Wéér luchthaven dicht, reageren we 'hysterisch' op drones of zijn zorgen terecht?

'Meer detectie nodig'

Urenlang was het vliegveld van München gisteravond dicht nadat meerdere drones waren waargenomen. Waar de drones vandaag komen is nog onbekend, maar het zou om meerdere objecten zijn gegaan. Defensie in België doet ondertussen onderzoek naar vijftien drones die vannacht werden gesignaleerd boven een militair terrein tegen de grens met Duitsland.

Ook luchthavens in Denemarken, Noorwegen en Polen annuleerden onlangs vluchten om drones in hun luchtruim. De schuldige? Dat is onduidelijk, maar er wordt al snel gewezen naar Rusland. In Polen was dat wel het geval. Toen werden enkele drones ook uit de lucht geschoten, en kon onderzoek gedaan worden.

'Hysterisch'

Ondertussen noemde Vladimir Poetin gisteren de Europese bezorgdheid om drones 'hysterisch'. "Ik zal het niet meer doen", zei hij lachend toen hem werd gevraagd naar drones in Denemarken, tijdens een toespraak in Sotsji. De Russische president vergeleek de drone-signaleringen in Europa met UFO-meldingen.

Europese landen zijn inderdaad meer alert geworden op drones, zegt defensie-expert Patrick Bolder. "En ja, we moeten uitkijken dat we niet in massahysterie terechtkomen. Harde bewijzen voor waar al deze drones vandaan komen en waarom ze worden ingezet zijn er niet. Daarvoor moeten we aan betere detectie doen."

Maar waakzaamheid is volgens Bolder goed. "Bij vliegvelden moet je opletten. Het is logisch dat het luchtverkeer wordt stilgelegd, want drones kunnen een gevaar vormen voor het vliegverkeer." Een vliegtuig zou bijvoorbeeld in botsing kunnen komen met een drone.

'Hoofd koel houden'

"Alle incidenten van afgelopen tijd kunnen verband met elkaar houden", zegt Bolder. Het kan een manier van bijvoorbeeld Rusland zijn om te kijken hoe Europa optreedt op dit soort verstoringen, een reactie uitlokken. Maar dat weten we niet. Misschien raken landen er nu wel van overtuigd dat ze minder veilig zijn."

"Natuurlijk moeten we ons hoofd koel houden", zegt ook Siete Hamminga van Robin Radar, een bedrijf dat detectiesystemen voor drones ontwikkelt. "Iedereen is nu even van de leg, omdat het nu meer in een context van oorlogsdreiging lijkt te gebeuren. Maar we moeten eraan wennen. Binnenkort is dit geen nieuwsitem meer."

Drones worden al heel lang op strategische locaties gesignaleerd, ook in Nederland, zegt Hamminga, maar het gebeurt de afgelopen tijd wel vaker.

• Boven een militair terrein in België zijn afgelopen nacht vijftien drones gezien.
• Vliegveld München in Duitsland sloot gisterenavond nadat drones werden gesignaleerd. Het type drone en de afkomst is niet duidelijk.
• Vliegverkeer in Denemarken werd vorige week meerdere keren verstoord door drones bij luchthavens, onder meer bij de luchthaven Aalborg. Een KLM-vlucht vanuit Amsterdam moest daardoor uitwijken. Onduidelijk is om wat voor drones het gaat en waar ze vandaan komen. Maar de Europese Commissie wees naar Rusland.
• Ook het vliegverkeer in Noorwegen had eind september meerdere keren hinder nadat een drone was gesignaleerd. Onduidelijk wie daar verantwoordelijk voor was. Bij eerdere drones in het luchtruim wees Noorwegen naar Rusland.
• In Polen drongen op 10 september meerdere drones het luchtruim binnen. Het ging hier om Shahed-drones (militaire drones). Volgens het land gaat het om Russische objecten. De drones werden uit de lucht geschoten, ook Nederlandse F35's werkten daar aan mee.
• Ook Roemenië zette vorige maand gevechtsvliegtuigen in, omdat een volgens het land Russische drone het luchtruim binnendrong.

De kans dat de drone-signaleringen van afgelopen tijd ongelukken waren is in ieder geval niet waarschijnlijk, zeggen beide experts. "Dit is niet een naïeve actie van een vader en een zoon die wat landende vliegtuigen willen filmen", zegt Hamminga. Hij wijst erop dat in veel commerciële drones die hiervoor worden gebruikt de no-fly-zones rondom vliegvelden zijn ingeprogrammeerd. Een drone stijgt in zo'n gebied dan niet op.

Bovendien is het belangrijk om een patroon van een drone te volgen, zegt Hamminga. "Een drone die boven een parkje toevallig in de buurt van een luchthaven krioelt, is iets heel anders dan 15 drones die midden in de nacht boven een militair terrein vliegen", verwijzend naar het incident in België vannacht. "Het begint met detectie. Een vluchtpad zegt heel veel over met welke intentie er wordt gevlogen."

'Detectie heel belangrijk'

Bolder beaamt: "Vijftien drones is heel bijzonder. Dat zijn geen amateurs, daar moet een grotere organisatie achter hebben gezeten."

Ook het type drone telt mee. "Professionele drones zijn wat groter", zegt Hamminga, "met zes of acht rotorbladen. Hoe meer bladen hoe groter de draagkracht. Draagt de drone een camera, dan kun je aan spionageactiviteiten denken, maar er kan natuurlijk ook een explosief aan hangen." Maar soms is dat lastig vast te stellen, lang niet alle verstorende drones worden onderschept.

Signaleren dat er drones zijn en onderzoeken om welk type het gaat, is dus heel belangrijk om achter de dader te komen, zeggen de experts. "Maar we hebben als Nederland nog niet genoeg detectiemiddelen", zegt Bolder. "We moeten de drones beter kunnen identificeren. Want als we niet uitkijken raakt iedereen in de panieksfeer."

Ministers Brekelmans en Van Weel reageerden vandaag op de meldingen van drones boven onder meer vliegvelden in Europese steden. Ook zij zeggen dat er 'geen reden is voor paniek' en ze stellen dat dit 'veel vaker gaat gebeuren'.

DronesRuslandPolenRoemeniëDenemarkenNoorwegenDuitslandBelgië