Het slechtste land ter wereld om zwanger te worden

Op 24-jarige leeftijd liep Nafisa Salahu het risico slechts een van de vele statistieken in Nigeria te worden, waar gemiddeld elke zeven minuten een vrouw sterft tijdens de bevalling .

De weeën begonnen tijdens een staking van artsen en hoewel ze in het ziekenhuis lag, waren er geen specialisten beschikbaar om haar te helpen toen er een complicatie ontstond.

Salahu's baby zat met het hoofdje vast en ze moest tijdens de bevalling, die drie dagen duurde, stil blijven liggen.

Uiteindelijk werd haar een keizersnede aanbevolen. Er werd vervolgens een arts gevonden die bereid was de operatie uit te voeren.

"Ik dankte God omdat ik bijna doodging", vertelde Salahu aan de BBC. "Ik had geen kracht meer, ik had niets meer."

Ze woont in de staat Kano in Noord-Nigeria. De moeder overleefde, maar haar baby helaas niet.

Elf jaar zijn verstreken en ze is al meerdere keren teruggegaan naar het ziekenhuis om te bevallen. Maar haar houding is fatalistisch.

"Ik wist dat ik [elke keer] tussen leven en dood zweefde, maar ik was niet langer bang", zei ze.

Salahu's ervaring staat niet op zichzelf. Nigeria is het gevaarlijkste land ter wereld om te bevallen.

De meest recente schattingen van de Verenigde Naties ( VN ), met gegevens uit 2023, geven aan dat één op de honderd Nigeriaanse vrouwen overlijdt tijdens de bevalling of in de dagen erna. Dit percentage plaatst Nigeria bovenaan een ranglijst die geen enkel land graag zou willen aanvoeren.

In 2023 was het land verantwoordelijk voor 29% van de moedersterfte wereldwijd. En naar schatting sterven er in Nigeria jaarlijks 75.000 vrouwen in het kraambed – wat neerkomt op één sterfgeval per zeven minuten.

Veel mensen zijn gefrustreerd omdat ze denken dat veel van deze sterfgevallen, zoals sterfgevallen door postnatale bloedingen, voorkomen hadden kunnen worden.

Chinenye Nweze was 36 toen hij vijf jaar geleden doodbloedde in de zuidoostelijke stad Onitsha.

"De dokters hadden bloed nodig," herinnert zijn broer Henry Edeh zich. "Het bloed dat ze hadden was niet genoeg, en ze renden rond om het te zoeken."

"Het verlies van mijn zus en vriendin is iets wat ik geen enkele vijand toewens. De pijn is ondraaglijk."

Andere veelvoorkomende oorzaken van moedersterfte zijn een gehinderde bevalling, hoge bloeddruk en onveilige abortussen.

Volgens Martin Dohlsten van UNICEF (het kinderfonds van de Verenigde Naties) in Nigeria is de "zeer hoge" moedersterfte het gevolg van een combinatie van verschillende factoren.

Volgens hem zijn enkele redenen de gebrekkige infrastructuur voor gezondheidszorg, het tekort aan artsen, de hoge kosten van behandelingen (die voor veel mensen ontoegankelijk zijn), culturele gebruiken die ervoor kunnen zorgen dat sommige mensen wantrouwend staan ​​tegenover medische professionals en de onzekerheid in het algemeen.

"Geen enkele vrouw verdient het om te sterven bij de geboorte van een kind", zegt Mabel Onwuemena, nationaal coördinator van de Women of Purpose Development Foundation.

Ze legt uit dat sommige Nigeriaanse vrouwen, vooral op het platteland, vinden dat "naar het ziekenhuis gaan pure tijdverspilling is". Ze geven de voorkeur aan "traditionele remedies in plaats van medische zorg te zoeken, wat de levensreddende hulp die nodig is, kan vertragen".

Voor sommige mensen is het bijna onmogelijk om een ​​ziekenhuis of kliniek te bereiken vanwege een gebrek aan vervoer. Maar Onwuemena gelooft dat zelfs als ze er wel zouden komen, hun problemen niet gemakkelijk zouden worden opgelost.

"Veel zorginstellingen beschikken niet over voldoende basisapparatuur, benodigdheden en getraind personeel, waardoor het lastig is om kwalitatief goede zorg te verlenen", aldus zij.

De Nigeriaanse overheid besteedt momenteel slechts 5 procent van haar budget aan gezondheidszorg. Dit is aanzienlijk minder dan de 15 procent die het land zich heeft gecommitteerd in een verdrag van de Afrikaanse Unie uit 2001.

In 2021 waren er 121.000 vroedvrouwen op een bevolking van 218 miljoen. En minder dan de helft van de bevallingen werd begeleid door een gekwalificeerde zorgverlener.

Naar schatting heeft het land 700.000 extra verpleegkundigen en vroedvrouwen nodig om het door de Wereldgezondheidsorganisatie ( WHO ) aanbevolen aantal te bereiken.

Er is ook een ernstig tekort aan artsen. En het tekort aan personeel en faciliteiten zorgt ervoor dat mensen geen professionele hulp zoeken.

"Eerlijk gezegd vertrouw ik ziekenhuizen niet zo", geeft Jamila Ishaq toe. "Er zijn zoveel verhalen over nalatigheid, vooral in openbare ziekenhuizen."

Toen ik bijvoorbeeld mijn vierde kind kreeg, waren er complicaties tijdens de bevalling . De plaatselijke vroedvrouw raadde ons aan om naar het ziekenhuis te gaan, maar toen we daar aankwamen, waren er geen zorgverleners beschikbaar om me te helpen.

"Ik moest terug naar huis en daar ben ik bevallen", herinnert ze zich.

Ishaq is 28 jaar oud. Ze woont in de staat Kano en verwacht nu haar vijfde kindje.

Ze geeft aan dat ze zou overwegen om naar een privékliniek te gaan, maar dat de kosten te hoog zijn.

Chinwendu Obiejesi verwacht haar derde kind. Ze kan zich particuliere zorg in een ziekenhuis veroorloven en "zou nergens anders willen bevallen".

Ze zegt dat moedersterfte onder haar vrienden en familie tegenwoordig zeldzaam is, maar dat ze vroeger vrij vaak over gevallen hoorde.

Obiejesi woont in een welvarende buitenwijk van de Nigeriaanse hoofdstad Abuja.

Daar zijn ziekenhuizen makkelijker te bereiken, zijn de wegen beter en werken de hulpdiensten.

En er zijn ook meer vrouwen in de stad die een opleiding hebben gevolgd en weten hoe belangrijk het is om naar het ziekenhuis te gaan.

"Ik ga altijd naar de prenatale zorg... Daar kan ik regelmatig met artsen praten, belangrijke controles ondergaan en mijn gezondheid en die van de baby in de gaten houden", vertelt Obiejesi aan de BBC.

Tijdens mijn tweede zwangerschap verwachtten ze bijvoorbeeld dat ik veel zou bloeden. Dus maakten ze extra bloed klaar voor het geval ik een transfusie nodig had. Gelukkig had ik die niet nodig en verliep alles goed.

Maar een vriend van de familie had minder geluk.

Tijdens haar tweede bevalling "kon de vroedvrouw de baby niet op de wereld brengen en probeerde ze de geboorte te forceren. De baby stierf."

"Tegen de tijd dat ze met spoed naar het ziekenhuis werd gebracht, was het te laat. Ze moest nog een operatie ondergaan om het lichaam van de baby te verwijderen. Het was hartverscheurend", klaagt ze.

Nana Sandah-Abubakar, directeur van de lokale gezondheidsdiensten bij het National Primary Health Care Development Agency (NPHCDA), erkent dat de situatie ernstig is. Maar ze zegt dat er een nieuw plan wordt opgesteld om een ​​aantal problemen aan te pakken.

In november vorig jaar lanceerde de Nigeriaanse overheid de proeffase van het Maternal Mortality Reduction Initiative (Mamii).

Bij dit programma zijn 172 lokale overheden in 33 staten in Nigeria betrokken. Zij zijn verantwoordelijk voor meer dan de helft van alle geboortegerelateerde sterfgevallen in het land.

"Wij identificeren elke zwangere vrouw, we weten waar ze wonen en we ondersteunen ze gedurende de zwangerschap, tijdens de bevalling en nadat de baby is geboren", zegt Sandah-Abubakar.

Tot nu toe zijn er in zes staten 400.000 zwangere vrouwen geregistreerd via een huis-aan-huis-enquête, waarbij werd nagegaan of ze wel of geen zwangerschapscursussen volgen.

"Het plan is om ze door te verwijzen naar diensten die ervoor zorgen dat ze de [noodzakelijke] zorg ontvangen en veilig bevallen."

Mamii is ook van plan om samen te werken met lokale vervoersnetwerken om meer vrouwen naar de klinieken te krijgen. Ook wil ze mensen stimuleren om zich aan te melden voor een goedkope openbare ziektekostenverzekering.

Het is nog te vroeg om te zeggen of deze maatregelen een positief effect hebben gehad. Maar de autoriteiten hopen dat het land uiteindelijk de trends van de rest van de wereld zal volgen.

Wereldwijd is de moedersterfte sinds 2000 met 40 procent gedaald dankzij de verbeterde toegang tot gezondheidszorg. Ook in Nigeria zijn de cijfers in dezelfde periode verbeterd, maar slechts met 13 procent.

Mamii en andere programma's zijn welkome initiatieven, maar sommige deskundigen zijn van mening dat er meer moet gebeuren, bijvoorbeeld door meer te investeren.

"Het succes ervan hangt af van voortdurende financiering, effectieve implementatie en voortdurende monitoring om ervoor te zorgen dat de beoogde resultaten worden behaald", aldus Martin Dohlsten van UNICEF.

Ondertussen zal het verlies van 200 moeders in Nigeria elke dag een tragedie blijven voor de betrokken families.

Henry Edeh is er bijvoorbeeld nog steeds niet in geslaagd het verdriet om het verlies van zijn zus te verwerken.

"Ze was onze steun en toeverlaat toen wij als kinderen onze ouders verloren", herinnert hij zich.

"Nu ik alleen ben, als ik aan haar denk, huil ik bitter."