NIK: miliardy na dializy i przeszczepy nerek, a profilaktyka kuleje

Niewystarczające i nieskuteczne były działania ministra zdrowia oraz NFZ na rzecz zwiększenia dostępności wczesnej diagnostyki przewlekłej choroby nerek - podkreśliła NIK w opublikowanym w czwartek komunikacie pt. "Miliardy na dializy i przeszczepy nerek, a profilaktyka kuleje".

Najwyższa Izba Kontroli zaznaczyła, że z programu pilotażowego „Profilaktyka 40 PLUS”, na który wydatkowano 395 mln zł, skorzystało 19 proc. uprawnionych osób. Tymczasem na diagnostykę i leczenie pacjentów z przewlekłą chorobą nerek (PChN) w badanym okresie przeznaczono ponad 6 mld zł, z czego aż 92 proc. stanowiły koszty dializoterapii i przeszczepów - podkreślono w raporcie.

Według NIK duże wydatki nie przekładały się jednak na jakość opieki nad pacjentami z chorobami nerek. NIK podkreślił, że czas oczekiwania na wizytę w poradniach nefrologicznych w latach 2022-2024 wydłużył się niemal dwukrotnie. Ponadto dostęp do leczenia nefrologicznego był nierównomierny w skali kraju, a kadra specjalistów coraz starsza. Istotnym problemem były braki kadrowe i niskie zainteresowanie specjalizacją nefrologia wśród młodych lekarzy.

W latach 2021-2023 liczba pacjentów z rozpoznaniem niewydolności nerek wzrosła o prawie 15 proc. (ze 105,6 tys. do 121 tys. osób). Jednocześnie o ok. 21 proc. zwiększyła się liczba pacjentów objętych ambulatoryjną opieką specjalistyczną w poradniach nefrologicznych oraz w szpitalnych oddziałach nefrologicznych.

Wzrost liczby pacjentów był jedną z przyczyn prawie dwukrotnego wydłużenia się czasu oczekiwania na wizytę w poradniach nefrologicznych (w tym dziecięcych) w latach 2022-2024. Np. dla przypadków pilnych wzrósł on z 27 do 55 dni w poradniach dla dorosłych oraz z 40 do 70 dni w przypadku poradni dziecięcych - zaznaczył NIK.

NIK zauważył, że zgodnie z prognozami zawartymi w Mapie Potrzeb Zdrowotnych liczba zgonów spowodowanych przewlekłą chorobą nerek w Polsce w latach 2022–2024 miała nie przekroczyć 15 tys. Tymczasem tylko w ciągu dwóch lat (2022-2023) z powodu chorób nerek zmarło aż 154,5 tys. osób. „Jednak pomimo alarmujących danych choroby nerek nie zostały ujęte w MPZ wśród problemów zdrowotnych najbardziej obciążających społeczeństwo” - podkreślił NIK.

Ministerstwo Zdrowia podkreśliło, że dostrzega potrzebę zwiększenia dostępności do świadczeń opieki zdrowotnej w zakresie przewlekłej choroby nerek. Resort zdrowia zaznaczył, że poradnie ambulatoryjnej opieki specjalistycznej (aos), które przyjmują niewielu pacjentów pierwszorazowych, będą stymulowane do podnoszenia tego odsetka. MZ zaznaczyło, że program profilaktyczny „Moje Zdrowie - Bilans Zdrowia Osoby Dorosłej” ma umożliwić wczesne wykrycie problemów zdrowotnych i czynników ryzyka chorób, co także zwiększy dostępność m.in. wczesnej diagnostyki przewlekłej choroby nerek i – w konsekwencji – opieki nad pacjentami z tą chorobą.

MZ zaznaczyło, że w latach 2019-2023 liczba lekarzy specjalizujących się w nefrologii w Polsce wzrosła z 1 310 do 1 399, co oznacza przyrost o 89 osób (około 6,8 proc.). Wzrost ten przełożył się na poprawę wskaźnika liczby nefrologów przypadających na 100 tys. mieszkańców – z 3,4 w 2019 r. do 3,7 w 2023 r.

W raporcie NIK podkreślono, że przewlekła choroba nerek (PChN) jest drugą po nadciśnieniu tętniczym najczęściej występującą przewlekłą chorobą w Polsce. Jest ona łatwa do zdiagnozowania i stosunkowo prosta do leczenia. Problemem jest natomiast bezobjawowy charakter choroby w jej początkowym stadium. NIK podkreślił w raporcie, że dlatego tak ważne są regularne badania profilaktyczne umożliwiające wczesne rozpoznanie i wdrożenie odpowiedniego leczenia, które może znacznie spowolnić postęp tego schorzenia. Nieleczona PChN ostatecznie prowadzi do całkowitej niewydolności nerek i wynikających z niej powikłań lub do przedwczesnej śmierci.

Szacuje się, że PChN rozpoznano jedynie u 5 proc. chorych. Eksperci oceniają, że w Polsce co roku z powodu niewykrycia tej choroby umiera przedwcześnie około 80 tys. osób, co skraca średnią długość życia w Polsce o ponad 2 lata. Według szacunkowych danych zawartych w Mapie Potrzeb Zdrowotnych (MPZ) liczba osób dotkniętych PChN w 2023 r. przekroczyła 4,5 mln, a w 2034 r. ma osiągnąć 5,2 mln - podał NIK. (PAP)

kno/ mark/

Fundacja PAP zezwala na bezpłatny przedruk artykułów z Serwisu Nauka w Polsce pod warunkiem mailowego poinformowania nas raz w miesiącu o fakcie korzystania z serwisu oraz podania źródła artykułu. W portalach i serwisach internetowych prosimy o zamieszczenie podlinkowanego adresu: Źródło: naukawpolsce.pl, a w czasopismach adnotacji: Źródło: Serwis Nauka w Polsce - naukawpolsce.pl. Powyższe zezwolenie nie dotyczy: informacji z kategorii "Świat" oraz wszelkich fotografii i materiałów wideo.