Afslankmedicijn of symptoombestrijder? De schaduwkant van Ozempic

Een kleine prik per week, tientallen kilo’s eraf, een lager risico op hart- en vaatziekten. Medicijnen als Ozempic, Wegovy en Mounjaro worden geprezen als dé doorbraak tegen diabetes en obesitas. Beroemdheden – vooral uit Amerika – zweren erbij en delen online spectaculaire voor-en-na-foto’s.

Toch klinkt er steeds meer kritiek. Want achter het imago van een medische doorbraak schuilt een reeks ethische, medische en maatschappelijke zorgen.

Metro schreef eerder over een peiling van Ipsos I&O. Daaruit bleek dat veel Nederlanders willen dat ‘overgewicht-medicijnen’ als Ozempic en Wegovy moeten worden vergoed vanuit het basispakket van de zorgverzekering.

De werkzame stof, semaglutide, beïnvloedt het hongercentrum in de hersenen. Je voelt je sneller vol, eet minder, valt af. In onderzoeken verloren deelnemers gemiddeld 15 tot 20 procent van hun lichaamsgewicht. Daarnaast nam het risico op hart- en vaatziekten, zoals een hartaanval of een beroerte, af met 20 procent.

Alhoewel deze resultaten erg relevant en indrukwekkend zijn, is er een schaduwkant die steeds zichtbaarder wordt.

Veel gebruikers rapporteren milde klachten zoals misselijkheid, diarree en constipatie. Maar er zijn ook serieuzere bijwerkingen: ernstige buikpijn, galstenen, vermoeidheid, depressieve gevoelens, haaruitval en in zeldzame gevallen zelfs een verlamde maag (gastroparese). Er zijn meldingen van mensen die hun galblaas moesten laten verwijderen na langdurig gebruik.

En dan is er nog het Ozempic-gezicht: het verslappen van de gezichtshuid na snel gewichtsverlies, waardoor gebruikers er plots ouder uitzien. Voor sommigen een grote psychologische klap.

Stop je met de prik? Dan komt het gewicht meestal terug. Dat maakt gebruikers langdurig afhankelijk van een duur geneesmiddel. „Je moet het blijven gebruiken om het effect te behouden”, zegt internist Edo Aarts. Het is dus geen genezing, maar symptoombestrijding.

oor sommigen voelt dat als een farmaceutische valkuil; het begint met een quick fix, maar eindigt als een levenslange investering.

Een behandeling met Mounjaro kost al snel 410 euro per maand – en wordt in Nederland alleen vergoed voor mensen met type 2 diabetes. Wegovy, specifiek ontwikkeld voor obesitas, wordt (nog) niet opgenomen in het basispakket, omdat de langetermijneffecten op gezondheid onduidelijk zijn. Toch nam het aantal mensen dat semaglutide-medicatie zelf betaalt in één jaar toe van 2.000 naar 109.000. Wie het geld en de assertiviteit heeft, kan vaak wel een recept regelen. Maar voor mensen met een lager inkomen – vaak degenen die het meeste baat zouden hebben – blijft dit ‘wondermiddel’ onbereikbaar.

Apotheker Marloes Dankers noemt het „een zorgwekkende versterking van de gezondheidskloof”.

Sommige experts waarschuwen dat semaglutide ook een bredere culturele reflex blootlegt: het willen oplossen van complexe gezondheidsproblemen met één injectie. „Obesitas is méér dan overeten”, zegt emeritus hoogleraar voeding Jaap Seidell. „Het is nauw verbonden met stress, slaap, armoede, genetica, en het gebrek aan gezonde leefomstandigheden.

Toch dreigt het maatschappelijke debat zich te vernauwen tot het wel of niet nemen van een prik.

Het kabinet wacht nog op advies van het Zorginstituut Nederland over mogelijke vergoeding van Wegovy en Mounjaro. De vraag is niet alleen of ze werken, maar ook tegen welke prijs. Zowel financieel als maatschappelijk.

Want als straks miljoenen mensen een injectie nodig hebben om zich gezond te voelen, moeten we durven vragen: welke problemen lossen we op – en welke creëren we?

Beloftes over collageen blijken misleidend: hoe zit dat?

ChatGPT gebruiken voor medische vragen? Waarom dit vooralsnog niet zo’n goed idee is