Brązy z Beninu zwrócone przez Annalenę Baerbock: Oba je oddaje

Kilka miesięcy po tym, jak minister spraw zagranicznych Annalena Baerbock pod koniec 2022 r. zwróciła Nigerii brązy z Beninu z niemieckich muzeów , ogłoszono, że ustępujący prezydent Nigerii Mohammedu Buhari przekazał brązy z historycznego Królestwa Beninu następcy królów Beninu, Oba Ewuare II , będącemu zwykłym obywatelem. Incydent wywołał oburzenie w Niemczech, ponieważ stało się wątpliwe, czy Nigeryjczycy kiedykolwiek zobaczą te brązy. Teraz brytyjska agencja prasowa Reuters podaje, że – zgodnie z pierwotnymi zamierzeniami – nigeryjska Narodowa Komisja Muzealna (NCMM) będzie odpowiedzialna za odzyskanie i ochronę bezcennych brązów z Beninu.

Komisja podjęła się tego zadania za zgodą Oba, zgodnie z oświadczeniem jej dyrektora generalnego Olugblile Hollowaya, który objął urząd w marcu 2024 r. Dzieje się tak, ponieważ nie mają infrastruktury umożliwiającej opiekę nad brązami. Chociaż Oba zapowiedział, że chce wybudować osobne muzeum dla tych eksponatów, była to zapewne nierealna fantazja.

Teraz znaleziono afrykańskie rozwiązanie. Nie ma wątpliwości, że Oba jest właścicielem brązów, ale NCMM zajmie się tą sprawą w przyszłości. „Oba udzielił NCMM błogosławieństwa na eksponowanie, konserwację i renowację tych obiektów. „Nie ma już więc żadnych niejasności” – mówi Holloway. Istnieje prawdopodobieństwo, że artefakty zostaną wystawione w Muzeum Sztuki Afryki Zachodniej Edo (EMWAA), które jest wciąż w budowie. Niemcy zainwestowały już cztery miliony euro w ten projekt.

Już w połowie lutego Holloway opublikował na swoim kanale Instagram zdjęcie, na którym widać go z Oba w jego pałacu. Obie strony przestrzegają umowy, w której określono nowe regulacje. W swoim poście Holloway obiecuje ścisłą współpracę z Oba i jasno daje do zrozumienia, że ​​zamierza wystawić te obiekty publicznie, mając na celu edukowanie i oświecanie ludzi. Powinno to również zadowolić opinię publiczną w Europie. Pytanie zawsze brzmiało, czy rząd ma w ogóle prawo stawiać warunki zwrotu skradzionych dzieł sztuki.

Jedną z osób, która od początku sprzeciwiała się temu rozwiązaniu, był Hermann Parzinger, prezes Fundacji Pruskiego Dziedzictwa Kulturowego w Berlinie. Prawie połowa brązów, które Annalena Baerbock zaprezentowała w Nigerii pod koniec 2022 roku, pochodziła ze środków fundacji. Było ich w sumie dwanaście.

Hermann Parzinger wykazał się dalekowzrocznością, jeśli chodzi o brązy z Beninu

Choć on również był zaskoczony faktem, że prezydent Nigerii podarował Oba brązy z Beninu, to w wywiadzie dla Berliner Zeitung powiedział również, że „dokonaliśmy przeniesienia własności, ponieważ nie ulega wątpliwości, że artefakty te zostały pozyskane w ewidentnie niezgodnym z prawem kontekście. Dlatego nie można stawiać żadnych warunków przy zwrocie. Parzinger wykazał się dalekowzrocznością, gdy stwierdził, że dwór królewski jest ściśle związany z obiektami ze względu na ich pochodzenie. „Oczywiste jest, że król musi być zaangażowany w los obiektów. Nie wykluczałbym, że strona rządowa i dwór królewski dojdą do porozumienia. Często tak się dzieje, gdy zwraca się przedmioty: w tych krajach zaczynają się debaty, istnieją rozbieżne interesy i trzeba je połączyć. To już się stało.

Nigeria poszukuje tysięcy rzeźb i odlewów z brązu, które zostały zrabowane przez brytyjskich żołnierzy w 1897 r. podczas najazdu na niepodległe wówczas Królestwo Beninu, położone na terenie dzisiejszej południowej Nigerii. Należą do najpiękniejszych i najwspanialszych obiektów afrykańskiego dziedzictwa kulturowego i znajdują się głównie w Europie.

Jednak po przekazaniu brązów Oba cała polityka zwrotu artefaktów z europejskich muzeów do krajów afrykańskich zdawała się być zagrożona. Kraj związkowy Saksonia, gdzie w muzeach znajduje się 262 benińskie brązy, wstrzymał ich zwrot. Muzeum Antropologii i Archeologii, należące do Uniwersytetu Cambridge, tymczasowo wstrzymało zwrot 116 brązów z Beninu . Holloway twierdzi, że zawarcie porozumienia z Uniwersytetem Cambridge w sprawie zwrotu artefaktów to tylko kwestia czasu. „Zwrot tych obiektów nie polega jedynie na ich wystawieniu w muzeum lub utrzymaniu. Chodzi o godność naszego narodu i naprawienie niesprawiedliwości z 1897 roku”.

Olugbile Holloway odbył już swoją pierwszą wizytę w Berlinie

Olugbile Holloway odbył już swoją inauguracyjną wizytę w Berlinie pod koniec 2024 r. na zaproszenie Muzeum Etnologicznego. Rozmowy dotyczyły m.in. fizycznego zwrotu kolejnych brązów z Beninu z Berlina do Nigerii, a także możliwej przyszłej współpracy między NCMM a Muzeum Etnologicznym w celu realizacji wspólnych projektów wystawienniczych. Holloway odwiedził magazyny Muzeum Etnologicznego w Berlinie-Dahlem i obejrzał przechowywane tam przedmioty z Beninu. „Jestem przekonany, że będziemy w stanie terminowo zrealizować zwrot kolejnych przedmiotów z Beninu” – powiedział później.

Lars-Christian Koch, dyrektor Muzeum Etnologicznego i Muzeum Sztuki Azjatyckiej, dodał: „Wizyta i bardzo owocna wymiana zdań z Olugbile Holloway pokazują, że przeniesienie własności nie powinno być postrzegane jako tymczasowe zakończenie procesu. Wręcz przeciwnie, był to punkt wyjścia do zrównoważonej, przyszłej współpracy, na którą bardzo czekamy”.

W sierpniu 2022 r. Fundacja Pruskiego Dziedzictwa Kulturowego przekazała Nigerii 512 obiektów z Beninu ze zbiorów Muzeum Etnologicznego. Wszystkie te przedmioty trafiły do ​​Berlina w wyniku tzw. brytyjskiej „ekspedycji karnej” z 1897 roku. Było to największe jak dotąd przeniesienie własności obiektów należących do kolekcji kolonialnej. Zgodnie z porozumieniem z Nigerią około jedna trzecia przekazanych obiektów pozostanie w Berlinie na zasadzie wypożyczenia przez początkowy okres dziesięciu lat; Są one eksponowane w Humboldt Forum.

Powrót z Europy wydaje się teraz nabierać tempa. Zaledwie kilka dni temu Holandia zwróciła Nigerii skarby kultury skradzione z byłego Królestwa Beninu. Ministerstwo Kultury i przedstawiciele Nigerii podpisali stosowne porozumienie. Ministerstwo Kultury w Hadze ogłosiło, że na prośbę Nigerii 119 brązów z Beninu zostanie zwróconych temu państwu Afryki Zachodniej.

Większość eksponatów nadal znajduje się w Muzeum Światowym w Lejdzie; są to wisiorki, rzeźby, wizerunki królów, ale także przedmioty codziennego użytku.