Deze bom is al ontploft. Het zou in een jaar meer doden kunnen veroorzaken dan kanker en een biljoen dollar aan verliezen.

• Vroeger, als een kind een ernstige infectie had, was het vooral belangrijk om te bidden, een koud kompres op het voorhoofd te leggen of cupping te gebruiken.
• Dankzij antibiotica en vaccinaties leven we nu gemiddeld 23 jaar langer dan in 1900. Het probleem van antibioticaresistentie is echter ontstaan
• We zitten op een tikkende tijdbom, zeggen specialisten die dagelijks de terugkeer van de behandelcrisis van vóór het antibioticatijdperk meemaken.
• Helaas kunnen we met zekerheid zeggen dat - hoewel zonder spectaculair en eenmalig lawaai - deze bom al lang ontploft is. Het werkt bijna ongemerkt en veroorzaakt dodelijke en extreem dure schade.
• Volgens de WHO kan het aantal sterfgevallen door infecties met antibioticaresistente bacteriën in 2050 oplopen tot 10 miljoen per jaar, als er geen effectieve preventieve en therapeutische maatregelen worden genomen. Dit is hoger dan het sterftecijfer als gevolg van kanker.

Momenteel zijn verwondingen en ongevallen de voornaamste doodsoorzaak onder mensen tot 40 jaar. Dankzij antibiotica stierven vrouwen niet langer aan kraamvrouwenkoorts en soldaten niet langer aan geïnfecteerde wonden. Er is echter sprake van antibioticaresistentie, waar specialisten en instellingen over de hele wereld wakker van liggen.

- In tegenstelling tot heftige en plotselinge gebeurtenissen, zoals terroristische aanslagen, die een onmiddellijke crisis veroorzaken en snelle reacties mobiliseren, is antibioticaresistentie een stille maar niet minder gevaarlijke chronische aandoening die geleidelijk de fundamenten van de moderne geneeskunde ondermijnt - benadrukt Dr. Anna Olczak-Pieńkowska , hoofd van de afdeling Volksgezondheid, Epidemiologie en Vaccinologie van het Militair Instituut voor Geneeskunde - Staatsinstituut voor Onderzoek.

Hij benadrukt dat deze 'stille bom' van infecties, waarvan de effecten zich in de loop der jaren opstapelen, leidt tot een toename van het aantal infecties dat niet alleen wordt veroorzaakt door antibioticaresistente, maar ook door multiresistente micro-organismen, waaronder ook de micro-organismen die resistent zijn tegen alle beschikbare medicijnen. Het is een bom waarvan de gevolgen niet snel kunnen worden weggenomen, maar die op de lange termijn verwoestend is: het verlengt de ziekenhuisopname en kost geld, verhoogt de sterfte, veroorzaakt complicaties op de lange termijn - kortom, het heeft alle verschrikkelijkste gevolgen voor de patiënt en het zorgstelsel.

Wat de financiële gevolgen betreft, merkt de deskundige op dat de omvang van het probleem blijkt uit het feit dat de raming ervan wordt uitgevoerd door instellingen als de Wereldbank, de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO), het Europees Centrum voor ziektepreventie en -bestrijding (ECDC) en de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO).

Hieronder presenteren wij een deskundige analyse van Dr. Anna Olczak-Pieńkowska over het probleem van antibioticaresistentie. Er worden ook aanbevelingen gedaan hoe dit zeer gevaarlijke fenomeen bestreden kan worden.

Het is moeilijk om de effecten van het fenomeen nauwkeurig in te schatten vanwege het ontbreken van uniforme, gecoördineerde controlesystemen, de fragmentatie en niet-representatieve aard van de beschikbare gegevens en verschillen in de methodologie voor het verzamelen van informatie over infecties in de ziekenhuis- en poliklinische zorg. De meest geciteerde analyse over dit onderwerp, gepubliceerd in 2019 in het prestigieuze tijdschrift Lancet (Cassini et al., 2019), laat zien dat wereldwijd jaarlijks ongeveer 4,5 miljoen sterfgevallen verband houden met infecties veroorzaakt door antibioticaresistente bacteriën . In de Europese Unie bedraagt ​​de sterfte door infecties met resistente micro-organismen 31.000-39.000 doden per jaar, waarvan ongeveer 2.000 in Polen .

Volgens de prognoses van de Wereldgezondheidsorganisatie kan het aantal sterfgevallen door infecties met antibioticaresistente bacteriën in 2050 oplopen tot 10 miljoen per jaar, als er geen doeltreffende preventieve en therapeutische maatregelen worden genomen. Dit is hoger dan het sterftecijfer als gevolg van kanker (in 2022 werden wereldwijd circa 9,7 miljoen sterfgevallen als gevolg van kanker geregistreerd, wat ongeveer een zesde is van alle sterfgevallen wereldwijd).

Uit de gegevens blijkt ook dat in de EU/EER-landen (Europese Unie/Europese Economische Ruimte) de jaarlijkse kosten die verband houden met antibioticaresistentie ongeveer 11,7 miljard euro bedragen (ongeveer 24 euro per hoofd van de bevolking). Wereldwijd worden in 34 OESO- en EU/EER-landen de totale gezondheids- en economische kosten van antibioticaresistentie geschat op ongeveer 66 miljard USD per jaar (OESO, 2024).

Patiënten die besmet zijn met resistente bacteriën brengen in de EU/EER-landen elk jaar meer dan 9,5 miljoen extra dagen door in ziekenhuizen. Dit komt overeen met het totale aantal ziekenhuisbedden dat jaarlijks beschikbaar is voor acute opname in een land ter grootte van Portugal (OESO, 2023). Infecties die worden veroorzaakt door bacteriën die resistent zijn tegen antibiotica, zorgen ervoor dat patiënten gemiddeld 6 tot 12 dagen langer in het ziekenhuis moeten blijven dan infecties die worden veroorzaakt door bacteriën die gevoelig zijn voor de meeste beschikbare antibiotica.

De behandeling van infecties die worden veroorzaakt door antibioticaresistente pathogenen is aanzienlijk duurder. De extra kosten variëren van € 10.000 tot € 40.000 per patiënt in Europa en Noord-Amerika (ECDC, 2022).

Voorbeelden:

• De kosten van de standaardbehandeling voor een infectie veroorzaakt door Klebsiella pneumoniae bedragen op basis van de beschikbare gegevens ongeveer 100-150 PLN en de duur van de behandeling is ongeveer 7-10 dagen. Bij infecties veroorzaakt door dezelfde soort met resistentie tegen antibiotica kan de behandeling, afhankelijk van het benodigde medicijn, 200-300 PLN kosten, maar soms zelfs meer dan 10.000 PLN. Bovendien is de therapie langer en giftiger, met een groter risico op complicaties.
• Een ander voorbeeld: de behandeling van infecties met Staphylococcus aureus of E. coli die gevoelig zijn voor antibiotica, kost ongeveer 50-100 PLN, terwijl de behandeling van infecties die veroorzaakt worden door resistente stammen ongeveer 50-1.500 PLN kost, of enkele duizenden PLN (wederom afhankelijk van de keuze van het effectieve medicijn).

De Wereldbank benadrukte in een van haar belangrijkste rapporten dat het wereldwijde BBP tegen 2050 met maar liefst 3,8% zou kunnen dalen en dat de jaarlijkse kosten van antibioticaresistentie zouden kunnen oplopen tot 1 biljoen dollar als er geen effectieve tegenmaatregelen worden genomen.

De Wereldbank wijst er ook op dat de economische impact van antimicrobiële resistentie vergelijkbaar zou kunnen zijn met de gevolgen van de wereldwijde financiële crisis van 2008.

WIM-PIB onderneemt een aantal activiteiten die verder gaan dan de wettelijke normen en gericht zijn op het versterken van de strijd tegen antibioticaresistentie. Ondanks geavanceerde maatregelen is het probleem van antibioticaresistentie nog steeds endemisch en terugkerend. Een van de sleutelfactoren in deze situatie is de epidemiologie die verder reikt dan de grenzen van het instituut. Polen en Europa kampen met de verspreiding van resistente stammen, wat leidt tot een toestroom van gekoloniseerde of geïnfecteerde patiënten uit andere medische instellingen .

Ook het gebrek aan coördinatie, gegevensuitwisseling en integratie van inspanningen op het gebied van geneeskunde, diergeneeskunde en milieu beperkt de effectiviteit van de strijd aanzienlijk.

Als gevolg hiervan dwingt antibioticaresistentie tot het gebruik van dure ‘laatste kans’-medicijnen, die tientallen malen duurder zijn dan standaardantibiotica. Er is ook behoefte aan therapie met meer dan één medicijn.

Onlangs hebben we geconstateerd dat antibiotica als ‘laatste redmiddel’ in sommige periodes verantwoordelijk zijn voor meer dan 39% van de gevallen. stijging van de kosten van antibioticatherapie, en na uitsluiting van de geneesmiddelen waarvan de kosten daalden (die welke werden vervangen door geneesmiddelen uit de ‘laatste kans’), zelfs voor meer dan 53 procent. groei.

Bovendien brengt antibioticaresistentie extra kosten met zich mee, zoals langere ziekenhuisopnames, een hoger risico op complicaties en sterfte. Dit legt een druk op het hele zorgstelsel.

De bij WIM-PIB waargenomen situatie weerspiegelt nationale en Europese trends. De toename van het percentage resistente stammen en de daarmee gepaard gaande financiële en klinische gevolgen komen in veel ziekenhuizen veelvuldig voor.

Recente gegevens van het ECDC, waaronder rapporten van het EARS-Net (European Antimicrobial Resistance Surveillance Network), laten een aantal belangrijke en zorgwekkende trends zien met betrekking tot de gevaarlijkste micro-organismen in Europa.

• Ten eerste is er een toename in de frequentie van isolatie van carbapenem-resistente gramnegatieve bacteriën, met name Klebsiella pneumoniae en Acinetobacter baumannii, wat een ernstige bedreiging vormt voor de effectiviteit van antibiotische therapie in ziekenhuizen (EARS-Net, 2024).
• Bovendien neemt de mate van resistentie van Escherichia coli-stammen tegen fluorochinolonen en cefalosporinen van de derde generatie toe, wat de therapeutische opties voor de behandeling van urineweginfecties en sepsis aanzienlijk beperkt (EARS-Net, 2024).
• Methicilline-resistente Staphylococcus aureus (MRSA) neemt ook in sommige regio's toe, ondanks de algemene dalende trend in de EU. Hierdoor zijn verdere waakzaamheid en bestrijdingsmaatregelen nodig (EARS-Net, 2024).

De Europese Unie heeft ambitieuze doelen gesteld om de gevaarlijkste ziekteverwekkers en antimicrobiële resistentie te bestrijden. Ze baseert haar acties op de One Health-benadering. De belangrijkste doelstellingen van de EU voor 2030 (ten opzichte van het basisjaar 2019) zijn onder meer: ​​een vermindering van 20 procent van het totale antibioticagebruik bij mensen , een vermindering van het percentage meticillineresistente Staphylococcus aureus (MRSA)-stammen geïsoleerd uit bloed, een vermindering met 10 procent. het percentage Escherichia coli-stammen dat resistent is tegen cefalosporinen van de derde generatie in bloedisolaten, of een reductiepercentage van 5 procent van carbapenem-resistente Klebsiella pneumoniae bij invasieve infecties.

Uit de meest recente gegevens van EARS-Net blijkt dat het tempo van de implementatie nog steeds onvoldoende is. Daarom richten de EU-richtlijnen zich op het versterken van de epidemiologische surveillance, het rationaliseren van het gebruik van antibiotica en het implementeren van effectieve infectiebestrijdingsstrategieën.

Alleen door de implementatie van een allesomvattende, multisectorale aanpak, die gezondheidszorg, diergeneeskunde en milieubescherming omvat, kunnen we de epidemie van antibioticaresistentie op lange termijn onder controle krijgen en de belangen van de volksgezondheid beschermen. In de huidige situatie zijn de acties van individuele voorzieningen nog steeds onderdeel van een grotere puzzel, waarvan de effectiviteit afhangt van samenwerking en coördinatie op grote schaal.

Gezien deze conclusies lijken de volgende aanbevelingen uiterst dringend:

1. Versterking van de bestrijding van ziekenhuisinfecties. Zonder uitgebreide regionale en nationale coördinatie-activiteiten, vooral in de context van het toenemende aantal ziekenhuisopnames van patiënten die besmet zijn met multiresistente pathogenen, zijn maatregelen op het niveau van alleen één ziekenhuis onvoldoende en zal de omvang van het probleem exponentieel toenemen.
2. Optimaliseren van antibioticabeleid . Het is van cruciaal belang om de antibioticatherapie te rationaliseren en het gebruik van breedspectrumantibiotica te beperken tot gevallen waarbij de gevoeligheid voor het medicijn is vastgesteld. Ondanks de implementatie van het systematische beleid van het Nationale Antibioticabeschermingsprogramma en de beperkte toegang tot antibiotica, zullen maatregelen die enkel op ziekenhuisniveau worden genomen, niet garanderen dat de ontwikkeling van resistentie volledig onder controle is.
3. Monitoring van antibioticagebruik en -kosten. Regelmatige en gedetailleerde analyse van het verbruik en de kosten van antibioticatherapie moet de basis vormen voor zowel bestuurlijke als klinische beslissingen, waardoor de behandeling kan worden geoptimaliseerd en de kosten kunnen worden gerationaliseerd.
4. Bijscholing van medisch personeel. Systematische training in infectiebeheersing en het rationeel gebruik van antibiotica is essentieel om de ontwikkeling van antibioticaresistentie te beperken en het bewustzijn van personeel op alle niveaus in de gezondheidszorg te vergroten.

Kortom, de toenemende resistentie tegen antibiotica leidt tot een dramatische stijging van de behandelkosten en vormt een ernstige bedreiging voor de veiligheid van patiënten en medisch personeel. Deze situatie vereist dringende en gecoördineerde, systematische maatregelen op het niveau van het gehele zorgstelsel, en niet van afzonderlijke ziekenhuizen.

Auteursrechtelijk beschermd materiaal: de regels voor herdruk staan ​​vermeld in de regelgeving .