"Po roku dziecko może już nie być niepełnosprawne". Lekarze orzecznicy krytykują przepisy

• W czerwcu weszła w życie nowelizacja rozporządzenia MRPiPS, zgodnie z którą orzeczenia o niepełnosprawności dla osób poniżej 16 lat będą wydawane na 3 lata.
• Lekarze orzecznicy zdecydowanie nie zgadzają się z założeniem, że każde dziecko do 16. roku życia powinno otrzymać orzeczenie o niepełnosprawności na minimum 3 lata.
• Z doświadczenia lekarzy orzeczników wynika, że w wyniku leczenia, terapii, rehabilitacji po roku lub dwóch dziecko może już nie być niepełnosprawne, albo też wobec poprawy funkcjonowania może nastąpić uzasadniona zmiana wskazań w orzeczeniu.

W czerwcu weszła w życie nowelizacja rozporządzenia MRPiPS, zgodnie z którą orzeczenia o niepełnosprawności dla osób z chorobami rzadkimi i genetycznymi będą wydawane na dłuższy okres. Według nowych przepisów minimalny okres orzeczenia dla osób poniżej 16 lat to 3 lata.

Przepisy określają również minimalne okresy ważności orzeczeń dla osób powyżej 16 lat: 7 lat - w przypadku rzadkich chorób genetycznych (według załącznika do rozporządzenia dotyczy to 208 chorób, m.in. wodogłowia wrodzonego, mukowiscydozy czy rdzeniowego zaniku mięśni) lub zespołu Downa.

Nowelizacja ma nie tylko odciążyć osoby z niepełnosprawnościami i ich bliskich, ale też zmniejszyć obciążenie pracą zespołów orzeczniczych. Obecnie w Polsce jest 16 wojewódzkich zespołów i 295 powiatowych.

Jednak nie wszyscy uznają nowelizację za zasadną.

Lekarze orzecznicy, z którymi rozmawiamy na ten temat, zdecydowanie nie zgadzają się z założeniem, że każde dziecko do 16. roku życia powinno otrzymać orzeczenie o niepełnosprawności na minimum 3 lata. Dlatego, że każda sytuacja jest indywidualna i dzieci w wyniku terapii, leczenia, rehabilitacji mogą uzyskać inny stan funkcjonalny w krótszym czasie niż wyznaczony okres 3-letni w rozporządzeniu

- mówi w rozmowie z prawo.pl Adam Szyma, przewodniczący związku zawodowego pracowników zespołów orzeczniczych i sekretarz zespołu w Żywcu.

Podkreśla, że zgodnie z rozporządzeniem ministra pracy i polityki społecznej z 1 lutego 2002 r., dotyczącym kryteriów oceny niepełnosprawności u osób poniżej 16. roku życia, nadal obowiązuje zapis, zgodnie z którym niepełnosprawność u dziecka musi być orzekana na okres nie krótszy niż 12 miesięcy.

Na łamach prawo.pl czytamy też, że związek złożył uwagi w trakcie konsultacji projektu rozporządzenia, ale nie zostały one uwzględnione.

Z doświadczenia lekarzy orzeczników wynika, że w wyniku leczenia, terapii, rehabilitacji po roku lub dwóch dziecko może już nie być niepełnosprawne, albo też wobec poprawy funkcjonowania może nastąpić uzasadniona zmiana wskazań w orzeczeniu, np. w pkt 7 (uprawniającym do świadczenia pielęgnacyjnego – red.). Niektórzy z nich wprost stwierdzili, że będą wydawać decyzję negatywną, jeżeli stwierdzą, że niepełnosprawność potrawa krócej niż trzy lata. Ponadto w naszej ocenie jest to zapis, który może powodować nieuzasadnione koszty dla budżetu państwa, wynikające z wypłacania świadczeń finansowych osobom do tego nieuprawnionym

– napisał związek.

Związkowcy pytają również, jak uregulować przypadki dzieci, u których zdiagnozowano autyzm po jednej wizycie u lekarza, i to niekoniecznie specjalisty, a takie przypadki występują. Czy po jednej wizycie niepełnosprawność poinna być orzeczona na trzy lata?

Przypomnijmy, że za zasady i kryteria orzekania o niepełnosprawności oraz za przepisy w tym względzie odpowiada biuro pełnomocnika rządu ds. osób niepełnosprawnych. Zatem - jak podkreślają związkowcy - nie jest to odpowiedzialność powiatowych zespołów orzeczniczych. Zespoły powiatowe nie odpowiadają za decyzje wydawane przez składy orzekające. Lekarze orzecznicy i specjaliści są szkoleni wedle wytycznych biura pełnomocnika w wojewódzkich zespołach ds. orzekania.

Orzeczenia przyznawane osobom z niepełnosprawnością wiążą się z prawem do wielu świadczeń. To m.in. świadczenie pielęgnacyjne, zasiłek pielęgnacyjny, ulgi podatkowe (np. możliwość odliczenia wydatków na opiekę w ramach ulgi rehabilitacyjnej); pierwszeństwo w dostępie do usług społecznych i opiekuńczych; udogodnienia w dostępie do świadczeń zdrowotnych - np. do rehabilitacji, leczenia sanatoryjnego, prawo do karty parkingowej; dodatkowe wsparcie w edukacji (możliwość uzyskania asystenta w szkole czy indywidualnego toku nauczania).

Z danych Elektronicznego Krajowego Systemu Monitoringu Orzekania o Niepełnosprawności wynika, że liczba osób z niepełnosprawnościami do 16. roku życia mających orzeczenie na stałe wynosi 71,3 tys. Pozostała grupa - blisko 192 tys. - ma orzeczenia na czas określony i to właśnie w tej grupie są ci, którzy mogą skorzystać na zmianach.

Z kolei liczba osób z niepełnosprawnościami po 16. roku życia z orzeczeniami o niepełnosprawności na stałe wynosi 1,72 mln, a na czas określony - 1,24 mln.