Arbeidsmaatregelen kunnen de arbeidsmarktomstandigheden verslechteren

"Werkgevers blijven doorgaan met hun lagelonenbeleid en de ongelijkheid wordt groter naarmate het opleidingsniveau en de kwalificaties van werknemers hoger zijn." Deze kritiek uit econoom Eugénio Rosa in zijn meest recente studie, waarin hij ook stelt dat het overheidsprogramma "geen concrete maatregelen bevat om de situatie te veranderen en een obstakel vormt voor het aantrekken en behouden van de meest gekwalificeerde werknemers en voor de ontwikkeling van het land."

Op basis van gegevens van het Ministerie van Arbeid zegt de econoom dat het gemiddelde basisuurloon tussen 2013 en 2023 met 1,69 euro is gestegen, van 5,19 naar 6,88 euro, "volgens gegevens uit de personeelstabellen zelf, die elk jaar verplicht door bedrijven aan het Ministerie van Arbeid worden toegezonden en vervolgens door dit Ministerie worden gepubliceerd".

Eugénio Rosa wijst er ook op dat de stijgingen van de gemiddelde en mediane lonen en inkomsten van werknemers tussen 2013 en 2023, zowel in euro's als in procenten, over het algemeen hoger waren voor werknemers met 'lager dan de eerste cyclus basisonderwijs' en met 'basisonderwijs' dan voor werknemers met 'secundair en postsecundair onderwijs' en 'hoger onderwijs'. En de econoom twijfelt er niet aan dat het nieuwe regeringsprogramma van Luís Montenegro "de situatie nog verder zou kunnen verergeren".

Op het gebied van het Ministerie van Arbeid, zegt hij, is er een reeks maatregelen ter herziening van de arbeidswetgeving die, indien uitgevoerd, "de omstandigheden van werknemers en vrouwen zullen verslechteren, aangezien zij de zwakkere partij in de arbeidsrelatie blijven, zoals is gebleken, en daar vanzelfsprekend meer onder zullen lijden."

Onder de maatregelen benadrukt hij een grotere flexibiliteit in de arbeidsregimes, "waaronder, naast wat hierboven is genoemd en waarom de term 'namelijk' wordt gebruikt, ook een gemakkelijker en goedkoper ontslag van werknemers moet worden begrepen".

De econoom voegt daaraan toe dat 'het socialebeschermingsstelsel bij werkloosheid moet worden herzien om het eerlijker en transparanter te maken en herintreding op de arbeidsmarkt te bevorderen', wat betekent dat 'het verkrijgen en behouden van een werkloosheidsuitkering moeilijker zal worden en de periode waarin men er recht op heeft, zal afnemen, wat de armoede zal verergeren'. Wat betreft de 'passendere balans tussen de uitoefening van het stakingsrecht', zoals gepresenteerd in het regeringsprogramma, is Eugénio Rosa van mening dat dit 'zal leiden tot meer moeilijkheden bij de uitoefening van het stakingsrecht in verschillende sectoren, met als doel de positie van werknemers en hun vakbonden te verzwakken en het voor hen moeilijker te maken om te strijden voor betere lonen en betere arbeidsomstandigheden'.

Andere maatregelen

Naast deze maatregelen wil de regering ook het minimumloon verhogen naar 1.100 euro in 2029, vakantie- en kerstbonussen in twaalfden uitbetalen, extra vakantiedagen creëren, de werkuren verminderen met een evenredige salarisverlaging, een nieuwe werkincentive invoeren en het ouderschapsverlof verlengen. Er is veel kritiek gekomen op de stakingswet – de meest controversiële maatregel.

Over de maatregel van extra vakantiedagen, die zwaar bekritiseerd is, verdedigde Armindo Monteiro, voorzitter van CIP, zich tegenover onze krant: "Wat de kritiek betreft, zie ik dit als meer dan alleen onwetendheid of wantrouwen. Het is een maatregel die door de werknemer wordt toegepast en waar het bedrijf uiteraard mee moet instemmen. En waar is het voor? Om de werknemer meer vakantiedagen te geven, met andere woorden, het is een recht dat de werknemer krijgt in ruil voor loonsverlies. Als het bedrijf het niet accepteert, kan het hem niet worden afgenomen. Dus waar is de controverse dan? Ik begrijp deze reacties niet. Het lijkt me ronduit triest."

Wat stakingen betreft, heeft voormalig minister van Arbeid, José António Vieira da Silva, al gezegd dat "een verandering op zo'n gevoelig gebied als dit alleen gerechtvaardigd kan worden als er aanzienlijke obstakels zijn voor de uitvoering van deze maatregel. En we kunnen ons afvragen: zijn er aanzienlijke obstakels voor de ontwikkeling van het land als gevolg van stakingen? Vergeleken met internationale gegevens behoren we verre van tot de landen in Europa met de hoogste incidentie van stakingen", betoogde hij.

De CGTP verdedigde in een verklaring dat "wijzigingen in de arbeidswetgeving, onder het mom van 'vereenvoudiging en debureaucratisering', gericht zijn op verdere conditionering van de uitoefening van het grondwettelijk stakingsrecht en het reageren op initiatieven van werkgevers". Dit idee is in lijn met de UGT. Sérgio Monte, adjunct-secretaris-generaal van de UGT Portugal, waarschuwde voor het risico van eenzijdige maatregelen, zoals de wijziging van de stakingswet, die hij als een "rode lijn" beschouwt.