowadzone są dalsze badania przedklinicze z rosnącymi perspektywami na wprowadzenie produktu na rynek w ciągu najbliższych lat.
politykazdrowotna
