NASA versnelt de bouw van een kernreactor op de maan nu China en Rusland oprukken.

Permanente nederzettingen op de maan zijn het volgende doel van grote ruimtevaartorganisaties. Het zal echter niet eenvoudig zijn om op onze satelliet te blijven "leven": astronauten hebben, naast de levensondersteuning die hun verblijf garandeert, een complete infrastructuur nodig die hen bijvoorbeeld van energie voorziet. China en Rusland hebben hun voornemen om kernreactoren op de maan te bouwen al bevestigd om hun bevoorrading te garanderen, en nu lijkt het erop dat NASA de mogelijkheid ook overweegt.

Volgens het Amerikaanse mediakanaal Politico zal Sean Duffy, waarnemend directeur van het agentschap en tevens minister van Transport, deze week ambitieuze plannen op dit gebied aankondigen, met een deadline van uiterlijk 2030. De plaatsing van een kernreactor op de maan betekent echter niet alleen energie leveren; er kunnen ook geopolitieke motieven aan ten grondslag liggen. Met andere woorden: er is een nieuwe ruimtewedloop in de maak.

Duffy waarschuwde, zoals Politico uitlegt, verwijzend naar een brief die vooraf door The New York Times was vrijgegeven, dat de plannen van China en Rusland om tegen 2035 een geautomatiseerde kerncentrale op onze satelliet te bouwen, zouden kunnen leiden tot de afkondiging van een verboden zone op het maangebied; dat wil zeggen, hun "complot" op de maan. Deze mogelijkheid heeft de alarmbellen doen rinkelen in Washington, dat nu probeert zijn leidende positie in de ruimte te behouden.

In de brief staat dat het "absoluut noodzakelijk is dat het agentschap snel handelt" om de nationale veiligheid en de ontwikkeling van een toekomstige maaneconomie te waarborgen. Duffy heeft particuliere bedrijven om voorstellen gevraagd voor de bouw van een reactor die minstens 100 kilowatt aan stroom zou genereren, een bescheiden cijfer vergeleken met windturbines op aarde die tussen de 2 en 3 megawatt produceren.

Het idee van een kernreactor op de maan is echter niet geheel nieuw voor NASA: tijdens Trumps vorige termijn, vlak aan het einde van zijn termijn, schreef hij een wedstrijd uit waarbij bedrijven hun eigen voorstellen konden indienen. De voorstellen werden uiteindelijk gegund aan drie bedrijven, met contracten van elk 5 miljoen dollar in 2022.

De levensvatbaarheid van het project hangt af van de energie-uitdagingen van het leven op onze natuurlijke satelliet. Eén maan-dag staat gelijk aan vier aardweken, met twee weken onafgebroken zonlicht gevolgd door twee weken totale duisternis, wat de afhankelijkheid van zonne-energie extreem complex maakt.

"Zelfs het bouwen van een bescheiden maanhabitat voor een kleine bemanning zou een energieopwekking op megawattschaal vereisen. Zonnepanelen en batterijen kunnen niet betrouwbaar aan die eisen voldoen", legde Sungwoo Lim, hoogleraar ruimtevaarttoepassingen aan de Universiteit van Surrey, uit aan de BBC . "Kernenergie is niet alleen wenselijk, het is onvermijdelijk", voegde hij eraan toe.

Lionel Wilson, expert planetologie aan de Lancaster University, stelde op zijn beurt dat het doel om tegen 2030 een reactor op de maan te hebben technisch haalbaar is "als er voldoende geld wordt vrijgemaakt". Hij merkte op dat er al ontwerpen voor kleine reactoren bestaan. "Je hebt alleen genoeg Artemis-lanceringen nodig om tegen die tijd de infrastructuur op de maan te bouwen", vertelde hij aan de BBC.

Ondanks de potentie is het plan niet onomstreden. Het lanceren van radioactief materiaal in de ruimte brengt risico's en vergunningen met zich mee. Bovendien komt het voorstel in een tijd van onzekerheid voor NASA. De regering-Trump had een bezuiniging van 24% op het budget van de organisatie aangekondigd voor 2026, wat gevolgen zou hebben voor belangrijke wetenschappelijke programma's zoals Mars Sample Return.

Sommige wetenschappers vrezen dat de race om een aanwezigheid op de maan meer wordt gedreven door geopolitieke belangen dan door wetenschap. "Het voelt alsof we teruggaan naar de tijd van de eerste ruimterace, wat vanuit wetenschappelijk oogpunt teleurstellend en zorgwekkend is", vertelde Simeon Barber, specialist planetaire wetenschappen aan de Open Universiteit, eveneens aan de BBC. "Concurrentie kan innovatie stimuleren, maar als de focus vernauwt tot nationale belangen en het vestigen van eigenaarschap, kunnen we het grotere doel, namelijk het verkennen van het zonnestelsel en daarbuiten, uit het oog verliezen", waarschuwde hij.

Duffy's opmerkingen over een mogelijke "uitsluitingszone" lijken te verwijzen naar een van de meest omstreden punten van de Artemis-akkoorden, die in 2020 door zeven landen werden ondertekend om principes voor samenwerking op de maan vast te leggen. Deze overeenkomsten omvatten de instelling van "veiligheidszones" rond operaties en middelen op het maanoppervlak.

"Als je een kernreactor of een andere basis op de maan bouwt, kun je beweren dat er een veiligheidszone omheen is, omdat je daar apparatuur hebt staan," legde Barber uit. "Voor sommige mensen komt dit erop neer dat ze zeggen: 'Wij bezitten dit deel van de maan, we gaan hier opereren, en jij komt er niet in'," voegde hij eraan toe.

De bouw van een maanreactor lijkt in theorie een noodzakelijke stap voor de kolonisatie van de ruimte. Wat vooralsnog niet zo solide lijkt, is de strategie om dit te bereiken, aangezien die transport, leefomgevingen en duurzame financiering vereist. Bovendien kampt het Artemis-programma momenteel met ernstige vertragingen: het is de bedoeling om de eerste astronaut in 2027 op de maan te laten landen, hoewel de vorige missie, Artemis 2, die theoretisch volgend jaar gepland stond, nog geen vaste datum heeft.

En dat alles zonder rekening te houden met de hierboven genoemde onzekerheid als gevolg van bezuinigingen op budgetten en personeel , waarbij projecten als het Gateway-maanstation en de SLS-raket op losse schroeven staan.