Op de kades van Bordeaux, hardlopers met blote borsten: onschuldige gewoonte of "enscenering van mannelijkheid"?

Langs de Garonne, een populaire hardloopbestemming, zijn shirtloze mannen geen uitzondering, vooral tijdens hittegolven. De meningen zijn verdeeld: het delen van de stedelijke ruimte met vrouwen is een non-evenement en een bron van verhitte discussies.

Hij rent langs de spiegelvijver, of beter nog, hij rent de straat af richting de wijk Saint-Pierre, en vermijdt een omweg via de zebrapad. Met een opgerold T-shirt in de hand, een bezorgde blik en opbollende buikspieren, snijdt de hardloper met ontbloot bovenlijf door de stad . Hij is al ver weg, maar is niet onopgemerkt gebleven tussen de voorbijgangers, van wie velen er zijn aan het einde van deze overigens niet zo warme dag (23°C), onder een grijze hemel, woensdag 20 augustus. Een onschuldig tafereel of een onderwerp voor een seizoensgebonden debat? Terwijl voor velen het joggen met ontbloot bovenlijf weinig meer waard is dan een schouderophalen, roept het voor anderen desalniettemin een aantal vragen op die de scheiding van de stedelijke ruimte en gendergelijkheid in twijfel trekken.

Séverine, een jonge vrouw van in de veertig die in de wijk Nansouty woont, spot met deze "driekwart naakte mannen, die zweten en pannen, zelfs als dat betekent dat ze je op de stenen brug voorbij schampen". Tenzij ze op het fietspad bijten, "want die rennen zoveel beter", snauwt ze. En als Séverine er boos over is, ligt de verklaring in de ongelijke behandeling van mannen en vrouwen: "Mijn reactie komt ook voort uit het feit dat ik tijdens het sporten onopgemerkt blijf om niet te worden uitgefloten. Een vrouw in de openbare ruimte ervaart niet hetzelfde als een man. Wij zijn in de openbare ruimte, er lopen veel mensen rond, en wij zouden het fatsoen kunnen hebben om een ​​T-shirt te dragen. Ik heb geen probleem met bescheidenheid, met lichamen, maar hier, in de openbare ruimte, wil ik dat niet."

Dubbele maatstaven. Deze paar mannen die zich toestaan ​​om zonder shirt te rennen, zouden vrouwen terugbrengen naar hun eigen situatie, het mikpunt van ongepaste opmerkingen en andere veelbetekenende blikken. Van een onwelkom woord tot intimidatie, er is maar één stap. "Het is niet zozeer hun imago of hun blote borsten die me storen," vervolgt Juliette (28) uit Talence. "Maar het zal me niet meer storen als ik in een sportbeha kan rennen zonder aangestaard te worden . Ze zijn niet bang, ze hebben die angst niet. En bovendien denk ik dat ze het doen om gezien te worden."

Het veld is voor de verdediging. José, 30, een Panamees die al tien jaar in Bordeaux woont, loopt op deze vrijdag 15 augustus over de kades. Midden op een bloedhete middag (39°C), waar, eerlijk gezegd, weinig mensen te vinden zijn. Hij doet aan boksen, zijn borstspieren zijn indrukwekkend, maar de jongeman verzekert ons dat hij zijn shirt uittrekt "uit gewoonte", "om te bruinen", in ieder geval "niet voor de chica": "Toen ik kleiner en minder sterk was, deed ik hetzelfde. Hardlopen bij 40°C doe je voor jezelf, niet voor anderen."

Bewolkte lucht en eindelijk draaglijke temperaturen: zondag 17 augustus, halverwege de ochtend, keren de lopers terug naar de kades. En, in tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, zijn blote borsten niet voorbehouden aan hardlopers met een sixpack die niet bang zijn om te smelten in de zon. Zo zegt John, 50, een Engelsman uit Bordeaux die zich voorbereidt op de marathon van La Rochelle. Hij pleit voor de praktische kant: "Het is alleen om het niet te warm te krijgen." En als sommige vrouwen zichzelf zelfs verbieden een sportbeha te dragen, verzekert hij ons op een grappige manier: "Het kan me helemaal niets schelen als ze met zo min mogelijk kleding willen hardlopen."

Verderop neemt Paul, 43, die in het centrum woont, een pauze, met zijn shirt in de hand en... pleisters op zijn tepels. "Een irritatieprobleem," verontschuldigt hij zich, halverwege de 18 kilometer die hij zich vanochtend heeft voorgenomen. De wrijving van shirts, vooral synthetische, veroorzaakt vaak pijnlijke irritatie en zelfs bloedingen bij hardlopers. Terwijl hij hier zijn T-shirt uittrekt, zorgt Paul ervoor dat hij het "in de openbare tuinen" en weer voor zijn huis aantrekt. Hij betreurt de "onderwijsproblemen" van degenen die fluiten naar hardlopers die zelfs maar een beetje ontkleed zijn en, indien nodig, "de regel" respecteren.

Sterker nog, in Bordeaux is het niet verboden om topless te rennen in de stad, en al helemaal niet op de kades. Er is geen gemeentelijk besluit, zoals dat wel het geval is in badplaatsen. Alleen een verordening voor parken en tuinen, die sinds 2008 van kracht is, geeft hier vaag de nadruk op en benadrukt dat het publiek "fatsoenlijke kleding moet dragen en zich moet gedragen volgens de goede zeden". "Naaktheid en onfatsoenlijke kleding zijn verboden", staat er. Intussen hebben de kades ingrijpende veranderingen ondergaan dankzij de bouw van de Chaban-Delmasbrug en de bevolkingsgroei op de rechteroever. Ze zijn nu een populaire plek geworden voor familiewandelingen, rond het spiegelende zwembad, en een ontmoetingsplaats voor joggers.

Mannen vragen zich niet af of wat ze laten zien wel gelijk is, terwijl vrouwen zich wel afvragen welke outfit ze aan moeten trekken om niet lastiggevallen te worden.

"Hardlopen zonder shirt is altijd prettiger, vooral in de zon, vooral 's ochtends. Ik ga hier niet nog eens op terugkomen", reageert Johanna Dagorn, socioloog en universitair hoofddocent aan de Universiteit van Bordeaux, auteur van de onlangs verschenen "Petit Guide du genre". "Maar mannen, en niet per se alleen bodybuilders, stellen zich niet de vraag naar de ongelijkheid van wat ze laten zien, terwijl vrouwen zich afvragen welke outfit ze gaan dragen om niet lastiggevallen te worden. Vrouwenlichamen zijn altijd een issue in de openbare ruimte; ze zijn altijd onderwerp van commentaar, reflectie en straatintimidatie."

Integendeel, de academische aantekeningen, en "niet alleen op de kades van Bordeaux", spelen een rol in de "enscenering van mannelijkheid, van virilisme in de openbare ruimte". Zweet speelt hierbij een rol, zoals antropologe Françoise Lhéritier terloops opmerkt: Johanna Dagorn herinnert zich: "Een man die zonder shirt zweet, heeft iets mannelijks, iets erotisch. En als een vrouw zweet: denk aan Loïs Boisson, van wie tijdens Roland-Garros werd gezegd dat hij stonk!"

Laatste omweg, donderdag 21 augustus, over de atletiekbaan van het Chauffour-stadion, waar zo'n dertig leden van de uitgebreide Adidas Runners Bordeaux-gemeenschap samenkomen voor intervaltrainingen. Verrassend genoeg is topless joggen onder deze vaste bezoekers aan de kades van Bordeaux, mannen en vrouwen in de leeftijd van 20 tot 35 jaar, een non-event: "Ik heb mezelf die vraag nooit gesteld," zegt Pamela. "Er zijn zoveel regels die we van tevoren moeten respecteren. Maar ik hoor dat het irritant kan zijn," zucht Nicolas. "Sommigen doen het om te pronken, dat is het," voegt Noriane er als laatste woord aan toe. Doorlopen, is hier niets te zien?