De gezondheidszorgbelastingen zullen eerder naar de IMSS gaan

De regering van president Claudia Sheinbaum heeft het Economisch Pakket voor 2026 gepresenteerd, dat in theorie de overheidsfinanciën in evenwicht wil brengen met de sociale behoeften. De stijging van de uitgaven voor gezondheidszorg, gedreven door hogere belastinginkomsten, is opmerkelijk. Volgens een analyse van het Centrum voor Economisch en Budgettair Onderzoek (CIEP), zal deze stijging grotendeels worden gefinancierd door zogenaamde "gezondheidsbelastingen": verhogingen van de speciale belasting op productie en diensten (IEPS) die wordt geheven op sigaretten, frisdranken en videogames met gewelddadige inhoud. Het ministerie van Financiën zelf schat dat dit 41 miljard peso extra zal opleveren, die zal worden toegewezen aan de gezondheidszorg.

Volgens de PEF, geanalyseerd door CIEP, worden de totale uitgaven aan gezondheidszorg voor 2026 geraamd op 996,528 miljard peso, een stijging van 55,551 miljard peso vergeleken met de 940,976 miljard peso in 2025, een stijging van 5,9%. Op het eerste gezicht lijkt dit een positieve stap, vooral gezien het feit dat de gezondheidszorg in het eerste jaar van deze regering aanzienlijke bezuinigingen heeft ondergaan, vandaar de duidelijke bezuinigingen in ziekenhuizen en gezondheidscentra. Nu lijkt het Treasury-team duidelijke instructies te hebben ontvangen om, op zijn minst minimaal, prioriteit te geven aan de gezondheid van Mexicanen. Als percentage van het BBP stijgt de indicator van 2,5% naar 2,6%, een extra tiende van een procentpunt dat een zekere intentie weerspiegelt, maar verre van verondersteld is.

Het analyseren van de cijfers roept echter diepe vragen op over de werkelijke prioriteiten. De netto stijging van de totale overheidsuitgaven aan de gezondheidszorg bedraagt ​​ongeveer 45 miljard peso (van 941 miljard naar 996 miljard peso). Hoewel dit verdere bezuinigingen voorkomt, dicht het de kloof met internationale aanbevelingen niet: de Wereldgezondheidsorganisatie stelt voor om 6% van het bbp aan gezondheidszorg te besteden; Mexico schiet 3,4 procentpunt tekort. Dit tekort wordt gedekt door de uitgaven van gezinnen, die andere essentiële zaken uit eigen zak betalen om consulten, medicijnen of ziekenhuisopnames te betalen. In een land met chronische ongelijkheid houdt dit een vicieuze cirkel van economische kwetsbaarheid in stand.

Het meest opvallende aspect, volgens de analyse van Judith Méndez, specialist bij CIEP, is de interne verdeling van deze extra middelen. In plaats van zich te richten op de bevolking zonder sociale zekerheid – de meest achtergestelde groepen, die miljoenen mensen vertegenwoordigen zonder toegang tot basisvoorzieningen – komt het grootste deel van de verhoging ten goede aan het IMSS (Mexicaans Instituut voor Sociale Zekerheid). Dit agentschap zal een budgetverhoging van 11% zien, wat neerkomt op 58 miljard peso. Waarom prioriteit geven aan het IMSS, dat andere financieringsbronnen heeft: werkgevers- en werknemersbijdragen? Deze beslissing botst frontaal met het officiële discours over het verkleinen van de ongelijkheidskloof. Historisch gezien is de begunstigde bevolking het meest bevoordeeld, en deze trend wordt alleen maar sterker: in 2026 zal slechts 3 van de 10 peso die aan gezondheidszorg wordt uitgegeven naar de onverzekerden gaan, terwijl 7 van de 10 peso geconcentreerd zal zijn in het segment met een arbeidsverzekering.

Deze voorkeur staat niet op zichzelf. Andere socialezekerheidsinstellingen, zoals ISSSTE, Pemex, Sedena en Semar, worden geconfronteerd met bezuinigingen tussen de 3% en 5%, wat wijst op een bewuste concentratie op het IMSS, onder leiding van Zoé Robledo. Wat is de strategische reden? Het is onduidelijk, vooral wanneer de overheid de nadruk legt op gelijkheid. Als het doel is om ongelijkheden weg te werken, zouden de extra middelen moeten gaan naar mensen zonder sociale zekerheid, waar de behoeften urgent zijn: chronische ziekten, gebrek aan infrastructuur en instorting van openbare ziekenhuizen.

Een ander onbegrijpelijk punt zijn de bezuinigingen op het ministerie van Volksgezondheid, onder leiding van Dr. David Kershenobich. Nadat het in 2025 meer dan de helft van zijn budget had verloren, zal het nu te maken krijgen met een extra bezuiniging van 2,229 miljard pesos, een daling van 3,2%. Ondanks overleg met de belastingdienst is het economische team van het ministerie van Volksgezondheid er niet in geslaagd de bezuinigingen terug te draaien.

Daarentegen ontvangen sommige specifieke programma's bescheiden verhogingen. Het IMSS Bienestar (Mexicaans Instituut voor Sociale Zekerheid) steeg met 0,8%, van 171.206 miljoen naar 172.492 miljoen (een stijging van 1,286 miljard). Het Staatsfonds voor Gezondheidsbijdragen (FASSA) steeg met 0,6%, met een extra 540 miljoen. Maar de grootste sprong is voor het programma Salud Casa por Casa, onder het Ministerie van Welzijn, dat bijna verdubbelde van 2.070,8 miljoen naar 4 miljard (een stijging van 93,2%). Hoewel dit positief is, is het onvoldoende om de 16 miljoen ouderen en mensen met een beperking die ervan afhankelijk zijn, te dekken.

Kortom, de begroting voor 2026 toont een timide poging om de gezondheidszorg te versterken, gefinancierd door "gezonde" belastingen die betere gewoontes zouden kunnen bevorderen. Door echter prioriteit te geven aan het Mexicaanse Instituut voor Sociale Zekerheid (IMSS) en te bezuinigen op belangrijke gebieden, zou het ongelijkheid juist kunnen bestendigen en kritieke behoeften onaangeroerd kunnen laten. In de toekomst zal een uitgebreidere versterking van de staatskas – verder dan alleen de inning van inkomsten uit het IEPS – nodig zijn als president Sheinbaum de zorgverzekering echt wil verbeteren, omdat dit daadwerkelijke financiële bescherming voor de gezondheidszorg vereist.