'Oneerlijk privilege': vluchten in Europa tot 26 keer goedkoper dan treinreizen

Nu bosbranden, hittegolven en droogtes in Europa steeds erger worden, willen veel mensen klimaatvriendelijkere keuzes maken, ook als het om reizen gaat.

Maar nieuw onderzoek van Greenpeace suggereert dat reizigers geen eerlijke deal krijgen, omdat reizen per trein tussen bestemmingen in Europa vaak veel duurder is dan een budgetvlucht.

Uit een analyse van 142 routes in 31 Europese landen bleek dat vluchten op 54 procent van de 109 grensoverschrijdende routes goedkoper zijn dan treinen.

De milieuorganisatie stelde dat prijsvechters de overhand hadden vanwege oneerlijke prijzen. Ze bekritiseerden "politieke nalatigheid waardoor luchtvaartmaatschappijen de spoorwegen onderbieden ten koste van de planeet".

Herwig Schuster, transportcampagnevoerder voor Greenpeace Centraal- en Oost-Europa, zei: "Zelfs nu de klimaatcrisis verergert, blijft het Europese belastingstelsel de meest vervuilende manier van reizen bevoordelen."

Schuster noemde als voorbeeld een vlucht van Barcelona naar Londen die slechts € 15 kost, terwijl een treinreis op dezelfde route (ongeveer € 389) "tot 26 keer duurder is".

Hij voegde eraan toe: "De luchtvaart geniet oneerlijke belastingvoordelen, terwijl treinreizigers de prijs moeten betalen. Deze prijzen weerspiegelen geen functionerende markt – ze weerspiegelen een gemanipuleerd systeem."

Passagiers kunnen goedkope tickets kopen bij budgetmaatschappijen zoals Ryanair, Wizz Air, Vueling en EasyJet.

Actievoerders zeggen dat de prijzen zo laag zijn omdat belastingvrije vliegtuigbrandstoffen en internationale vliegtickets zijn vrijgesteld van btw.

"Ondertussen betalen spoorwegmaatschappijen vaak de volledige BTW, stijgende energiekosten en hoge kosten voor toegang tot het spoor", aldus Greenpeace.

Het onderzoek bracht echter niet de extra verborgen kosten in beeld die vaak gepaard gaan met vliegreizen, zoals bagage- en incheckkosten of de reis naar de luchthaven.

Lage vliegprijzen 'duwen reizigers naar het vliegtuig'

Uit het Greenpeace-onderzoek bleek dat vliegen op iets meer dan de helft van de geanalyseerde grensoverschrijdende routes op minstens zes van de negen dagen goedkoper was. De tarieven werden voor negen verschillende dagen per route en over verschillende boekingsperiodes gecontroleerd.

Uit het onderzoek bleek dat treinen altijd of bijna altijd goedkoper waren op 29 (39 procent) van de grensoverschrijdende routes, waarvan vele in Centraal- en Oost-Europa, met name de Baltische staten en Polen. In Frankrijk, Spanje en het Verenigd Koninkrijk waren treinen op maar liefst 95 procent van de grensoverschrijdende routes duurder dan vluchten.

De organisatie wees op de impact op het milieu: vliegtuigen stoten gemiddeld "vijf keer meer CO2 per passagierskilometer uit dan treinen".

"Vergeleken met spoorwegen die 100 procent hernieuwbare elektriciteit gebruiken, kan de impact ervan meer dan 80 keer groter zijn", aldus Greenpeace, die eraan toevoegde dat "kunstmatig lage vliegprijzen reizigers steeds meer naar het vliegtuig drijven".

Er zijn echter wel wat verbeteringen.

Uit de analyse blijkt dat het aandeel routes waar treinen goedkoper zijn sinds 2023 met 14 procentpunten is gestegen. Ook de drang om meer nachttreinen in Europa te introduceren, werd als een positieve ontwikkeling genoemd.

LEES OOK: Wat u moet weten over de nieuwe nachttrein die België, Duitsland, Oostenrijk en Italië verbindt

En in sommige landen – zoals Duitsland – lijkt klimaatvriendelijk beleid wel degelijk effect te hebben.

Greenpeace-campagnevoerder Herwig Schuster vertelde het Duitse mediakanaal Tagesschau: "Binnen Duitsland is reizen met de trein bijna altijd goedkoper dan vliegen."

Ook prijsvechters hebben geklaagd over de stijgende luchthavengelden in landen in heel Europa. Ryanair heeft in talloze landen routes geannuleerd en bases gesloten uit protest tegen de stijgende tarieven.

In 2024 stelden Ryanair en EasyJet dat de tarieven en operationele kosten op Duitse luchthavens te hoog waren.

"Berlijn is een van de duurste luchthavens waar we vanaf vliegen", vertelde een woordvoerder van EasyJet aan The Local, en voegde eraan toe: "De luchthavenkosten vertegenwoordigen ongeveer 20 procent van de operationele kosten van EasyJet en zijn de op één na grootste kostenpost na brandstof."

Greenpeace dringt er bij de EU en nationale regeringen op aan actie te ondernemen en treinreizen door Europa gemakkelijker en betaalbaarder te maken.

"Elke route waar een vliegtuig goedkoper is dan een trein is een politieke mislukking", aldus Schuster. "We kunnen de meest vervuilende vorm van vervoer niet blijven belonen. Europa moet van de trein de goedkoopste en gemakkelijkste optie maken – niet de laatste optie."