Nickel Boys: Cinema als moreel probleem (*****)

In A propos de Nice, zijn eerste film, benadrukte Jean Vigo de noodzaak, bijna de urgentie, van het gezichtspunt. Cinema is waarschijnlijk niets meer dan dat: de juiste keuze van een plek van waaruit je kijkt en, nog belangrijker, van waaruit je kijkt. En dat bepaalt bijna alles. Het is, als je het zo wilt noemen, een morele keuze. In de eerder genoemde documentaire portretteerde Vigo de weelde van de bourgeoisie en zijn camera fungeerde, bij deze eerste benadering van de wereld, als een scalpel waarmee hij op ironische wijze de exhibitionistische ziel van een misschien wel blinde samenleving ontleedde. Nickel Boys is een film die volledig is opgebouwd vanuit het perspectief van de regisseur van L'Atalante, met de radicaliteit die hij voor ogen had. En dat detail, dat werkelijk de positie van de patiënt inneemt, maakt het tot een essentieel en buitengewoon mooi product. Esthetiek voor ethiek.

De hele film neemt de blik van de hoofdpersoon over. Wij zien wat hij ziet, wij voelen zijn passies, vreugde, verdriet en natuurlijk ook zijn wonden. Maar het is geenszins een min of meer vernuftige truc of een literaire puzzel in de stijl van Perec. Het idee is om de werkelijkheid volledig te reconstrueren vanuit de bestendigheid en de behoefte aan een gezichtspunt dat er betekenis aan geeft. Het is een eis die gemotiveerd wordt door argumenten, en niet zomaar een gril. De bron is niet nieuw. Om een ​​canoniek voorbeeld te gebruiken: Robert Montgomery probeerde iets soortgelijks in 1946 met The Lady in the Lake. Dat was een film gebaseerd op een tekst van Raymond Chandler, die speelde met het tot het uiterste doorvoeren van de ruwe sfeer van de thriller met de bittere beperking van een nauwelijks onthuld mysterie. En alles was zo rigoureus dat alleen de spiegels het gezicht van de hoofdpersoon lieten zien. Pas toen Robert Montgomery naar zichzelf keek, deed de toeschouwer hetzelfde... op het gezicht van Robert Montgomery.

RaMell Ross, voorheen auteur van de schitterende non-fictie Hale County This Morning, This Evening , verfilmt de gelijknamige roman van Colson Whitehead. Het vertelt een van die geweldige, wrede en unieke verhalen die de geschiedenis van een heel land bepalen. En zij bepalen het, ten eerste doordat het zo lang verborgen is gebleven en, later, door de bijna materiële onmogelijkheid (die alle moraliteit te boven gaat) om het te assimileren, te begrijpen, te vergeven. Meer dan een eeuw lang was de Florida Nickel Academy, een jeugdgevangenis voor zwarte jongeren, een ware horrorschool waar de bewoners systematisch werden onderworpen aan allerlei vormen van seksueel, geestelijk en lichamelijk misbruik. Het was een werkelijk methodische en perfect gesystematiseerde uitroeiing die het centrum in een ware dodenfabriek veranderde. De film volgt de levens van Elwood (Ethan Herisse) en Turner (Brandon Wilson). Ze zijn vrienden en delen de pijn van het leven in Nickel. De een vertrouwt op de mogelijkheid van verlossing, de ander heeft alle hoop al lang opgegeven. Enzovoort.

RaMell Ross richt de camera niet alleen op Elwoods blik, maar ook op zijn omgeving. Af en toe fungeert Turner als een spiegel. Het standpunt verandert, maar - en dat is het belangrijkste - het standpunt blijft intact, perfect en transparant. Nickel Boys is opgevat als een ode aan alles wat redt, aan het laatste restje leven in de onontkoombare bewijzen van lijden, van haat, van het verschrikkelijke. De hele film bestaat uit zoiets fundamenteels als het overbrengen van de illusie aan de kijker dat hij door de ogen van de hoofdpersoon kijkt en zelfs, hoe onmogelijk dat ook is, dat hij zelf de hoofdpersoon is. Zonder melodrama, zonder holle exhibitionisme, ver van elke poging om stijl te laten prevaleren boven pijn, blijft er een in essentie morele film over, emotioneel tot aan het wanhoopspunt en, ondanks alles en tegen alles in, prachtig. En dat alles in de overtuiging dat cinema, zoals Vigo zou beweren, óf een standpunt is, óf het is het niet.

—

Regie : RaMell Ross. Met : Ethan Herisse, Brandon Wilson, Hamish Linklater. Duur : 140 minuten. Nationaliteit : Verenigde Staten.