De schipbreuk van de beschaving (tegen de fascisering van bijna alles)

Fascisme omringt ons. Degenen die fascisme afwijzen, voelen zich belegerd, alsof ze eilanden zijn en fascisme de heerser van de getijden, die hun wateren aan land stuwt. Het cliché dat het politieke discours heeft overgenomen, onder sommige invloedrijke commentatoren en onder een bepaalde versterkte volksstem, heeft fascisme getransformeerd tot een monothematisch arsenaal dat wordt ingezet tegen de vijand of tegenstander (afhankelijk van de mate van radicalisering van het gediskwalificeerde subject), en hen gereduceerd tot een banale "fascist". Zo wordt een concept opnieuw uitgevonden, dat de geschiedenis en de slachtoffers van fascisme beledigt.

Wanneer de anathema door intellectuelen wordt gepersonifieerd, wordt de situatie ernstiger. Zelfs als zij het concept trivialiseren en bijna alle hedendaagse kwalen aan het fascisme toeschrijven, waarbij ze de geschiedenis en de politieke wetenschap met voeten treden, wordt desolaatheid de gemeenschappelijke basis. Volgens António Guerreiro (" A vida não fascista" [Niet-fascistisch leven ], Ípsilon , 11.07.25), "ongeacht of sommige historische vormen van fascisme zich verspreiden, markeert de triomf van fascistische gevoelens ons historische klimaat." Onder de verschillende voorbeelden die dit bewijzen, noemt Guerreiro de "(...) daden en [de] genoegens die ons zijn bijgebracht (bijvoorbeeld televisie, toerisme en amusement zijn momenteel geconcentreerd in het fascistische leven)."

Populisme maakt me bang. Dat geldt ook voor radicaal-links – we moeten niet selectief zijn. Extreemrechtse partijen, of radicaal-rechtse partijen, hoe we ze ook willen noemen, die fascisme uitstralen of een retoriek voeren die het fascisme zoals wij dat kennen benadert, zijn miasma's die bestreden moeten worden met de middelen van democratie en burgerschap. Hun taal, hun mobilisatie tegen fantasierijk opgeworpen fantasmen, de manier waarop ze een overvloed aan "ideeën" (de aanhalingstekens staan er opzettelijk) gebruiken, sluiten aan bij wat veel mensen verdedigd willen horen en zien in representatieve instellingen. In een groteske drift belichamen ze een beschavingsregressie, bezetten ze de loopgraven van de ontkenning van de geschiedenis en bezoedelen ze de demoliberale ruimte die bloeide na de nederlaag van totalitaire regimes in 1945 en 1989.

De trivialisering van het kwaad, gereïncarneerd in het fascistische spook, aangewakkerd door militant waakzame stemmen, heeft zo zijn nadelen. Ten eerste is de trivialisering van het fascistische spook de broedplaats van maatschappelijke vermoeidheid. De waarschuwingen die paternalisten in dienst roepen, worden gedelegitimeerd. Deze activisten zouden de effecten van antifascistisch activisme moeten internaliseren. Kijkend naar de verkiezingsuitslag, geconfronteerd met de zich uitbreidende smet van extreemrechts, komen twee gevolgen naar voren: steeds minder mensen identificeren zich met de agenda van ijverige antifascisten en devalueren het Danteske scenario dat ze creëren; of steeds meer mensen maken slechte keuzes in de stembus, en vervallen zo in een arrogantie die degenen die zich eraan schuldig maken geen goed doet.

Ten tweede, hoe groot de afkeer ook is die de aanklagers van dit a-ideologische amalgaam, aangevoerd door opportunistische figuren, oproepen; hoe groot de angst ook is die ze inboezemen, zowel zijzelf als degenen die ze vertegenwoordigen (ongeacht of ze zich spontaan aansluiten of als een oppervlakkige reactie op antifascistische uitbundigheid), omdat ze aanvoelen dat ze de democratie van binnenuit willen corrumperen; de recente geschiedenis bewijst dat ze, toen ze aan de macht kwamen, noch verkiezingen hebben geannuleerd, noch de democratie van binnenuit hebben gedood. (Ik neem als uitzonderingen de gebeurtenissen op Capitol Hill en in Brasilia, nadat Trump en Bolsonaro de verkiezingen hadden verloren. De weigering van het leger om zich bij de staatsgrepen aan te sluiten, heeft de democratie gered. De checks and balances van de democratie werkten.)

Terugkijkend weet ik niet meer zeker waar oorzaak en gevolg liggen. Een waarnemer die zich bezighoudt met het behoud van de democratie zou zeggen dat de opkomst van extreemrechts de oorzaak is en de heropleving van antifascistisch activisme het gevolg. Het lijkt mij dat de variabelen (al) zijn omgedraaid. De onbaatzuchtigheid van toegewijde antifascistische strijders, die zich niet langer vanuit de underground verzetten, opererend vanuit de bolwerken die zijn opgebouwd door de demoliberale democratie (die sommigen in haar liberale decadentie afzweren), en de volharding waarmee ze het spook van het fascisme aanwakkeren, of het nu nog in een embryonaal stadium is of al in zijn (overdreven) materialisatie, zijn de reden geworden dat veel mensen hun toevlucht hebben gezocht tot extreemrechtse partijen, in reactie op de intellectuele arrogantie die aan dat activisme ten grondslag ligt. Deze toevlucht wordt dan het gevolg.

Om de complexiteit van de moderne tijd te begrijpen en hoe wij (zonder de fascisten) eilanden zijn, omringd door fascisme, stelt Guerreiro het concept van "non-fascisme" voor als "(...) een kritische houding die afstand neemt van fascistische genegenheden. Deze zijn niet exclusief voor fascisten die hun naam al dan niet durven uitspreken; ze bewonen ook vaak de geesten en daden van mensen die antifascisme verkondigen." Dit is het portret van de activisten die zich inzetten voor de veroordeling van fascisme: degenen die zich niet identificeren met fascisme en het niet in al zijn verschijningsvormen veroordelen, zijn medeplichtigen, besmet door deze afschuwelijke smurrie die zich door tijd en ruimte verspreidt. Men is ofwel een activist in het veroordelen van latent fascisme, ofwel een fascist door nalatigheid. Ik vraag me af of deze onherleidbaarheid van de antifascisten die dienstdoen niet een variant van fascisme is...

Zonder de oorzaak van de antifascistische strijd zou de verspreiding van existentiële crises angstaanjagend zijn. Dit is misschien wel een van de ergste ziekten van de moderne beschaving. Het effect van de fascistische stroming is contraproductief: hoe meer fascisme en de gevaren die het met zich meebrengt worden aangewakkerd, hoe groter de aantrekkingskracht van extreemrechtse partijen lijkt te zijn. De zogenaamde 'sovjets' , de plaatsvervangers van het volk, zijn absoluut niet geschikt om hen te hoeden. Zij zijn (door overmatig voluntarisme) verantwoordelijk geweest voor de heropleving van een hedendaagse vorm van fascisme.

De auteur schrijft volgens de nieuwe spellingsafspraak