Nowa Kaledonia: co zawiera projekt umowy o instytucjonalnej przyszłości terytorium

Po dziesięciu dniach zamkniętych rozmów główne siły polityczne Nowej Kaledonii podpisały zobowiązanie do obrony projektu porozumienia w sprawie instytucjonalnej przyszłości terytorium.

Ten „historyczny” tekst przewiduje utworzenie „Państwa Nowej Kaledonii” w ramach Republiki, nową narodowość kaledońską oraz stopniowe przekazanie niektórych uprawnień suwerennych. Oto jego treść:

Projekt zakłada utworzenie państwa Nowa Kaledonia poprzez ustawę fundamentalną. Ustawa ta będzie mogła modyfikować symbole tożsamości kraju (nazwę, flagę, hymn, dewizę), zawierać kodeks obywatelstwa, a także kartę wartości kaledońskich, łączącą „wartości republikańskie” , „wartości Kanaków” i „wartości oceaniczne” .

Jak czytamy w tekście, ta fundamentalna ustawa zostanie przyjęta przez Kongres Kaledoński większością trzech piątych głosów i będzie musiała zostać poddana gruntownej edukacji politycznej.

Tekst wprowadza obywatelstwo nowokaledońskie, które zostanie dodane do obywatelstwa francuskiego. Będą je nabywać osoby francuskie spełniające określone warunki, które zostaną określone w ustawie zasadniczej. W związku z tym będzie istniało podwójne obywatelstwo: francuskie i nowokaledońskie: zrzeczenie się obywatelstwa francuskiego pociągałoby za sobą zrzeczenie się obywatelstwa nowokaledońskiego.

Podział kompetencji między instytucjami państwowymi a lokalnymi pozostaje na razie niezmieniony, ale tekst przewiduje możliwość stopniowego przeniesienia tych kompetencji, uchwałą Kongresu, podjętą większością trzech piątych głosów. Mogłoby to dotyczyć takich dziedzin jak dyplomacja, bezpieczeństwo, wymiar sprawiedliwości czy waluta.

Nowa Kaledonia będzie sprawować pełną jurysdykcję nad stosunkami międzynarodowymi w swoich obszarach kompetencji, z wyjątkiem obronności i bezpieczeństwa. Będzie również ściśle zaangażowana w wykonywanie funkcji suwerennych, realizując plan szkoleniowy obejmujący szkolenie personelu administracyjnego, sądowniczego i służb bezpieczeństwa.

Nowa Kaledonia będzie prowadzić swoje działania dyplomatyczne „zgodnie ze swoimi zobowiązaniami międzynarodowymi i interesami Francji” – stwierdzono w tekście.

Kongres będzie teraz liczył 56 członków, z możliwością modyfikacji systemu głosowania, liczby okręgów wyborczych i podziału mandatów między zgromadzenia prowincjonalne. Specjalna ustawa organiczna zapewni utrzymanie mechanizmu solidarności między instytucjami Wysp Północnej, Południowej i Lojalności, trzech prowincji archipelagu.

Musi on wyznaczyć cele zarówno w zakresie konsolidacji finansów publicznych, jak i ożywienia gospodarczego. W odniesieniu do niklu , surowca strategicznego, w programie znajduje się specjalny plan. Przewiduje on ułatwienie eksportu rudy w ramach „odnowionej doktryny” , zgodnie z planem, że kaledoński nikiel będzie nadal przetwarzany głównie lokalnie lub w kaledońskich zakładach offshore. W tekście wspomniano również o wsparciu technicznym i finansowym ze strony państwa.

Projekt obejmuje kilka etapów poprzedzających wybory prowincjonalne, przełożone na maj-czerwiec 2026 roku, w tym przyjęcie ustawy konstytucyjnej przez parlament obradujący w Kongresie w Wersalu jesienią. W lutym 2026 roku ustawa zostanie poddana pod głosowanie Kaledończyków. W marcu lub kwietniu spodziewane jest przyjęcie specjalnej ustawy organicznej, a w Nowej Kaledonii odbędą się wybory samorządowe.

Dokument podpisany w Bougival nie jest ostatecznym porozumieniem, lecz zobowiązaniem delegatów politycznych do przedstawienia i obrony wspólnego tekstu przed swoimi placówkami w Nowej Kaledonii, gdzie mógłby on wywołać poruszenie. „Wszyscy partnerzy zobowiązują się do przedstawienia i obrony tekstu w stanie porozumienia w sprawie przyszłości Nowej Kaledonii” – czytamy w tekście.

Nowokaledońskie partie polityczne będą więc musiały uzyskać poparcie swoich wyborców w nadchodzących tygodniach, zaczynając od separatystów z FLNKS, których kongres ma się odbyć pod koniec przyszłego tygodnia, zgodnie ze źródłem bliskim sprawie.