Impressies van het 29e Istanbul Theaterfestival: een vlot verhaal

Het 29e Theaterfestival van Istanbul ging van start met het indrukwekkende werk "Cathedral" van het wereldberoemde Scapino Ballet Rotterdam. De muziek van Arvo Pert versterkte deze impact ongetwijfeld.

In zijn interview met Astrid von Leeuwen zegt choreograaf Marcos Moreau: "Ik zoek geen schoonheid in een comfortzone. Dit is geen voorstelling waarbij je achterover leunt en geniet. Ik wil dat het publiek denkt: 'Waar gaat de wereld heen, en waar ben ik in dit schilderij?'"

In hetzelfde interview benadrukt hij dat religie en het universum, kunst en het digitale tijdperk hem interesseren. "Een piëta, een meteoor, een astronaut... Je ziet ze misschien op het podium. Maar het zijn slechts beelden. Mijn werken zijn als een reis, als een droom. Als je wakker wordt, is alles belangrijk, en tegelijkertijd is niets belangrijk."

Ik hoop dat we in de komende jaren nog meer werk van Moreau te zien krijgen. Denk bijvoorbeeld aan Theodoros Terzopoulos, Tadashi Suzuki, Robert Wilson of Pina Bausch.

'WIE ZIJN WIJ?'

Ja, het theaterfestival is snel van start gegaan en gaat in hetzelfde tempo verder met lokale en internationale gezelschappen. De Catalaanse (Spanje, Frankrijk) theatergroep Baro D'Evel maakte naam met hun werk "Wie zijn wij?" op het Theaterfestival van Avignon in 2023. Het stuk werd geschreven, ontworpen en geregisseerd door Camille Decourrtye en Blai Mateu Trias. De cast is groot en dynamisch. De unieke Catalaanse energie straalt van het podium naar het publiek dankzij deze getalenteerde cast. Improvisatie speelt een belangrijke rol in het stuk, en de grappen en het gelach aan het begin leiden het publiek naar de vraag "Wie zijn wij?" – de eerste stappen van een fundamentele vraagstelling en transformatie.

Het decorontwerp, net als de dansers, muzikanten, clowns, kinderen en dieren in het stuk, draagt ​​een sterke identiteit. Objecten gevormd uit klei, beschadigd en herbouwd, misschien heuvels, misschien bossen zonder groen... Gebroken glas, afval, zij die worstelen om te blijven drijven op gladde grond, om zich vast te houden aan iets... Individuen, samenlevingen... Een vreemde cyclus; de strijd tegen de wereld in de wereld, verval, opkomst, verzet, vraagtekens in elk aspect van het leven, en bestaan ​​ondanks alles... En dit alles wordt uitgedrukt in een levendige sfeer, getemporiseerd door dans en muziek... De kunstenaars beantwoorden de vraag die schrijver Ferdi Çetin in zijn interview met de regisseurs in deze context stelde als volgt: "Het leven zelf is kwetsbaar; leven betekent constant balanceren tussen iets en het tegendeel ervan. Onze samenlevingen staan ​​op zo'n drempel en ervaren een ineenstorting. In onze voorstellingen streven we ernaar de onzichtbare verbindingen tussen onze innerlijke en uiterlijke wereld te onthullen."

Zonder verder oponthoud sluit ik af met een kort fragment uit de krachtige tekst aan het einde van de voorstelling, die dient als een manifest, een zoektocht, een vraagstelling en een antwoord op "ons": "De binnenkant die de buitenkant in stand houdt/ Hoe kan dit mooi zijn? Het is het proberen waard! Laten we zijn wie we zijn, ongeacht de kosten./ We zijn alles om ons heen, de wereld en haar omgeving./ We zijn deze ergernis/ die constant op de voorgrond treedt en deze buitenkant, deze binnenkant ontkent/ We zijn alles wat zachtjes roept en zegt dat het leven maar één keer gespeeld wordt/ Aan de ene kant, waarom? Aan de andere kant, waarom niet? We zijn deze "herhaling", dit "nooit", voor altijd. We zijn waar we op hebben gewacht." (Vertaling: Nermin Saatçioğlu)

Hamlet op het podium

"Hamlet", gespeeld door acht acteurs met het syndroom van Down, was ongetwijfeld een van de meest langverwachte en enthousiast bekeken toneelstukken van het festival. Ook dit stuk reisde in 2024 via het Edinburgh Festival naar ons toe.

Het werk, een productie van Teatro La Plaza (Peru), is regisseur Chela de Ferrari's vrije bewerking van Shakespeares beroemde tragedie. De regisseur zegt dat hij een deconstructieve techniek heeft gebruikt, en toen schrijver Ferdi Çetin hem vroeg: "Wat is de fundamentele vraag die u het publiek wilt laten stellen met deze Hamlet?", antwoordde hij:

We wilden vragen: Wie mogen we zien? Wie mag er spreken op het podium en in de maatschappij? Wat betekent het om te zijn als de wereld je vaak het recht op bestaan ​​ontzegt? De acteurs verbeelden geen abstracte existentiële dilemma's op het podium; ze beleven ze aan den lijve. Deze productie transformeert Hamlets vraag tot een werkelijk collectieve vraag over het leven. De intellectuele en spirituele spanning in Shakespeares werk maakt "Hamlet" ontegenzeggelijk een groot kunstwerk. Het stuk wordt beschouwd als een verzameling paradoxen, die zich een weg baant door een complexe wereld door de confrontatie van een individu met zichzelf en zijn omgeving. In de productie van Teatro La Plaza wordt de vraag "Zijn of niet zijn" in zekere zin gesteld door acht acteurs met het syndroom van Down: aan ons, aan jou, aan hen: aan de wereld. In Hamlet en de andere rollen die ze afwisselend aannemen, gaan de acteurs een tweerichtingsconfrontatie aan door middel van fragmenten uit specifieke scènes en passages. Het is een confrontatie met zichzelf, hun eigen tekortkomingen of excessen, en, via deze aspecten, met het publiek. In deze context opent de derde laag zelfs ruimte voor het publiek om zichzelf te confronteren. Niet zien, negeren, vervreemden... Ja, "In deze Hamlet worden gebreken niet verborgen; stotteringen, pauzes, zelfs momenten van leegte worden nieuwe esthetische instrumenten in de handen van de acteurs. Er ontstaat een toneeltaal die ons eraan herinnert dat schoonheid op ongewone plaatsen te vinden is."

Wij willen nogmaals onze complimenten uitspreken aan de regisseur, de acteurs en het hele team dat aan de productie heeft meegewerkt.