Rechters trekken Trumps bevoegdheid om tarieven op te leggen zonder tussenkomst van het Congres in twijfel

Rechters van het hof van beroep uitten donderdag hun brede scepsis over de juridische onderbouwing van de Amerikaanse president Donald Trump voor zijn meest uitgebreide reeks tarieven, waaronder het tarief voor Canada dat hij zojuist verhoogde naar 35 procent.

Leden van het elf rechters tellende panel van het Amerikaanse Hof van Beroep voor het Federale Circuit in Washington leken niet overtuigd door het standpunt van de regering-Trump dat de president tarieven kon opleggen zonder goedkeuring van het Congres. Ze hamerden erop dat de regering de International Emergency Economic Powers Act zou gebruiken om dit te doen.

"IEEPA noemt het woord 'tarieven' nergens", aldus rechter Jimmie Reyna, wat aangaf dat het panel de argumenten van een overheidsadvocaat niet geloofde.

Brett Shumate, de advocaat die de regering van Trump vertegenwoordigt, erkende tijdens de 99 minuten durende hoorzitting dat "geen enkele president ooit IEEPA op deze manier heeft gelezen", maar hield vol dat het desondanks rechtmatig was.

De wet uit 1977, ondertekend door de toenmalige president Jimmy Carter, staat de president toe om tijdens een nationale noodsituatie beslag te leggen op activa en transacties te blokkeren. De wet werd voor het eerst gebruikt tijdens de gijzelingscrisis in Iran en is sindsdien ingeroepen bij diverse wereldwijde onrusten, van de aanslagen van 11 september tot de Syrische burgeroorlog.

Trump zegt dat het handelsdeficit van het land zo ernstig is dat het eveneens onder de bescherming van de wet valt.

In felle discussies met Shumate hebben beroepsrechters deze bewering in twijfel getrokken. Ze vroegen zich af of de wet überhaupt ook betrekking had op tarieven en, zo ja, of de heffingen in overeenstemming waren met de dreiging die de overheid had gesignaleerd.

"Als de president zegt dat er een probleem is met onze militaire paraatheid, en hij heft een belasting van 20 procent op koffie, dan lijkt dat het probleem niet per se op te lossen."

Trumps zet is een 'adembenemende' machtsgreep: advocaat van de eisers

Shumate zei dat de goedkeuring van IEEPA door het Congres de president een "brede en flexibele" bevoegdheid gaf om te reageren op een noodsituatie, maar dat "de president geen onbeperkte bevoegdheid vraagt."

Maar een advocaat van de eisers, Neal Katyal, omschreef Trumps manoeuvre als een "adembenemende" machtsgreep die er in feite op neerkwam dat "de president kan doen wat hij wil, wanneer hij wil, zolang hij maar de noodtoestand uitroept."

Er werd geen uitspraak gedaan door de rechterlijke macht. Ongeacht welke beslissing de beraadslagingen van de rechters opleveren, wordt algemeen verwacht dat de zaak het Amerikaanse Hooggerechtshof zal bereiken.

Trump gaf zijn mening over de zaak op zijn Truth Social-platform en plaatste: "Aan al mijn fantastische advocaten die zo hard hebben gevochten om ons land te redden: veel succes met Amerika's belangrijke zaak vandaag. Als ons land zichzelf niet had kunnen beschermen door middel van invoerrechten tegen invoerrechten, zouden we "dood" zijn, zonder enige kans op overleven of succes."

In de stukken in de zaak benadrukt de regering-Trump dat er "een nationale noodsituatie bestaat" die haar handelsbeleid noodzakelijk maakt. Een panel van drie rechters van het Amerikaanse Hof voor Internationale Handel, een gespecialiseerde federale rechtbank in New York, was echter niet overtuigd en oordeelde in mei dat Trump zijn bevoegdheden had overschreden.

De kwestie ligt nu bij de rechters van het hof van beroep.

De uitdaging richt zich op slechts één reeks invoerrechten van een regering die er al een hele reeks heeft ingevoerd en er vrijdag mogelijk meer zal onthullen.

De zaak draait om Trumps zogenaamde Liberation Day-tarieven van 2 april, waarbij nieuwe heffingen werden opgelegd aan bijna elk land, en om de tarieven die afzonderlijk werden opgelegd aan Canada en Mexico. Trump rechtvaardigde dit als reactie op de grensoverschrijdende fentanylhandel en illegale migratie.

Maar het heeft geen betrekking op andere tarieven, waaronder die op buitenlands staal, aluminium en auto's, en ook niet op de tarieven die tijdens Trumps eerste ambtstermijn aan China werden opgelegd en die toenmalig president Joe Biden voortzette.

De zaak is een van minstens zeven rechtszaken waarin Trump ervan wordt beschuldigd zijn bevoegdheden te hebben overschreden door invoerrechten op te leggen aan andere landen. De eisers zijn afkomstig uit twaalf Amerikaanse staten en vijf bedrijven, waaronder een wijnimporteur, een bedrijf dat buizen en sanitair verkoopt en een fabrikant van visgerei.

De Amerikaanse grondwet geeft het Congres de bevoegdheid om belastingen op te leggen, waaronder tarieven. Maar decennialang hebben wetgevers de macht over het handelsbeleid aan het Witte Huis overgedragen.

Trump heeft optimaal gebruikgemaakt van het machtsvacuüm door de gemiddelde Amerikaanse invoerrechten te verhogen tot ruim 18 procent. Dat is het hoogste percentage sinds 1934, zo blijkt uit cijfers van Budget Lab van de Yale University.

De procureur-generaal van een van de staten die Trump aanklaagden, klonk na de hoorzitting vol vertrouwen en betoogde dat de rechters de argumenten van de Trump-regering "niet geloofden". "U zou in de toekomst liever in onze schoenen staan", zei procureur-generaal Dan Rayfield van Oregon.

Rayfield zei dat Trumps tarieven – die worden betaald door importeurs in de Verenigde Staten, die de hogere kosten vaak proberen door te berekenen aan hun klanten – neerkomen op een van de grootste belastingverhogingen in de Amerikaanse geschiedenis. "Dit is allemaal gedaan door één persoon in het Witte Huis", zei hij.