Italië sluit zich aan bij het Safe Fund: een keerpunt in de EU-defensieleningen

Vlak voor de deadline van middernacht vandaag, 30 juli 2025, heeft de Italiaanse regering alle bedenkingen ingetrokken : Italië zal de Safe-leningen die de Europese Unie beschikbaar stelt in het kader van het "ReArm Europe" -plan (later omgedoopt tot "Readiness Europe") gebruiken om zijn militaire uitgaven te verhogen . De lening van € 14 miljard zal de komende vijf jaar worden ingezet en in termijnen van 45 jaar worden terugbetaald , zoals bevestigd door verschillende regeringsbronnen na de bijeenkomst in Palazzo Chigi gisteravond laat.

Waarom nu juist die verschuiving in EU-leningen? Maandenlang had de regering onder leiding van Giorgia Meloni – en met name minister van Economie Giancarlo Giorgetti – haar terughoudendheid geuit om de schulden te verhogen ter financiering van de toegenomen militaire uitgaven, die noodzakelijk waren vanwege de internationale geopolitieke situatie. De premier zelf had tijdens de recente NAVO-top in Den Haag verzekerd dat de verhoging van de defensie-uitgaven (tot 5 procent van het bbp) geen middelen van de sociale zekerheid zou afleiden .

Maar de deadline voor toegang tot de SAFE-fondsen – door de Europese Commissie ingesteld met een toewijzing van € 150 miljard om de militaire, industriële en technologische capaciteit van Europa te versterken – heeft de regering gedwongen een snelle beslissing te nemen. Wat dreigt, is een stormloop onder Europese regeringen om toegang tot de fondsen te krijgen: gisteren hadden negen (waaronder België, Bulgarije, Cyprus, Tsjechië, Estland, Spanje, Finland, Litouwen en Hongarije) hun aanvraag geformaliseerd, maar de Commissie verwacht minstens twintig aanvragen tegen de deadline van vandaag . Daarom bracht Meloni gisteren haar plaatsvervangers, Antonio Tajani en Matteo Salvini, minister van Economie Giorgetti, minister van Defensie Guido Crosetto (via videoverbinding) en minister van Europese Zaken Tommaso Foti bijeen in Palazzo Chigi. En de beslissing viel laat in de avond.

Het Italiaanse verzoek – geformaliseerd in een brief die in de nacht van 29 op 30 juli naar Brussel werd gestuurd – voorziet in een gerichte inzet van de middelen: de financiering van reeds geplande defensieprogramma's voor de periode 2026-2030 en het "verlichten van de staatsbegroting" door de meeste militaire uitgaven onder de noemer Veilige Leningen te brengen . De regering belooft dat de operatie geen gevolgen zal hebben voor het Europees Stabiliteitspact : de activering van de zogenaamde "vrijwaringsclausule" voor schulden en tekorten is niet voorzien. Dit is een belangrijke technische kwestie, aangezien de begrotingsregels van de EU streng blijven.

De toetreding van Italië tot het Safe Fund vormt een belangrijk keerpunt in zijn defensiebeleid en de betrekkingen met Europese instellingen. Met het besluit, genomen in de nacht van 29 juli, wil Rome zijn militaire capaciteit versterken zonder de hoekstenen van zijn overheidsbegroting aan te tasten, terwijl het de spanningen erkent die dit besluit op meerdere fronten zou kunnen veroorzaken: economisch, politiek en internationaal.

Zoals we hier schreven : "De door de Europese Commissie uitgegeven euro-obligaties kosten minder dan de Italiaanse BTP's: de financiering van de stijging van de defensie-uitgaven met Europees geld zou minder kosten dan de financiering met staatsschuld. Het verschil over een periode van tien jaar bedraagt momenteel ongeveer een half procentpunt. Voor elke miljard euro die wordt geleend, zouden euro-obligaties Italië een besparing van ongeveer 5 miljoen euro aan rente per jaar garanderen. De Europese Safe-fondsen bieden ook nog andere voordelen: de terugbetalingen vinden plaats op lange termijn, binnen 45 jaar, en staten betalen geen btw over de gefinancierde projecten. Italië zou het euroland zijn dat het meest zou profiteren van de gemeenschappelijke Europese schuld, vanwege de hoge rente die het betaalt over zijn eigen staatsschuld."

Tegelijkertijd blijft de aandacht voor de internationale economie hoog: premier Meloni, teruggekeerd van de voedselzekerheidstop in Ethiopië , riep op tot interne eenheid om de economische belangen van Italië te beschermen tegen de risico's van nieuwe tarieven tussen de VS en de EU . In dit verband verzekerde de regering het Italiaanse bedrijfsleven ervan bereid te zijn om "zich uit te spreken" over de definitie van vrijstellingen en "studiesteun" te verlenen aan de sectoren die het meest kwetsbaar zijn voor handelsoorlogen. Het ministerie van Economische Zaken herinnert eraan dat 2024 een recordjaar was voor buitenlandse investeringen in Italië (35 miljard euro), een fundament dat de komende maanden verdedigd moet worden.

Aan politieke tegenreacties is geen gebrek. In de Senaat eiste de oppositie een spoedbriefing van premier Meloni over de redenen en methoden van haar besluit, terwijl ze tegelijkertijd kritiek uitte op een "zwak Europa". De Lega sloot zich hierbij aan en benadrukte haar afstand tot de Commissie onder leiding van Ursula von der Leyen . Volgende week maandag wordt een nieuwe ronde topontmoetingen en discussies verwacht, zelfs binnen de meerderheid, die dit dossier op het oog behandelt, gezien de aanstaande regionale verkiezingen.

Meer over deze onderwerpen: