Projekt artystyczny o zaginionych osobach w Meksyku: Ubrania przeciwko zaginięciom

Dwie postacie w białych kombinezonach ochronnych przekopują się przez liście na podwórku Teatru Maksyma Gorkiego . Latem przyjemnie jest tu posiedzieć, będąc nieco osłoniętym od słońca i upału. Obecnie wieje wiatr, który wzbija liście w powietrze, gdy tylko postacie znajdą to, czego, jak się wydaje, szukały: przezroczyste, niekończące się paski z twarzami i imionami. Zawsze ma przy sobie kilof i motykę, żeby kopać groby – mówi męski głos.

Ścieżka dźwiękowa odtwarzana jest w słuchawkach jednocześnie z krajobrazem Ogrodu Gorkiego. Nie powinno zabraknąć także maski na twarz, która ochroni Cię przed często zakurzonym podłożem, a także czegoś, co ochroni Twoją szyję przed słońcem. Mężczyzna na ścieżce dźwiękowej nazywa się Mario Vergara. W 2014 r. wraz z innymi osobami dotkniętymi katastrofą założył kolektyw „Los Otros Desaparecidos de Iguala”, który zajmuje się poszukiwaniem zaginionych osób w północnomeksykańskim stanie Guerrero.

Laura Uribe i Sabina Aldana nagrały głos Vergary i przywiozły go do Berlina. Od 2018 roku duet artystycznie zajmuje się tematem „desaparecidos”. Przymusowe zaginięcie jest uważane za akt terroryzmu. Służy szerzeniu strachu i nieufności w społeczeństwie oraz jego destabilizacji.

W Ameryce Łacińskiej praktyka ta ma gorzką tradycję , ponieważ stanowiła powszechny sposób demonstrowania władzy w czasach dyktatur. Od kiedy państwo meksykańskie podjęło próbę podjęcia działań zbrojnych przeciwko kartelom narkotykowym w 2006 r., zaginęło coraz więcej ludzi. Według Human Rights Watch w Meksyku obecnie za zaginionych uznaje się ponad 115 000 osób. Gdy Uribe i Aldana rozpoczęli swoje dochodzenie w 2018 r., liczba ta wynosiła około 32 000.

Ani wymiar sprawiedliwości, ani policja nie są pomocne w poszukiwaniach zaginionych osób – powiedział Uribe w wywiadzie dla taz. Wsparcie finansowe jest praktycznie niedostępne, dlatego rodziny często muszą same szukać swoich bliskich. W 2020 roku Uribe zebrała to, co zebrała dzięki swoim badaniom i pomocy kolektywu Vergary, w formie sztuki teatralnej: „Campo” zostało również wyprodukowane jako słuchowisko radiowe przez Deutschlandfunk, które zdobyło nagrodę Prix Italia 2023.

Artyści Uribe i Aldana opisują swoje najnowsze dzieło „Backyard”, które będzie miało miejsce w kiosku Teatru Gorkiego i wokół niego do początku marca, jako instalację performatywną. Aktorka Gorkiego Yanina Cerón prowadzi z foyer przez ogród do kiosku – pomieszczenia o szczególnym formacie w teatrze. Na wystawie można zobaczyć manekiny i różnego rodzaju gadżety.

Każdy, kto spaceruje wzdłuż Dorotheenstraße, biegnącej za Uniwersytetem Humboldta i kościołem Gorkiego, może podejrzewać, że witryna sklepowa to prawdziwy butik. Tak samo dobrze asortyment odzieży survivalowej i sprzętu turystycznego wpisuje się w społeczeństwo, w którym wystarczy kupić odpowiedni sprzęt do każdej aktywności. Choćby po to, by odnaleźć szczątki osób, które zaginęły.

Na pierwszy rzut oka może się to wydawać cyniczne, ale ubrania zaprojektowane przez Sabinę Aldanę są w rzeczywistości przeznaczone do użytku przez samorzutnie organizujące się grupy poszukiwawcze działające w pustynnym krajobrazie północnego Meksyku. Ich praca, która nie jest odpłatna, wymaga pewnej wiedzy z zakresu archeologii i kryminalistyki, a którą powinno wykonywać państwo, powinna być w ten sposób uznawana – uważa Aldana. Stroje wyposażone są we wszystko, co potrzebne w trudnym terenie, łącznie ze zdjęciami zaginionych osób wydrukowanymi na tkaninie.

Uribe i Aldana, którzy sami siebie nazywają duetem artystycznym LAS [Laboratorium Zrównoważonych Artystów], w swoim projekcie stawiają sobie pytanie, w jaki sposób zasoby instytucjonalne sektora sztuki mogą zostać wykorzystane do wywierania bezpośredniego wpływu na problemy społeczne. Oboje zgadzają się, że samo zwracanie uwagi na skargi już nie wystarczy.

Dlatego w „Backyard” mieści się także warsztat. Na jednej ze stacji można zobaczyć ubrania szyte ręcznie z materiału przypominającego skórę i zdobione włosami, a jednocześnie usłyszeć głosy kobiet opowiadające o poszukiwaniach ich zaginionych dzieci. Obok znajduje się maszyna do szycia, która haftuje ubrania marki Zara, umieszczając na nich wypowiedzi pogrążonych w żałobie członków rodziny. Jaki jest najlepszy sposób zwrócenia uwagi na problemy w naszym społeczeństwie? Uribe i Aldana podają odpowiedź: należy je skomercjalizować i uczynić nadającymi się do spożycia.

„Niech oczy zaginionych będą ich śledzić na zawsze. „I oby krzyki ich matek nigdy nie dały im zasnąć” – głosi zdanie napisane różowymi literami przez Lety Hidalgo. Od 2011 roku poszukuje swojego syna Roya. Gdzie to jest?