Iraans nucleair programma | Iran: Kan het schijnbaar onmogelijke worden bereikt?

De Iraanse minister van Buitenlandse Zaken Abbas Aragchi bevestigde dinsdag dat hij de kernelementen van "een Amerikaanse deal" van zijn Omaanse ambtgenoot had ontvangen, die tot nu toe geheim waren gehouden. Aragchi verklaarde dat er een "evenredige" reactie zou komen in overeenstemming met de "nationale belangen" van Iran. De woordvoerster van de Amerikaanse president Trump vertelde de Amerikaanse media dat het voorstel "gedetailleerd en acceptabel" was. Het was in het belang van Iran om het Amerikaanse voorstel te accepteren .

Maar een akkoord zou nog steeds een klein wonder zijn. Teheran staat erop kernenergie te gebruiken voor de opwekking van elektriciteit. De Amerikaanse bemiddelaar Steven Witkoff en president Trump, samen met talloze Republikeinse senatoren en de Israëlische regering, hebben duidelijk gemaakt dat elke vorm van Iraanse uraniumverrijking onaanvaardbaar is en indien nodig met militaire middelen zal worden gestopt.

Als ondertekenaar van het Non-Proliferatieverdrag (NPV) is het Iran verboden kernwapens te bezitten of te produceren. Onder de toenmalige sjah Mohammed Reza Pahlavi werd Iran in 1968 een van de eerste ondertekenaars. Het land zette in de jaren zestig een eigen kernprogramma op. De laatste decennia zijn er echter steeds meer twijfels ontstaan ​​over het civiele gebruik ervan. Dit leidt nog steeds tot problemen in de onderhandelingen.

Khamenei wijst Amerikaanse aanvallen af

De hoogste leider van Iran, ayatollah Ali Khamenei, verwerpt alle beweringen van de Amerikaanse regering. "Waarom bemoeit u zich met de vraag of Iran zich al dan niet moet verrijken?" vroeg hij de VS woensdag in een toespraak die op de staatstelevisie werd uitgezonden. De onafhankelijkheid van Iran betekent dat het land "niet wacht op groen licht van de VS". De sleutel tot nucleaire technologie is uraniumverrijking, vervolgde Khamenei, "en onze vijanden willen juist dat voorkomen om onze onafhankelijkheid en ons wetenschappelijk potentieel te ondermijnen."

De regering-Trump wil dit onoplosbare conflict nu oplossen door een regionaal consortium voor uraniumverrijking op te richten. Verschillende bronnen binnen het Witte Huis bevestigden tegenover het nieuwsplatform Axios dat Saoedi-Arabië en andere landen ook zouden kunnen deelnemen aan een dergelijk project, dat onder toezicht zou staan ​​van het Internationaal Atoomenergie Agentschap (IAEA).

Volgens het Amerikaanse plan zou Iran een verbod blijven houden op het verrijken van zijn eigen uranium en zouden de bestaande uraniumvoorraden beperkt worden tot een maximale verrijking van drie procent. Volgens Axios zouden ook de bunkers waar het Iraanse nucleaire programma naartoe verplaatst werd om zichzelf te beschermen tegen Israëlische luchtaanvallen, gesloten worden.

Als Iran de verplichtingen uit de overeenkomst nakomt, ten genoegen van de Amerikaanse regering en de IAEA, zou de Amerikaanse bemiddelaar Witkoff voorstellen de westerse sancties tegen Iran op te heffen. Dit voorstel is grotendeels vergelijkbaar met de overeenkomst die president Obama in 2015 ondertekende en die Donald Trump drie jaar later introk .

Teheran laat zijn spieren zien

Witkoff beschrijft het plan als een verzameling voorlopige ideeën die besproken zullen worden in de komende zesde onderhandelingsronde. Regeringskringen in Teheran uitten dinsdag echter al stille kritiek op het onduidelijke mechanisme voor het versoepelen van de sancties.

Sinds het weekend staat Teheran nog steeds onder druk: het in Wenen gevestigde Internationaal Atoomenergie Agentschap waarschuwde dat de hoeveelheid wapenmateriaal in Iraanse handen in korte tijd met 50 procent is toegenomen.

Het Iraanse ministerie van Buitenlandse Zaken verwierp het IAEA-rapport woedend en beweerde dat het gebaseerd was op vervalste Israëlische overheidsdocumenten. Premier Benjamin Netanyahu riep de internationale gemeenschap maandag op tot snelle actie. De Israëlische premier en zijn extreemrechtse coalitiepartners eisen al jaren de vernietiging van de ondergrondse bunkerfaciliteiten waar grote delen van Irans nucleaire onderzoek en uraniumverwerking plaatsvinden.

Teheran lijkt ervan overtuigd dat de oorlog zal winnen. Afgelopen weekend werden tientallen langeafstandsraketten afgevuurd voor de camera's van de staatstelevisie. De demonstratie maakte deel uit van een militaire oefening die naar verluidt een aanval op de Nevatim-kazerne van het Israëlische leger zou hebben geoefend. Deze belangrijke basis in de Negev-woestijn was vorig jaar al getroffen door Iraanse raketten.

Velen in het Midden-Oosten zien de nucleaire onderhandelingen tussen Oman en Italië nu als een kans om een ​​regionale oorlog te voorkomen. Tijdens de laatste delegatievergadering in Rome heerste er nog steeds optimisme dat een akkoord met Iran ook een einde zou maken aan het lijden in Gaza.

De Duitse Midden-Oostenexpert Carsten Wieland, die als VN-adviseur voor Syrië fungeerde en regelmatig de rol van Iran in de regio analyseert, is kritisch over de oorlogsdreiging tegen Iran. "Strategisch gezien zou het voor Iran op dit moment effectiever kunnen zijn om 'bijna' de atoombom te hebben. Een technische doorbraak in de verrijking zou automatisch leiden tot een Israëlische aanval en strengere sancties. Op dit moment zoekt Teheran een compromis met Riyad en andere landen in de regio", aldus Wieland. Hij vreest "dat de constante dreiging van een aanval Iran ertoe zou kunnen aanzetten een atoombom te bouwen die het regime eigenlijk niet wil."

De Libanese politicus Marwan Abdallah waarschuwt echter dat een gebrekkig compromis met Teheran en het opheffen van sancties kunnen leiden tot een terugkeer van Hezbollah. Hij pleit ervoor om eerst de bondgenoten van Iran in Libanon te integreren in het leger en de politie. "Een te snelle overeenkomst met het regime in Teheran zou de onderbroken geldstroom vanuit Teheran nieuw leven inblazen", zegt Abdallah. "Hezbollah zou de aanhoudende Israëlische bezetting van verschillende locaties in Libanon en Syrië gebruiken om zichzelf te herpositioneren als een legitieme verzetsbeweging."