Błękitne Hełmy: W których krajach nadal stacjonują siły ONZ?

Utrzymanie pokoju. To główna misja Błękitnych Hełmów, personelu wojskowego działającego pod sztandarem Organizacji Narodów Zjednoczonych od 1948 roku. Ich zaangażowanie przyniosło im Pokojową Nagrodę Nobla w 1988 roku, w uznaniu za interwencje w regionach dotkniętych konfliktem.

Wśród tych operacji, od 1978 roku, rozmieszczone są Tymczasowe Siły Zbrojne ONZ w Libanie (UNIFIL). Jednak w czwartek, 28 sierpnia, Rada Bezpieczeństwa podjęła decyzję o „po raz ostatni przedłużeniu mandatu UNIFIL” do 31 grudnia 2026 roku, pod presją Stanów Zjednoczonych i Izraela, które nadal krytykują ich działania.

Oprócz Libanu siły pokojowe są obecnie obecne na dziesięciu innych terytoriach, głównie w Afryce, ale także na Bliskim Wschodzie, w Azji i Europie.

Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Nadzoru Rozejmu (UNTSO) na Bliskim Wschodzie to najstarsza wciąż działająca misja ONZ. Utworzona w 1948 roku i z siedzibą w Jerozolimie, tuż po powstaniu Państwa Izrael, UNTSO jest również pierwszą operacją pokojową ONZ.

Około 300 obserwatorów wojskowych monitoruje przestrzeganie zawieszenia broni i izraelsko-arabskich porozumień o zawieszeniu broni podpisanych w 1949 r. z Egiptem, Libanem, Jordanią i Syrią.

Po uzyskaniu niepodległości w 1947 roku Indie i Pakistan walczyły o kontrolę nad Kaszmirem. Wojna zakończyła się w 1949 roku zawieszeniem broni wynegocjowanym przez ONZ, które natychmiast wysłało misję obserwacyjną. Region został następnie podzielony: Dżammu i Kaszmir, administrowane przez Indie, na południu oraz Azad Kaszmir i Gilgit-Baltistan, anektowane przez Pakistan, na północy.

Po kolejnym konflikcie oba kraje podpisały w 1972 r. Porozumienie z Shimli. Mimo to na miejscu nadal stacjonuje ponad 100 żołnierzy sił pokojowych, którzy monitorują linię zawieszenia broni , chociaż Indie uważają, że ONZ nie ma już tu nic do roboty.

Po uzyskaniu niepodległości od Zjednoczonego Królestwa w 1960 roku, Cypr szybko stał się miejscem gwałtownych starć między Grekami cypryjskimi, popierającymi unię z Grecją, a Turkami cypryjskimi, obawiającymi się marginalizacji. Aby powstrzymać przemoc, Rada Bezpieczeństwa interweniowała na wyspie w 1964 roku, wraz z Siłami Zbrojnymi ONZ na Cyprze (UNFICYP).

Kryzys zaostrzył się w 1974 roku, kiedy zamach stanu przeprowadzony przez greckich nacjonalistów obalił prezydenta i przyłączył wyspę do Grecji. W odpowiedzi Turcja najechała północną część terytorium. Od tego czasu zdemilitaryzowana strefa buforowa, ustanowiona przez ONZ, „Zielona Linia”, rozdziela dwie części wyspy. Około 1000 żołnierzy sił pokojowych, głównie brytyjskich i argentyńskich, zostało tam rozmieszczonych, aby zapobiegać dalszym starciom, chronić ludność cywilną i wspierać działania humanitarne.

Siły Obserwacyjne Rozdzielenia Izraela (UNDOF) ONZ są rozmieszczone od 1974 r. na Wzgórzach Golan , ziemi niczyjej utworzonej po wojnie Jom Kipur, w celu monitorowania wdrażania zawieszenia broni między Izraelem a Syrią.

Wraz z wybuchem wojny domowej w Syrii w 2011 roku, misja stała się znacznie bardziej niebezpieczna. Sytuacja pogorszyła się jeszcze bardziej w 2024 roku, kiedy upadek reżimu syryjskiego umożliwił armii izraelskiej wkroczenie do strefy buforowej. Około 1300 obecnych żołnierzy sił pokojowych, głównie Nepalczyków, zostało teraz zobowiązanych do utrzymania zawieszenia broni i monitorowania stref separacji.

Liban gościł siły pokojowe od 1978 roku, po częściowym wycofaniu wojsk izraelskich z południa kraju. Tymczasowe Siły Zbrojne ONZ w Libanie (UNIFIL) mają na celu przywrócenie bezpieczeństwa i wsparcie rządu libańskiego w odbudowie jego władzy.

W 2000 roku UNIFIL ustanowił „Błękitną Linię”, tymczasową granicę między Libanem a Izraelem. Po wojnie w 2006 roku jej liczebność wzrosła: ponad 10 000 żołnierzy sił pokojowych (w tym prawie 700 żołnierzy francuskich) monitoruje obecnie przerwanie działań wojennych, zgłasza naruszenia i wspiera relokację armii libańskiej na południe kraju.

Misja Narodów Zjednoczonych ds. Referendum w Saharze Zachodniej (MINURSO) została utworzona w 1991 roku, aby zadecydować o przyszłości tego terytorium w południowym Maroku. Jej misją było pomóc mieszkańcom dokonać wyboru między niepodległością a aneksją do Maroka.

Ponad trzydzieści lat później nie osiągnięto porozumienia między Marokiem a Frontem Polisario, saharyjskim ruchem niepodległościowym. Wobec braku referendum, 400 żołnierzy sił pokojowych, głównie z Bangladeszu i Egiptu, jest obecnie zaangażowanych w monitorowanie zawieszenia broni.

Obecność sił pokojowych ONZ w Demokratycznej Republice Konga sięga 1999 roku, z czasów drugiej wojny w Kongo, często określanej jako największy konflikt międzypaństwowy we współczesnej Afryce. Od 2010 roku misja nosi nazwę MONUSCO.

Pomimo oficjalnego zakończenia wojny w 2003 roku, niestabilność regionu i utrzymujące się napięcia uzasadniają dalszą obecność około 14 000 żołnierzy sił pokojowych, głównie z Bangladeszu, Nepalu i Indii. Ich zadaniem jest monitorowanie porozumień pokojowych, ochrona ludności cywilnej i wspieranie odbudowy państwa kongijskiego.

Po wojnie w Kosowie, w 1999 r., na mocy rezolucji Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 1244 utworzono UNMIK (Tymczasową Misję Administracyjną Narodów Zjednoczonych w Kosowie). Misja ta miała tymczasowo zarządzać terytorium, początkowo przejmując niemal wszystkie funkcje suwerenne: policję, wymiar sprawiedliwości, administrację, edukację itp.

Po ogłoszeniu niepodległości Kosowa w 2008 roku większość jego obowiązków została przekazana władzom lokalnym i Unii Europejskiej. Obecnie w Kosowie stacjonuje nieco ponad 300 żołnierzy sił pokojowych, głównie z Europy, którzy wspierają stabilność i zapewniają poszanowanie praw podstawowych.

Od 2011 roku w regionie Sudanu współistnieją dwie operacje ONZ. Największą z nich jest Misja Narodów Zjednoczonych w Sudanie Południowym (UNMISS), utworzona w momencie uzyskania przez ten kraj niepodległości. Jej celem jest wsparcie państwa pogrążonego w niestabilności, sytuacji zaostrzonej wojną domową w 2013 roku. Misja, licząca około 18 000 żołnierzy, głównie Rwandyjczyków i Hindusów, zapewnia ochronę ludności cywilnej, bezpieczeństwo pomocy humanitarnej oraz wdrażanie porozumienia o zawieszeniu broni.

UNISFA odpowiada za kontrolę wrażliwego regionu Abyei, spornej strefy buforowej między Sudanem a Sudanem Południowym. Od 2011 roku około 4000 żołnierzy sił pokojowych monitoruje tam granicę, ułatwiając dostawy pomocy humanitarnej i mając upoważnienie do użycia siły w celu ochrony ludności cywilnej.

Od 10 kwietnia 2014 roku Wielowymiarowa Zintegrowana Misja Stabilizacyjna ONZ w Republice Środkowoafrykańskiej wysłała do tego kraju ponad 18 600 żołnierzy pokojowych. Ich priorytetem jest ochrona mieszkańców dotkniętych wojną domową, która rozpoczęła się w 2013 roku.

Siły ONZ składają się głównie z kontyngentów rwandyjskich, bangladeskich i pakistańskich i mają za zadanie również czuwać nad przestrzeganiem praw człowieka i gwarantować dostarczanie pomocy humanitarnej.