Beloftes over collageen blijken misleidend: hoe zit dat?

Home » Nieuws » Binnenland » Beloftes over collageen blijken misleidend: hoe zit dat?

Collageen wordt vaak geprezen als een wondermiddel, maar dat blijkt tegen te vallen. De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) onderzocht de verkoop en ontdekte dat veel claims over de werking van collageen niet kloppen. Wat weten we eigenlijk over collageen als we er dieper op ingaan?

Op de website van de NVWA vind je de claims over collageen die niet kloppen. Denk aan: ‘Voor sterke botten en tegen stijfheid’, ‘Helpt gewrichten te verbeteren’ of ‘Helpt om zelf collageen aan te maken’. Stuk voor stuk niet bewezen claims.

Je ziet de term collageen vast wel eens voorbijkomen; maar wat is het precies? De NVWA schrijft: „Collageen is een eiwit dat het lichaam zelf aanmaakt uit voeding en een belangrijk onderdeel vormt van het bindweefsel. Het komt onder andere voor in huid, botten, pezen, tanden en kraakbeen.”

In de afgelopen jaren zijn voedingssupplementen met collageen steeds populairder geworden. Deze zijn verkrijgbaar in verschillende vormen, zoals poeders, tabletten, capsules en drankjes. Het effect van collageen als supplement is echter niet wetenschappelijk bewezen, waardoor dergelijke gezondheidsclaims niet zijn toegestaan. Zo kun je claims als: ‘gunstige werking bij darmklachten, wondgenezing, diabetes, ontstekingen en gewrichtsschade’, volgens de NVWA dus niet serieus nemen.

Onder de beboete verkopers bevindt zich ook de winkelketen Kruidvat, meldt BNR. Op de website werd collageen omschreven als ‘een soort lijm die zorgt voor stevigheid en elasticiteit’. Daarnaast werd gesteld dat het lichaam na het vijftigste levensjaar vrijwel geen collageen meer aanmaakt, waardoor ‘rimpels zichtbaar worden en gewrichten hun soepelheid verliezen’.

Het ging hierbij ook om het moederbedrijf van Kruidvat, AS Watson. Volgens het bedrijf ging het om ‘een blogtekst die per abuis online is gezet’. Na een melding van de NVWA is de tekst verwijderd en vervangen door een aangepaste versie. Volgens de NVWA is dit een gezondheidsclaim die verboden is, omdat de bewering over het product niet wetenschappelijk is bewezen.

Bij zo’n 25 van de 30 onderzochte websites werden onrechtmatige claims over collageen gedaan. Ongeveer de helft van deze misleidende claims betrof medische beweringen, de andere helft gezondheidsclaims. Ook bekendere drogisterijketens, waaronder dus Kruidvat, maakten zich hieraan schuldig.

De webshops die verboden claims gebruikten, kregen boetes opgelegd en moesten hun teksten direct aanpassen. De NVWA zal de komende maanden controleren of dit ook daadwerkelijk is gebeurd en kan zo nodig strengere maatregelen nemen totdat de overtredingen volledig zijn opgelost.

De boetes zijn opgelegd voor medische claims. Medische claims zijn altijd verboden bij voedingssupplementen, omdat ze gaan over het voorkomen of genezen van ziekten. Een gezondheidsclaim mag alleen worden gebruikt als het effect bewezen is én door de Europese Unie is goedgekeurd. Voor collageen bestaan zulke toegestane gezondheidsclaims niet.

Of collageen überhaupt een goed effect heeft op bijvoorbeeld de huid, is onlangs nog onderzocht bij Pointer. Dat antwoord was duidelijk: „Het slikken van collageen heeft geen aantoonbaar effect op de verbetering van de huid”, zegt Chiel Ebbelaar, arts-klinisch onderzoeker en dermatoloog in opleiding aan het LUMC. Veel meta-analyses die het tegendeel beweren, bevatten volgens hem methodologische fouten.

Zo mogen volgens de expert deelnemers voorafgaand aan het onderzoek vaak geen crèmes gebruiken, waardoor hun huid is uitgedroogd. Tijdens de studie gaan ze wél smeren, wat leidt tot betere hydratatie en een ogenschijnlijk verbeterde elasticiteit, maar dat zegt niets over de daadwerkelijke aanmaak van collageen in de huid zelf.

„Het zijn vaak slecht uitgevoerde studies”, benadrukt Ebbelaar. „Veel artikelen verschijnen in tijdschriften van lage kwaliteit zonder degelijke peerreview. Bovendien krijgen proefpersonen vaak niet alleen collageen, maar ook andere stoffen, zoals vitamine C. Als er dan een effect wordt gezien, is het onduidelijk of dat door het collageen komt, maar de studies concluderen dat dan wel.”

Daarnaast zijn de uitkomsten soms statistisch significant, maar niet praktisch relevant. „Als iemand met acne van 70 naar 63 puistjes gaat, is dat statistisch significant, maar je ziet nog steeds veel puistjes. Klinisch gezien maakt dat dus weinig verschil.”

Maar of collageen dan echt slecht is? Waarschijnlijk niet, zegt Ebbelaar. „Je krijgt eigenlijk vooral extra aminozuren binnen.” Toch zijn er volgens hem risico’s om rekening mee te houden. Zo zijn collageenpoeders bijna altijd afkomstig van dierlijke bronnen, zoals kraakbeen, huid en botten van koeien of visschubben. „Er zijn wel wat zorgen over de hoeveelheid zware metalen die daar mogelijk in kunnen zitten”, zegt hij.

„In Nederland wordt dit goed gecontroleerd, maar niet voor alle poeders die afkomstig zijn uit het buitenland zal dat even zorgvuldig gebeuren.” Daarnaast bevatten veel producten extra vitamines, zoals B6. „Daar kun je te veel van binnenkrijgen. Dat kan bijvoorbeeld zenuwschade geven.”