Er is een onverwachte bondgenoot in de strijd tegen de ziekte van Alzheimer benoemd

Elke drie seconden krijgt iemand ter wereld de diagnose dementie, en de ziekte van Alzheimer blijft de meest voorkomende vorm van de aandoening, goed voor 60 tot 70 procent van alle gevallen. Ondanks aanzienlijke vooruitgang in het begrijpen van de pathologie en de ontwikkeling van nieuwe behandelingen, zijn er nog steeds geen effectieve behandelingen die de ziekte volledig kunnen stoppen of omkeren. Maar neurowetenschappers zeggen dat ze een bacterie hebben gevonden die Alzheimer kan voorkomen.

Feit is dat de belangrijkste problemen verband houden met de veelheid aan oorzaken en de complexe moleculaire aard van de ziekte, waarbij twee belangrijke eiwitten centraal staan: bèta-amyloïde en tau-eiwit. Hun ophoping en aggregatie leiden tot de vorming van karakteristieke plaques en kluwens, die leiden tot de dood van neuronen en progressief verlies van cognitieve functies.

Tot op heden heeft het meeste onderzoek zich gericht op de amyloïdehypothese, die suggereert dat het verwijderen of blokkeren van bèta-amyloïde de progressie van de ziekte kan vertragen of stoppen. Als gevolg hiervan zijn er monoklonale antilichaammedicijnen ontwikkeld die zich richten op amyloïde plaques. Deze medicijnen zijn echter alleen effectief in de vroege stadia van de ziekte en elimineren zich ontwikkelende ziekten niet. Bovendien kunnen ze ernstige bijwerkingen veroorzaken, zoals hersenzwelling en bloedingen, en negeren ze het tau-eiwit, dat ook een belangrijke rol speelt in de pathogenese.

Recent onderzoek heeft een geheel nieuw perspectief geopend op de mechanismen van de ziekte van Alzheimer. Er is ontdekt dat de bacterie Helicobacter pylori, algemeen bekend als veroorzaker van maagzweren, een rol kan spelen bij het blokkeren van de ophoping van giftige eiwitten – zowel bèta-amyloïde als tau-eiwit.

"Deze ontdekking kwam onverwacht, aangezien H. pylori lange tijd werd beschouwd als een uitsluitend schadelijke microbiële infectie die gastritis en maagzweren veroorzaakt", zeggen de experts.

De experimenten van de onderzoekers begonnen met het bestuderen van de interactie tussen H. pylori en andere bacteriën die beschermende gemeenschappen vormen, biofilms genaamd. Deze structuren, bestaande uit bacteriën omgeven door slijmmatrices, bevatten vaak amyloïde-eiwitten die qua structuur vergelijkbaar zijn met de eiwitten die in het menselijk lichaam worden gevormd tijdens neurodegeneratieve ziekten. Onze hypothese was dat H. pylori de vorming van dergelijke biofilms en mogelijk ook amyloïdeprocessen bij mensen zou kunnen beïnvloeden.

In het laboratorium incubeerden de wetenschappers bèta-amyloïdemoleculen en tau-eiwitten met dit bacteriefragment. De resultaten waren indrukwekkend: zelfs bij zeer lage concentraties van het bacteriefragment CagAN werd de vorming van amyloïdeaggregaten volledig voorkomen.

Verder onderzoek met behulp van kernmagnetische resonantie toonde aan dat CagAN interageert met eiwitten, waardoor ze zich niet kunnen samenvoegen tot grote aggregaten. Computermodellen hielpen te begrijpen dat het fragment de processen blokkeert die leiden tot de vorming van toxische structuren, en mogelijk zowel bèta-amyloïde als tau beïnvloedt.

"Interessant genoeg heeft hetzelfde bacteriële fragment van CagAN ook bewezen effectief te zijn in het blokkeren van de aggregatie van andere amyloïde-eiwitten, zoals IAPP, dat geassocieerd wordt met diabetes type 2, en alfa-synucleïne, dat betrokken is bij de pathogenese van de ziekte van Parkinson", aldus de onderzoekers. "Dit suggereert dat CagAN of zijn analogen universele middelen kunnen worden in de strijd tegen diverse neurodegeneratieve en systemische amyloïde ziekten."

Volgens neurowetenschappers is het werkingsmechanisme van CagAN het voorkomen van de vorming van initiële aggregaten en het blokkeren van hun verdere groei.

Ondanks de veelbelovende resultaten moet worden benadrukt dat alle experimenten tot nu toe onder laboratoriumomstandigheden zijn uitgevoerd. Het effect van CagAN op levende organismen, de farmacokinetiek ervan en mogelijke bijwerkingen vereisen verder onderzoek. De ontdekking biedt echter hoop op de ontwikkeling van nieuwe behandelmethoden gebaseerd op het gebruik van bacteriële eiwitten of hun synthetische analogen", concluderen de wetenschappers.