Rząd zatwierdził plan ewakuacji. Po wybuchu wojny oni wyjadą jako pierwsi

• Samorządowcy na obszarze zagrożenia muszą podjąć działania związane z przygotowaniem do ewakuacji. Do ich zadań należy m.in. wyznaczenie głównych dróg i linii kolejowych oraz lokalizacji punktów zbiórki.
• Podobne działania podejmują starostowie oraz wojewodowie. W czasie wojny ustalają główne drogi i linie kolejowe do ewakuacji. Wskazują środki do zabezpieczenia ewakuacji i ochrony mienia.
• Podczas ewakuacji priorytetem mają być m. in. dzieci, kobiety i osoby ze szczególnymi potrzebami. Osoby ewakuowane powinny mieć środki niezbędne do przetrwania podczas przejazdu i pobytu w miejscu tymczasowego schronienia.

W życie weszło już rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie szczegółowego sposobu ewakuacji ludności oraz zabezpieczenia mienia. Zakłada m.in. rozszerzenie zadań, z których muszą wywiązać się samorządy.

Przygotowanie szczegółowego sposobu realizacji działań w zakresie ewakuacji ludności oraz zabezpieczenia mienia wynika z ustawy z 5 grudnia 2024 r. o ochronie ludności i obronie cywilnej.

Rozporządzenie określa szczegółowy sposób ewakuacji ludności oraz zabezpieczenia mienia w przypadku zarządzenia ewakuacji ludności zamieszkującej wskazany obszar, w szczególności z rejonów zagrożonych niebezpieczeństwami wynikającymi z działań zbrojnych lub klęsk żywiołowych.

Ewakuację ludności przeprowadza się w sposób uwzględniający osiem czynników:

• weryfikację planu ewakuacji ludności w zależności od rodzaju zagrożenia i przyjętych kierunków ewakuacji;
• alarmowanie personelu i zespołu ds. ewakuacji przeznaczonych do jej organizowania i prowadzenia;
• informowanie ludności o zarządzonej ewakuacji, miejscach koncentracji i rodzajach środków transportu oraz o kierunkach przemieszczania;
• kierowanie ewakuacją ludności, z uwzględnieniem zadań zespołów wspomagających procesy planowania, organizowania, koordynowania i nadzoru jej przebiegu;
• samoewakuację ludności;
• prowadzenie spisu ludności, dóbr kultury i mienia ewakuowanych przygotowanymi środkami transportu;
• przyjęcie i ewidencję ewakuowanej ludności w wyznaczonych miejscach czasowego pobytu;
• zapewnienie bezpiecznego powrotu do miejsc zamieszkania.

Odnosząc się do zabezpieczenia mienia rozporządzenie zakłada działania obejmujące:

• zabezpieczenie szczególnie ważnych obiektów nieruchomych, w tym zabytków wyznaczonych w planach ochrony dóbr kultury na czas wojny;
• przygotowanie do przemieszczenia zwierząt i innego najcenniejszego mienia i uprzednio wyznaczonych ruchomych dóbr kultury;
• zabezpieczenie dóbr kultury przed uszkodzeniem na czas transportu, w razie konieczności udokumentowanie ich stanu;
• prowadzenie ewidencji, załadunek, przewóz do wyznaczonych miejsc oraz rozładunek i zdeponowanie do bezpiecznego przechowania.

Rozporządzenie nakłada również nowe zadania na jednostki samorządu terytorialnego - wójtów (burmistrzów, prezydentów miasta), starostów i wojewodów.

Zgodnie z nowymi przepisami, wójt (burmistrz, prezydent miasta) na obszarze zagrożenia musi niezwłocznie podjąć działania związane z przygotowaniem do ewakuacji.

Do jego zadań należy m.in. ustalenie obszarów pierwszej ewakuacji, oszacowanie liczby osób do ewakuacji, w tym szczególnie tych potrzebujących transportu, wyznaczenie głównych dróg i linii kolejowych do ewakuacji oraz lokalizacji punktów zbiórki i ich oznakowania.

Ponadto musi wyznaczyć zasoby obrony cywilnej, środki transportu, a także opracować sposób zabezpieczenia najcenniejszego mienia i dóbr kultury.

Jest też odpowiedzialny za skuteczne powiadamianie ludności, upublicznianie komunikatów ostrzegawczych oraz identyfikację potrzeb wsparcia od organów wyższego szczebla. Wszystkie te działania mają na celu zapewnienie sprawnej i skutecznej ewakuacji w sytuacji zagrożenia.

Podobnie działania muszą podjąć starostowie oraz wojewodowie na wyższych szczeblach samorządowych. Wojewoda współpracuje z dyrektorem Rządowego Centrum Bezpieczeństwa w zakresie określenia kierunków ewakuacji i w czasie wojny w porozumieniu z Siłami Zbrojnymi ustala główne drogi i linie kolejowe do ewakuacji.

Wskazuje środki do zabezpieczenia ewakuacji i ochrony mienia, osoby odpowiedzialne za koordynację działań, sposoby powiadamiania ludności oraz przygotowuje komunikaty ostrzegawcze.

Szef Obrony Cywilnej, którym jest minister MSWiA, jeszcze przed zarządzeniem ewakuacji na określonym obszarze, wdraża procesy związane z przygotowaniem do niej, w tym ustala obszary na terenie kraju przewidziane w pierwszej kolejności do przyjęcia ewakuowanej ludności i przekazuje wojewodom polecenie przygotowania tych miejsc; w konsultacji z dyrektorem Rządowego Centrum Bezpieczeństwa wyznacza szlaki komunikacyjne przewidziane do wykorzystania podczas ewakuacji i ustala sposób skutecznego powiadamiania ludności o zagrożeniu, a także przygotowuje treść informacji do upublicznienia i komunikatów na potrzeby alarmowania zagrożonej ludności.

Ponadto identyfikuje potrzeby oraz określa zakres wymaganego wsparcia przez innych ministrów i w ramach pomocy międzynarodowej lub unijnego mechanizmu ochrony ludności.

Organ obrony cywilnej na obszarze województwa wyznaczonego do przyjęcia ewakuowanej ludności ustala liczbę aktualnie dostępnych miejsc noclegowych z zabezpieczeniem socjalno-bytowym wraz z podaniem ich lokalizacji i pojemności oraz wolnych miejsc w zakładach opiekuńczych oraz miejsc w szpitalach. Określa też dostępność środków transportu możliwych do wykorzystania w procesie ewakuacji i możliwych dróg i linii kolejowych przewidzianych do wykorzystania podczas ewakuacji.

W rozporządzeniu zwrócono uwagę na dezinformację - podczas organizowania ewakuacji ludności odpowiedni organ prowadzi działania przeciwdziałające dezinformacji i powstaniu paniki, a także ograniczenie niekontrolowanego przemieszczania się ludności, w szczególności w kierunkach, gdzie wystąpiło zagrożenie.

Wskazano także, że podczas ewakuacji ludności, organy mają postarać się zapewnić m.in. wspólny transport dla rodzin, szczególnie matek z dziećmi, osób ze szczególnymi potrzebami i ich opiekunów, a także osób starszych wymagających opieki.

Priorytet powinna mieć także ewakuacja dzieci, kobiet ciężarnych, osób przebywających w placówkach opiekuńczych, szpitalach i innych placówkach zdrowotnych, a także osób z niepełnosprawnościami lub o ograniczonej zdolności poruszania się.

Kolejna kwestia to zaopatrzenie na czas ewakuacji. Osoby ewakuowane powinny mieć zapewnione środki niezbędne do przetrwania podczas przejazdu i pobytu w miejscu tymczasowego schronienia, takie jak żywność, leki, ubrania, woda, środki higieniczne i zaplecze sanitarne.

Zapisy zakładają również ograniczenie mienia zabieranego przez ewakuowaną ludność. Podczas ewakuacji należy ograniczyć zabierane mienie do tego, które jest niezbędne do przetrwania przez 72 godziny.