Het zal ongekend krachtig zijn: de dreigende uitbarsting van honderden slapende vulkanen wordt voorspeld

Wetenschappers waarschuwen dat honderden slapende vulkanen binnenkort kunnen uitbarsten, met explosies die krachtiger zijn dan ooit tevoren. Een vulkaanuitbarsting is een ware natuurkracht. Gesmolten gesteente, as en gassen uit de diepte van de aardmantel stijgen naar de oppervlakte en lekken langzaam uit een scheur of komen plotseling in de lucht terecht. De afgelopen jaren hebben er een aantal opvallende uitbarstingen plaatsgevonden, onder andere in Italië en Indonesië. Nu waarschuwen experts dat honderden slapende vulkanen wereldwijd waarschijnlijk actiever zullen worden en zullen uitbarsten als gevolg van klimaatverandering.

Onderzoekers van de Universiteit van Wisconsin-Madison in de VS stellen dat smeltende gletsjers in stilte de weg vrijmaken voor explosievere en frequentere uitbarstingen in de toekomst, meldt de Daily Mail. Regio's zoals Noord-Amerika, Nieuw-Zeeland en Rusland zouden ook gevaar kunnen lopen, aldus de wetenschappers.

"Gletsjers verminderen doorgaans de uitbarstingen van de vulkanen eronder", aldus Pablo Moreno-Yeger, een van de auteurs van de studie. "Maar naarmate gletsjers zich terugtrekken als gevolg van klimaatverandering, laten onze resultaten zien dat deze vulkanen vaker en explosiever blijven uitbarsten."

Zijn team gebruikte argondatering en kristalanalyse van zes vulkanen in het zuiden van Chili, waaronder de nu slapende Mocho-Choshuenco, om te onderzoeken hoe de opmars en terugtrekking van de Patagonische ijskap het gedrag van vulkanen in het verleden beïnvloedde.

Door eerdere uitbarstingen nauwkeurig te dateren en kristallen in uitgebarsten gesteenten te analyseren, kon het team achterhalen hoe het gewicht en de druk van de ijskap de eigenschappen van het ondergrondse magma veranderden.

Wetenschappers hebben ontdekt dat tijdens het hoogtepunt van de laatste ijstijd – ongeveer 26.000 tot 18.000 jaar geleden – een dikke ijskap het aantal uitbarstingen beperkte en ervoor zorgde dat een grote hoeveelheid magma zich tot wel 15 km onder het oppervlak kon ophopen.

Maar, zo vervolgt de Daily Mail, toen de ijskap aan het einde van de laatste ijstijd snel smolt, zorgde het plotselinge gewichtsverlies ervoor dat de aardkorst zich ontspande en de gassen in het magma ontsnapten. Deze druktoename veroorzaakte explosieve vulkaanuitbarstingen vanuit het diepe reservoir.

"De belangrijkste vereiste voor verhoogde explosiviteit is de aanwezigheid van een zeer dikke ijskap boven de magmakamer, en het triggerpunt komt wanneer deze gletsjers beginnen terug te trekken, waardoor de druk afneemt, wat momenteel gebeurt op plaatsen als Antarctica", legt Pablo Moreno-Yeager uit.

"Ons onderzoek", merkt de wetenschapper op, "toont aan dat dit fenomeen niet beperkt is tot IJsland, waar verhoogde vulkanische activiteit wordt waargenomen. Ook andere continentale regio's, zoals delen van Noord-Amerika, Nieuw-Zeeland en Rusland, verdienen nu meer wetenschappelijke aandacht."

De onderzoekers legden uit dat toegenomen vulkanische activiteit wereldwijde gevolgen voor het klimaat kan hebben. Op korte termijn komen er bij uitbarstingen aerosolen vrij die de planeet tijdelijk kunnen afkoelen, zoals het geval was na de uitbarsting van Mount Pinatubo op de Filipijnen in 1991, waarbij de wereldwijde temperatuur met ongeveer 0,5 °C daalde.

Bij meerdere uitbarstingen verandert het effect echter in het tegenovergestelde, benadrukt de Daily Mail.

"Na verloop van tijd kan het cumulatieve effect van meerdere uitbarstingen leiden tot langdurige opwarming van de aarde door de ophoping van broeikasgassen", aldus Pablo Moreno-Yeger. "Dit creëert een positieve terugkoppelingslus waarbij smeltende gletsjers uitbarstingen veroorzaken, en uitbarstingen op hun beurt kunnen bijdragen aan verdere opwarming en smelting."