Zes staten slagen er niet in om het vereiste minimum aantal uren voor de middelbare school te halen, zo blijkt uit onderzoek

Zes staten slagen er niet in om de minimale eis van 2.400 uur voor algemeen basisonderwijs in het voortgezet onderwijs te halen, zo blijkt uit een onderzoek van het Public School and University Network, Repu, dat donderdag 31 maart werd gepubliceerd.

De regel, die werd ingevoerd door een wet die in 2024 werd goedgekeurd door president Lula (PT), breekt met het hervormingsmodel dat werd ingevoerd onder de regering van Michel Temer (MDB), die de tijd die aan disciplines werd besteed, had teruggebracht tot 1.800 uur (met 1.200 uur voor het gediversifieerde deel van de opleidingstrajecten).

Momenteel omvat het secundair onderwijs in totaal 3.000 uur, waarvan 2.400 uur bestemd is voor de basisopleiding en 600 uur voor opleidingstrajecten.

Onderzoekers van Repu evalueerden de curriculumkaders van de staten in drie fasen: vóór de invoering van de New High School, tijdens de invoering van de hervorming van Temer en in het kader dat dit jaar van kracht was. Vervolgens vergeleken ze de officieel geïmplementeerde lesuren (in minuten) in de 27 openbare schoolsystemen. De analyse was gebaseerd op deeltijd- en dagprogramma's voor de middelbare school.

Analyse per staat

De conclusie is dat Amazonas, Bahia, Rondônia, Santa Catarina, Pará en Minas Gerais voldoen niet aan de vereisten van de hervorming van 2024 In totaal hebben 19 staten de wijziging van vorig jaar al doorgevoerd.

Volgens onderzoekers zijn de ernstigste gevallen te vinden in Amazonas en Bahia. Deze regio's hebben nog geen vooruitgang geboekt bij het verhogen van het wettelijk vereiste aantal lesuren op de middelbare school naar 3.000 in totaal in 2022.

Uit het onderzoek blijkt dat er in Bahia lessen van 50 minuten worden gegeven, zonder dat dit in de officiële documenten staat.

"De 5-lesdag (4 uur en 10 minuten in de klas + 30 minuten pauze) die in de openbare scholen van Bahia wordt gehanteerd, impliceert een algemene basisonderwijswerklast die 16,7% lager ligt dan de limieten die zijn vastgelegd in Wet nr. 14.945/2024", aldus de studie. De tijd voor basisonderwijs in de staat bereikt volgens de monitoring niet eens de 1.800 uur die in de vorige hervorming zijn vastgesteld.

In Amazonas vonden onderzoekers een schommeling in de lestijd van 45 tot 48 minuten, wat resulteerde in een basisaanbod van algemene opleidingen dat 20% onder de 2.400 uur ligt.

In deze twee staten bedraagt het verlies aan lestijd minstens 100 schooldagen, aldus de onderzoekers.

In Rondônia en Santa Catarina wordt de officiële lesmodule van 48 minuten niet door alle scholen gevolgd, die in de praktijk lessen van 45 minuten aanbieden. "Dit resulteert in een verlies van 6,3% van de algemene basisonderwijslast in 2025, wat neerkomt op 1,5 les minder per week gedurende de drie jaar van de middelbare school."

Uit het onderzoek bleek ook dat in Rondônia op grote schaal afstandsonderwijs wordt aangeboden voor de basisvakken van de middelbare school, maar dat dit niet voldoet aan de uitzonderingsbepaling van deze modaliteit.

Pará geeft staatsscholen op hun beurt toestemming om een lesmodule van 45 minuten te geven (minder dan de officiële module van 50 minuten), onder het mom van operationele problemen met schoolvervoer dat gedeeld wordt met gemeenten, wat eveneens een verlies van 6,3% van het algemeen basisonderwijs veroorzaakt.

Minas Gerais heeft weliswaar het gebruik van ‘buitenschoolse activiteiten’ in deeltijdvakken gereguleerd, maar heeft geen voorwaarden geschapen voor scholen om deze regelgeving te operationaliseren. Dit heeft ertoe geleid dat een groot deel van de leerlingen niet langer naar de zesde les van de dag hoefde te gaan, die was gereserveerd voor vormingstrajecten.

De indruk bestaat dat de hervorming van 2024, ter vergelijking, de werklast van de basisvakken die door de hervorming van 2017 was geschrapt, niet volledig heeft goedgemaakt. Voor 2025 berekende de studie een netto verlies van 13,7% in het algemeen basisonderwijs vergeleken met de periode vóór de twee hervormingen.

"Deze ongelijkheden weerspiegelen de politieke keuzes van bestuurders, die pedagogische ondersteuning missen", zegt onderzoeker Fernando Cássio , een van de auteurs van de studie. "Staten zoals São Paulo en Paraná hebben deze logica versterkt door ongelijke hervormingen door te voeren, het aantal uren voor Portugees en wiskunde te verhogen, terwijl ze het aantal uren voor vakken als sociologie en filosofie niet compenseren."

Volgens de docent wordt vaak de tactiek gebruikt om studenten te trainen voor externe toetsen, zoals de SAEB , die kunnen dienen als 'politieke onderhandelingstools', vooral tijdens verkiezingsperiodes. Hij pleit voor nationale monitoring en maatregelen om te voorkomen dat staten hun autonomie misbruiken.

Aanbevelingen aan staten en controleorganen

Naar aanleiding van de analyse bevelen de onderzoekers aan dat de staatsnetwerken het curriculum voor het voortgezet onderwijs publiceren, de lesduur expliciet vermelden en de minimale werklast voor de schoolfase respecteren. Ook moeten ze zich inzetten om de schooldag te verlengen tot 5 uur per dag (6 lessen/dag).

Ook eisen zij dat de Nationale Onderwijsraad, openbare ministeries en andere controle- en toezichthoudende instanties toezicht houden op onderwijsnetwerken en de gevolgen beoordelen van het niet halen van het aantal uren dat aan basisonderwijs besteed zou moeten worden.

Een andere suggestie is om de bepaling van Wet 14.945/2024 te herzien, die de mogelijkheid opent om te profiteren van ‘buitenschoolse activiteiten’ in de middelbare school, ‘aangezien de effectieve implementatie ervan, zelfs beperkt tot voltijdscholen, onhaalbaar is in staatsnetwerken en het recht op onderwijs van adolescenten kan schenden’.