Najnowsze obowiązki lekarza Podstawowej Opieki Zdrowotnej. 7 rozdziałów

• Standardy dla Podstawowej Opieki Zdrowotnej (POZ) zostały ogłoszone przez Ministerstwo Zdrowia 31 grudnia 2024 roku
• Pełna lista wymagań znajduje się w załączniku do obwieszczenia opublikowanego w Dzienniku Urzędowym Ministra Zdrowia (poz. 145)
• Wytyczne podzielono na 7 kluczowych obszarów, takich jak: opieka nad pacjentem, przestrzeganie praw pacjenta, organizacja pracy, poprawa jakości, zarządzanie personelem, dokumentacja i bezpieczeństwo
• Celem nowych zasad jest podniesienie jakości świadczeń medycznych i zwiększenie bezpieczeństwa pacjentów w przychodniach POZ

Jakie są standardy akredytacyjne POZ. Oto szczegóły obowiązków

31 grudnia 2024 roku w Dzienniku Urzędowym MZ opublikowano obwieszczenie w sprawie standardów akredytacyjnych w zakresie podstawowej opieki zdrowotnej.

- Na podstawie art. 22 ust. 5 ustawy z dnia 16 czerwca 2023 r. o jakości w opiece zdrowotnej i bezpieczeństwie pacjenta (Dz. U. poz. 1692) ogłasza się standardy akredytacyjne w zakresie podstawowej opieki zdrowotnej, stanowiące załącznik do obwieszczenia – czytamy.

Standardy akredytacyjne podzielono na poszczególne części:

I. Opieka nad pacjentem (OP)

Jak czytamy w opisie, odpowiednie zapewnienie opieki to proces, który wymaga organizacji i zarządzania różnymi aspektami opieki zdrowotnej. Dla sprawowania właściwej opieki konieczne jest ustalenie zakresu kompetencji poszczególnych osób, uzgodnienie podejmowanych działań i sprawny przepływ informacji:

• bez względu na formę zatrudnienia personelu jednostki, powinien on ze sobą ściśle współpracować.
• opieka nad pacjentem POZ powinna obejmować również działania profilaktyczne, których celem jest poprawa skuteczności zdrowotnej;
• analiza różnych wskaźników zdrowotnych jest dobrą metodą monitorowania uzyskiwanych rezultatów klinicznych;
• opieka nad pacjentem w POZ powinna być dostępna i dobrze zorganizowana;
• pacjent powinien mieć możliwość łatwego umówienia się na wizytę w wybranej lokalizacji danej jednostki, a także możliwość uzyskania porady lekarza, pielęgniarki, położnej w różnych formach, w szczególności w ramach teleporady czy wizyty domowej.

Wykorzystanie zarówno telefonu, jak i współczesnych komunikatorów, pozwalających na przesłanie zdjęcia czy połączenie audiowizualne, ułatwia skorzystanie z porady lekarskiej, w szczególności, gdy lekarz dobrze zna pacjenta i historię jego choroby, a także, gdy pacjent mieszka daleko od gabinetu bądź ma trudności w poruszaniu się i dotarciu do gabinetu. Podmiot wykonujący działalność leczniczą powinien opracować kompleksowe podejście do świadczonej opieki, zapewniając oczekiwaną dostępność oraz skoordynowane podejście do opieki nad pacjentem, obejmujące zarówno promocję zdrowia, jak i skuteczne leczenie.

II. Kompleksowość opieki (KO)

Podano, że kompleksowość i wszechstronność opieki jest cechą zasadniczą, odróżniającą kompetencje lekarza POZ od kompetencji lekarzy specjalistów. Polega ona na sprawowaniu kompleksowej opieki zdrowotnej nad pacjentem niezależnie od jego wieku, płci i problemu zdrowotnego. Zespół POZ podejmuje działania profilaktyczne oraz terapeutyczne w określonych jednostkach chorobowych.

Przypomniano, że lekarz POZ ma podstawowe kompetencje w wielu specjalizacjach medycznych, nie tylko internistycznych i pediatrycznych, ale także zabiegowych, jak laryngologia, okulistyka czy ginekologia, jednak ograniczone do najczęstszych, umiarkowanie skomplikowanych stanów klinicznych. W razie wystąpienia bardziej złożonych problemów zdrowotnych, lekarz POZ powinien być odpowiedzialny za skoordynowanie różnych poziomów opieki medycznej, takich jak: ambulatoryjna opieka specjalistyczna (AOS) czy lecznictwo szpitalne, dostosowując plan leczenia do indywidualnych potrzeb pacjenta. Kluczowym elementem wszechstronnej opieki jest zapewnienie odpowiedniej dostępności do świadczeń opieki zdrowotnej.

W przypadku leczenia pacjenta przez różne podmioty systemu ochrony zdrowia szczególnie istotne jest zapewnienie ciągłości opieki. Deficyty jakości, zdarzenia niepożądane najczęściej występują w fazie przekazywania chorego. Dobrze funkcjonująca opieka zdrowotna powinna umożliwić sprawne przekazywanie nie tylko pacjenta, ale też istotnych dla dalszego postępowania informacji o pacjencie. Dotyczy to zarówno informacji przekazywanych przez jednostkę udzielającą świadczeń z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej do innych świadczeniodawców, jak również pozyskiwania informacji zwrotnej. Właściwa organizacja działań terapeutycznych pozwoli usprawnić proces leczenia. Pozwala na uniknięcie powtórzeń, błędów oraz zapewni pacjentowi skuteczną i kompleksową opiekę medyczną. Istotne jest dbanie o płynny przepływ informacji pomiędzy wszystkimi zaangażowanymi w leczenie pacjenta podmiotami. Pozwoli uniknąć pozostawienia pacjenta bez opieki oraz zadbać o jego bezpieczeństwo i skuteczność terapii – czytamy.

III. Prawa i obowiązki pacjenta (PP)

Jak przytoczono, w modelu medycyny rodzinnej za nadrzędną uznaje się opartą na wzajemnym zaufaniu, bezpośrednią, osobistą opiekę lekarza POZ nad pacjentem i jego rodziną. Empatyczna, partnerska relacja pomiędzy lekarzem POZ i pacjentem oraz spersonalizowane podejście do problemów pacjenta sprzyjają budowaniu zaufania, co zwiększa szansę na świadome uczestniczenie pacjenta w dbaniu o swój stan zdrowia i zaangażowanie w proces leczenia.

Pacjent korzystający ze świadczeń opieki zdrowotnej oczekuje nie tylko wysokich kompetencji medycznych personelu, ale też traktowania z szacunkiem i życzliwością. Relacje wzajemnego zrozumienia pomiędzy pacjentem a personelem ułatwiają uwzględnienie indywidualnych potrzeb pacjenta, jego świadome uczestnictwo w procesie leczenia i większą jego adherencję (stosowanie się do zaleceń lekarza), co zwiększa szanse powodzenia leczenia. Podstawową metodą sprawdzenia, w jaki sposób pacjenci oceniają jakość opieki zdrowotnej w jednostce jest zbieranie informacji zwrotnej od pacjentów w formie ankietyzacji.

Jednostka wdraża mechanizmy egzekwowania obowiązków pacjenta, w szczególności takich jak:

• nakaz zachowywania się w sposób kulturalny i niezakłócający spokoju innym pacjentom;
• nakaz zachowania higieny osobistej i porządku;
• szacunek do personelu i innych pracowników ochrony zdrowia (szczególnie osób sprawujących opiekę nad pacjentem);
• brak tolerancji dla agresji wobec personelu (informacje o ochronie przysługującej funkcjonariuszowi publicznemu).

Jak czytamy, kierownik i personel powinni przestrzegać praw pacjenta i taktownie wymagać spełniania przez pacjenta jego obowiązków. Szkolenia na ten temat powinny odbywać się cyklicznie, nie rzadziej niż raz w roku i powinny być prowadzone przez osoby posiadające przygotowanie i aktualną, opartą o komunikaty i stanowiska Rzecznika Praw Pacjenta, wiedzę. Jednak samo przestrzeganie praw pacjenta nie gwarantuje wysokiej oceny opieki ze strony pacjentów: immanentną składową opieki powinna być empatia personelu w stosunku do pacjentów, życzliwość i wyczulenie na indywidualne potrzeby psychiczne.

Wymieniono też, że w przypadku pacjentów małoletnich, ubezwłasnowolnionych lub niezdolnych do świadomego wyrażenia zgody standardy akredytacyjne odnoszą się też do przedstawicieli ustawowych pacjenta, na zasadach określonych przepisami powszechnie obowiązującego prawa.

Pacjent uczestniczy w procesie wyboru postępowania medycznego: otrzymuje informacje o alternatywnych metodach postępowania oraz uczestniczy w procesie wyboru sposobu leczenia.

IV. Poprawa jakości (PJ)

Poprawa jakości sprowadza się do poprawy istotnych procesów udzielania świadczeń i sprawowania opieki albo do poprawy ważnych - z perspektywy pacjenta - efektów będących wynikiem realizowanych procesów. Efekty z reguły klasyfikowane są na efekty medyczne – wyzdrowienie, poprawa stanu zdrowia, zmniejszenie dolegliwości, zapobieganie niechcianym zdarzeniom medycznym oraz na istotne dla pacjenta efekty niemedyczne jak:

• poczucie bezpieczeństwa,
• zadowolenie,
• satysfakcja,
• zaufanie.

Jednostka dla poprawnego funkcjonowania realizuje i powinna realizować cały szereg procesów pomocniczych, niemających znaczącego wpływu na efekty u pacjentów. Najskuteczniejszą metodą doskonalenia procesów istotnych są systematycznie planowane i realizowane programy ciągłej, cyklicznej poprawy jakości. Wymaga to specyficznej wiedzy, wykraczającej poza wiedzę medyczną i możliwie najszerszego zaangażowania w te programy personelu jednostki – dodano.

V. Bezpieczeństwo opieki (BO)

W tym przypadku podkreślono, że "starania o zapewnienie bezpieczeństwa pacjentowi w kontaktach z jednostką, lekarzem czy pielęgniarką są naczelną powinnością każdej organizacji medycznej. Sentencja przypisywana Hipokratesowi, ojcowi medycyny, w brzmieniu łacińskim znana jako primum non nocere, oznacza, iż pierwszym obowiązkiem medyków jest właśnie nieszkodzenie, w tym zapewnienie bezpieczeństwa pacjentowi".

VI. Informacja medyczna (IM)

Podstawowym nośnikiem informacji medycznej jest dokumentacja medyczna, której celem jest dostarczenie personelowi medycznemu istotnych informacji o przebiegu diagnozowania i leczenia pacjenta, co zwiększa szanse właściwego postępowania i uniknięcia zdarzeń niepożądanych.

Natomiast elektroniczna dokumentacja medyczna daje możliwość prowadzenia analiz danych w niej zawartych, generowania zestawień statystycznych, wyszukiwania szczególnych informacji wspomagających proces podejmowania decyzji, takich jak w szczególności automatyczna analiza możliwych interakcji lekowych. Jednocześnie wskazano, że wpisy do dokumentacji medycznej są też formą potwierdzenia wykonania pracy i podstawą do rozliczeń z płatnikiem publicznym. Dokumentacja medyczna może też stanowić materiał dowodowy w przypadku prowadzonych postępowań. Istotne jest by była prowadzona starannie i w przejrzysty sposób.

VII. Jakość zarządzenia (JK)

Duże znaczenie dla optymalnego udzielania świadczeń w POZ ma przygotowanie personelu jednostki do pracy i do współdziałania jako zespołu, a warunki lokalowe powinny zapewniać bezpieczeństwo i wygodę pracy zespołu z pacjentami.