Een goede deal?

Zeer dicht bij de deadline bereikten de VS en de EU een akkoord over de voorwaarden van hun nieuwe handelsrelatie, die 15% Amerikaanse tarieven en geen nieuwe Europese tarieven omvat. Bovendien beloofde de EU de komende drie jaar voor $ 750 miljard aan Amerikaanse energieproducten te kopen en $ 600 miljard in de VS te investeren.

Verschillende partijen hebben de asymmetrie van de overeenkomst al bekritiseerd en stellig gesteld dat deze slecht was onderhandeld en dat er veel betere voorwaarden hadden kunnen worden bereikt. Allereerst is het belangrijk om twee aspecten in gedachten te houden: enerzijds was er sprake van een machtsasymmetrie, en anderzijds is Trump zeer irrationeel en onvoorspelbaar.

Wat asymmetrie betreft: hoewel de EU-economieën qua omvang vergelijkbaar zijn, is Europa op twee cruciale gebieden afhankelijk van de VS: veiligheid binnen de NAVO en de bewapening en financiering van Oekraïne. Velen beschouwden de onderhandelingen als beperkt tot handel, terwijl er twee andere, veel belangrijkere aspecten waren die absoluut niet ondermijnd mochten worden.

De Europese Commissie had twee vergeldingspakketten voorbereid, die gelukkig nooit formeel zijn geïmplementeerd, wat altijd al uiterst onvoorzichtig zou zijn geweest. Voor degenen die een agressievere aanpak prefereerden, denk aan Canada, dat commercieel afhankelijker is van de VS, maar zich geen zorgen hoeft te maken over mogelijke gevolgen voor de NAVO en Oekraïne, dat een hardere houding aannam en daar geen voordeel uit haalt (35% invoerrechten, behalve op goederen die voldoen aan de overeenkomst van 2020).

Er wordt gezegd dat de VS veel diensten naar de EU exporteert en dat we dit als hefboom hadden moeten gebruiken. Hoe? In de meeste gevallen is er geen Europees alternatief voor de geavanceerdere Amerikaanse digitale diensten waar Europese bedrijven afhankelijk van zijn, dus elke dreiging zou altijd loos zijn. In tegenstelling tot China, dat het belang kent van de zeldzame aardmetalen die het produceert en waarvan het de export heeft beperkt, zag het aan de andere kant de amateuristische aanpak van de VS, die een handelsoorlog begon zonder eerst de tijd te nemen om strategische reserves aan te leggen.

Wat Trumps gelijktijdige irrationele en onvoorspelbare karakter betreft, deze twee kenmerken zijn met elkaar verbonden. Juist omdat zijn standpunten irrationeel zijn, veranderen ze zo gemakkelijk, omdat er geen logica is die ze kan sturen. Dit maakt onderhandelingen extreem moeilijk, omdat het presenteren van rationele argumenten zinloos is.

Wat betreft de aankoop- en investeringsbeloftes moeten twee dingen gezegd worden: de EU beschikt niet over de instrumenten om deze na te komen, omdat het bedrijven zijn die aankopen doen en investeren, niet staten. Trump is alleen geïnteresseerd in de zeer korte termijn, in het beeld van de "overwinning" aan het einde van de onderhandelingen, en zal niet toezien op de naleving van de afspraken in de toekomst.

Kortom: het zou beter zijn geweest als Trump dit handelsconflict met de rest van de wereld niet was begonnen, maar de voorwaarden die de EU heeft bereikt, lijken binnen de Europese beperkingen redelijk.