Humor om de pijnlijke dingen aan te wijzen

Bij het schrijven van La Changuita was het uitgangspunt een setting die ik bijzonder aantrekkelijk vond: een bescheiden barbecuekraam aan de Costanera Sur. Ik voelde vanaf het begin aan dat deze ruimte vruchtbaar zou kunnen zijn voor het ontvouwen van een universum dat verbonden is met de Argentijnse populaire cultuur, een gebied dat ik zowel stimulerend als onuitputtelijk vind voor theatrale constructie. Het schrijfproces duurde bijna vier jaar, totdat ik een systeem van personages en een toon vond die een perspectief op het populaire met humor en ironie mogelijk maakten. Humor fungeert in die zin als een instrument om het pijnlijke, het absurde en het onzichtbare geweld aan te wijzen dat vaak de verbindingen tussen identiteit, markt en spektakel doordringt. Zo zijn de thema's die door het stuk heen zweven – en die meerdere lezingen mogelijk maken – gebaseerd op fragiele en tegenstrijdige personages, waardoor kleine subtiliteiten van menselijkheid naar voren komen. Deze verschuiving van alle plechtigheid doordringt het materiaal met een gevoeligheid die me diep interesseert.

Elke keer dat ik een toneelstuk schrijf, stel ik mezelf bepaalde uitdagingen. De eerste is dat het stuk vermaakt, in de zin van Mauricio Kartun: "het publiek in zijn element houden." Het gaat er niet om oppervlakkig theater te maken, maar om de levende verbinding met de toeschouwer nooit uit het oog te verliezen. Het doel is om hun aandacht te trekken, vast te houden en hun enthousiasme aan te wakkeren. Een andere uitdaging die me stimuleert, is dat het stuk doordrongen is van ideeën of kwesties die ik graag wil aankaarten, maar altijd op zoek naar meer vragen dan antwoorden. Ik vermijd elke eenduidige interpretatie, ervan overtuigd dat het ondergeschikt maken van theatrale macht aan een gesloten boodschap niet alleen de theaterervaring verarmt, maar diezelfde boodschap ook veroordeelt tot onschadelijkheid binnen die beperkte ervaring. Ik ben er niet in geïnteresseerd iets te "leren" of aan te geven wat men zou moeten denken; ik geloof niet dat ik meer te zeggen heb over het leven, de liefde of de politiek dan elke toeschouwer. Wat ik probeer te bereiken, is een gevoelige, intense en hopelijk transformerende ervaring op te roepen. Ik vind dat er in La Changuita veel van die premissen terug te vinden zijn: het is een leuk werk, met veel humor, maar ook geschikt om op meerdere manieren te lezen en te ervaren.

De anekdote speelt zich af in een vervallen barbecuekraam die gerund wordt door Gloria en José, het echtpaar dat de zaak bezit. Die dag worden ze vergezeld door Antonio, Gloria's vader, een gemarginaliseerde dichter uit José C. Paz, een alcoholist met een kwaal die overleeft dankzij een draagbare zuurstofslang. Terwijl andere kraampjes langs de Costanera succesvol omschakelen naar gastronomische mode en internationale gerechten, zinkt La Changuita weg in de nostalgie van een lokale traditie die niemand meer aanspreekt. Gloria en José dromen ervan zichzelf te transformeren en over te stappen op Thais eten, maar missen de middelen om dat te doen. Te midden van de crisis verschijnt Andrew, een Amerikaanse influencer die gefascineerd is door de Argentijnse populaire cultuur, en organiseert een wedstrijd met een prijs van $ 20.000 voor het beste "authentieke verhaal" uit de Argentijnse folklore. Geconfronteerd met deze mogelijkheid bedenken Gloria, José en Antonio een strategie om te winnen. Zoals de synopsis van het stuk aangeeft, vermomt de Argentijnse populaire cultuur zich in een poging te overleven om te verbergen wat ze niet meer is. Maar ze laat zich zien.

De enscenering is gebaseerd op een realistische esthetiek, die als anker dient voor de progressieve waanzin van de acties. Het decor, de kostuums en de belichting creëren een herkenbaar universum – dat van een braadkraam op straatniveau – maar laten visuele en symbolische excessen toe die de poëtica van het populaire versterken en het authentieke met het kunstmatige in evenwicht brengen. Ook het acteerwerk verloopt volgens een realistische logica, afgewisseld met kleine expressieve afwijkingen die de absurditeit en het sarcasme in de tekst benadrukken. Ik deel de cast met Javier Barceló, Graciana de Lamadrid en Aníbal Tamburri, en Romina Puig is assistent-regisseur.

*Auteur, regisseur en lid van de cast van La Changuita.