Emocjonalna katastrofa na arystokratycznych wodach

Przez większość swojej kariery Edith Wharton (1862–1937) wnosiła do literatury hipokryzję nowojorskiej klasy wyższej i jej purytańską mentalność, choć ostatecznie osiedliła się na południu Francji po rozwodzie z bostońskim bankierem. Napisała powieści takie jak „Obyczaje na wsi” (1913), będące odbiciem arystokracji dbającej o wygląd, opartej na ambicji prowincjonalnej dziewczyny pragnącej zmienić swój status, oraz „Wiek niewinności” (1920, laureatka Nagrody Pulitzera), która opowiadała o uprzedzeniach w związkach miłosnych i została właśnie opublikowana w języku katalońskim przez La Temerària Editorial.

Obok tych prac o podłożu socjologicznym, Wharton skupiła się na fabułach, w których nacisk położony był na psychologię i sprawczość kobiet, jak w The Renunciation (1925), historii wygnańca z Lazurowego Wybrzeża, który wraca do Nowego Jorku, by stawić czoła konsekwencjom swojego czynu: porzucenia młodej córki i męża dla innego mężczyzny. „Bogaci też płaczą” byłby wulgarnym podtytułem intryg sypialnianych i balowych w tej powieści, co byłoby podobne do The Reef , w której dyplomata ponownie spotyka kobietę, która zostawiła go dla kochanki lata wcześniej i która po owdowieniu mieszka samotnie we francuskim zamku.

E.M. Forster w artykule z 1920 roku, recenzującym książkę Wharton „French Ways and Their Meanings” (Plaza & Janés, 2001), stwierdził, że Wharton „była nieugięta jako powieściopisarka pisząca o jednostkach”. Przede wszystkim była nieugięta wobec siebie, ponieważ analizując środowisko, w którym się urodziła, zatraciła się w obsesji wygnania i galijskiego zapału. Ten dystans nie przeszkodził jej jednak w staniu się, obok Willi Cather, narratorką, która najlepiej oddała charakter amerykańskiego społeczeństwa, przynajmniej w oczach Harolda Blooma, który stwierdził, że żaden inny rodak jej nie przewyższył.

⁄ Wharton antycypowała feminizm, pokazując konflikt autonomii kobiet i patriarchalnych oczekiwań

Brzmi to przesadnie, ale przyjrzyjmy się bliżej tej powieści z 1912 roku, która osiąga zamierzony cel: zanurza czytelnika w morzu tłumionych emocji, nieporozumień społecznych i napięć moralnych, które stopniowo pogarszają relacje między bohaterami. W tym tkwi jej atrakcyjność, ale także aktualność, ponieważ sposób, w jaki Wharton traktuje konwencje amerykańskiej klasy wyższej, będące jej głównym tematem, jest zarówno interesujący, jak i obcy.

Powieść koncentruje się wokół George'a Darrowa, dyplomaty, który w drodze na spotkanie z Anną Leath – wdową, z którą ma nadzieję odnowić dawny związek – wikła się w krótki romans z Sophy Viner, młodą guwernantką. Tytuł, „The Reef” , działa jak metafora: formacji ukrytej pod powierzchnią pozornie spokojnych wód mieszczańskiego życia, zdolnej zniszczyć nawet najbardziej starannie pielęgnowane relacje.

„Spotkali się ponownie w Londynie, około trzy miesiące wcześniej, na kolacji w ambasadzie amerykańskiej, a kiedy go zobaczyła, jej uśmiech był niczym czerwona róża przypięta do żałobnej sukni” – czytamy na początku, w tonie zdradzającym romantyczny melodramat, który zaraz zgłębimy. Pomijając często zawiły i retoryczny styl, najmocniejszą stroną dzieła jest portret kobiet poprzez dwie przeciwstawne postaci: dojrzałą Annę i impulsywną Sophy, choć obie są kobietami uwięzionymi w świecie, który wymaga moralnej doskonałości, tolerując jednocześnie, a nawet pochwalając męską dwulicowość. W tym sensie Wharton antycypuje współczesną krytykę feministyczną, pokazując, jak kobieca autonomia jest boleśnie negocjowana w granicach patriarchalnych oczekiwań.

Najlepszą rzeczą w „Rafie” jest portret dwóch przeciwstawnych postaci: dojrzałej Anny i impulsywnej Sophy

Wszystko to może zostać potwierdzone przez inną nową publikację, Altres temps , pięć opowiadań autorstwa Wharton pod redakcją Mariny Porras, które wskazują na negatywny wpływ, jaki miała na nią jej surowa postać matki, do tego stopnia, że „wpływ ten był tak silny, że Wharton poświęciła życie na tworzenie postaci, które są jej zemstą: nieczułych kobiet, niezdolnych do zrozumienia świata i uwięzionych w przeszłości”.

Edith Warton The Reef przetłumaczone przez Ainize Salaberri. Alianza 328 stron 23,95 euro

Inne czasy , tłumaczenie Yannick Garcia. Comanegra , 280 stron, 19,90 euro

Pani de Treymes. Przetłumaczone przez Carlosa Mayora. Edycja Niewidzialni . 130 stron. 15 euro.