Nowy port zmieni Świnoujście. Miasto będzie bardziej przemysłowe, mniej kurortowe

• W raporcie przedstawiono argumenty za i przeciw budowie głębokowodnego terminala kontenerowego w Świnoujściu.
• Te pierwsze nawiązują do wzrostu gospodarczego, drugie wskazują na zaburzenie rytmu życia mieszkańców i obciążenie turystycznego miasta infrastrukturą przemysłową.
• Jeszcze w tym roku ma zostać wbita pierwsza łopata na placu budowy drogi serwisowej, która będzie obsługiwać budowę terminala i zagospodarowanie jego otoczenia.

We wrześniu 2024 r. Rada Miasta powołała Radę Programową wraz z zespołem ekspertów do analizy i oceny skutków budowy głębokowodnego terminala kontenerowego w porcie zewnętrznym w Świnoujściu.

Zlecenie opracowania raportu otrzymał zespół doradców gospodarczych TOR. Materiał jest już dostępy publicznie. Opisano w nim sytuację i przedstawiono rekomendacje.

Miasto będzie inne. Mniej kurortowe, bardziej przemysłowe

Raport, będący załącznikiem uchwały, to licząca ponad 230 stron drobiazgowa analiza przygotowana przez ekonomistów, planistów, inżynierów, ekologów i urbanistów. Wśród autorów znalazły się takie osoby jak: Maciej Mysona, Maria Zych-Lewandowska czy Julian Politt, a także konsultanci o imponującym doświadczeniu - kpt. żeglugi śródlądowej Czesław Julian Szarek czy kmdr. Mirosław Tuliszka.

W ocenie Urzędu Miasta Świnoujście takie zestawienie nazwisk gwarantuje, że raport nie jest akademicką fantazją, lecz może być narzędziem decyzyjnym. To ważne, bo zdaniem urzędników budowa terminala w znaczący sposób wpłynie na miasto i jego mieszkańców.

"Miasto będzie inne. Mniej kurortowe, bardziej przemysłowe. Mniej dostępne dla pieszych i rowerzystów, bardziej dla TIR-ów i pociągów" - czytamy w informacji prasowej Urzędu Miasta.

Plan zakłada budowę głębokowodnego terminala kontenerowego na pirsie (sztuczny półwysep) usypanym na wschód od obecnej infrastruktury portowej Świnoujścia, z dwoma nabrzeżami, o możliwościach przeładunkowych 2 mln TEU. Miałby ruszyć w 2029 lub 2030 r.

Jak podaje magistrat, najmocniejsze zarzuty zawarte w analizie dotyczą komunikacji ze strony inwestora. Rada Programowa raportu otwarcie wskazuje na brak dostępu do dokumentów podstawowych - jak studium wykonalności czy rzeczywiste dane dotyczące przeładunków.

Miasto Świnoujście nie miało wglądu w podstawy decyzji inwestycyjnych. Podobnie jak mieszkańcy - konsultacje społeczne były symboliczne, a polityka informacyjna Zarządu Morskiego Portu Szczecin i Świnoujście "skrajnie odmienna" od tej prowadzonej np. przez terminal w Gdańsku.

Wśród argumentów „za” wymienia się potencjał do tego, aby stać się jednym z najważniejszych portów kontenerowych w Europie Środkowo-Wschodniej. Terminal może ożywić gospodarczo zachodniopomorską część Polski, przyciągając nie tylko towarowe strumienie z południa kontynentu, ale i kapitał inwestycyjny.

Są też argumenty przeciw. Zdaniem autorów raportu planowana inwestycja może poważnie zakłócić układ urbanistyczny i rytm życia miasta. Szczególną troską objęto dzielnicę Warszów, która - według prognoz - poniesie największe społeczne koszty. Wskazują oni także na możliwość spadku atrakcyjności turystycznej zarówno Świnoujścia, jak i sąsiednich Międzyzdrojów.

Pierwsza rekomendacja: działać z poszanowaniem wszystkich zainteresowanych stron

Lista rekomendacji zawartych w raporcie liczy 39 pozycji. To zestaw proponowanych działań, które władze Świnoujścia we współpracy z innymi podmiotami mogą podejmować w celu pogłębienia swojej i publicznej wiedzy na temat planów budowy oraz założeń funkcjonowania głębokowodnego terminala kontenerowego.

"Należy też zauważyć, że ostatecznie część działań może, czy wręcz powinna, wiązać się ze współpracą lub wyrażaniem żądań w stosunku do podmiotów centralnych, takich, jak np. właściwe ministerstwa" - zauważono w raporcie.

Pierwsza z rekomendacji mówi o konieczności działań samorządów i innych interesariuszy, dzięki którym cały proces budowy i uruchomienia, a następnie sprawnego funkcjonowania głębokowodnego terminala kontenerowego w Świnoujściu przebiegnie w zgodzie i z poszanowaniem interesów wszystkich zainteresowanych stron. Wśród tych działań kluczowe powinny być: konsultacje społeczne, debata publiczna, a także nowy portal informacyjny, za pomocą, którego przepływ informacji i możliwość wyrażania opinii będą otwarte dla każdego zainteresowanego.

Rekomendowane jest też zwrócenie się do premiera o powołanie międzyresortowego zespołu, którego zadaniem będzie zoptymalizowanie wpływu terminala na gospodarkę regionu i zainteresowanych gmin.

Ważne jest także, aby podjąć działania zmierzające do ustalenia, jakie są plany odnośnie do rozbudowy portu zewnętrznego (terminal uniwersalny i/lub rozbudowa głębokowodnego terminal kontenerowego o nabrzeża T3 i T4 i/lub inne, nieznane na ten moment plany) oraz przygotować w tej sprawie spójne dla Świnoujścia i Międzyzdrojów stanowisko. Raport zaleca też uwzględnienie głębokowodnego terminala w dokumentach strategicznych gminy.

Jeszcze w tym roku zostanie wbita pierwsza łopata

Kluczowa dla budowy głębokowodnego terminala kontenerowego w Świnoujściu decyzja środowiskowa została wydana w październiku 2023 r., a status ostatecznej otrzymała w lutym 2025 r., jeszcze się nie uprawomocniła.

Pomyślnie dla inwestora zakończyło się też postępowanie sądowe dotyczące decyzji lokalizacyjnej wydanej przez Wojewodę Zachodniopomorskiego. W maju 2024 r zaskarżyło ją miasto Świnoujście. Sprawa trafiła jesienią ubiegłego roku do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, który odrzucił jednak skargę samorządu.

Niedawno wiceminister infrastruktury, odpowiedzialny za sprawy morskie, Arkadiusz Marchewka, zapowiedział, że jeszcze w tym roku zostanie wbita pierwsza łopata na placu budowy drogi serwisowej, która będzie obsługiwać budowę terminala i zagospodarowanie jego otoczenia.