Gaza-oorlog | Georkestreerde chaos in de Gazastrook

Het aantal is schokkend: een team van internationale wetenschappers en de onafhankelijke denktank "Palestinian Center for Policy and Survey Research" schatten het aantal doden in de Gazastrook sinds het begin van de oorlog op meer dan 75.000, volgens een bericht in de Israëlische krant "Haaretz". Meer dan de helft van hen zijn kinderen, vrouwen en jongeren, in totaal bijna vier procent van de totale bevolking – meer dan in andere conflicten van de afgelopen decennia.

De distributiecentra van een organisatie genaamd de "Gaza Humanitarian Foundation" (GHF) liggen momenteel in het middelpunt van de belangstelling: er zijn herhaaldelijk berichten dat Israëlische soldaten het vuur openen op Palestijnen die daar hulp zoeken. "Er heerst daar absolute chaos", meldt Abdullah Schweiki, een inwoner van Gaza-Stad die tot het begin van de oorlog een hotel runde. Tegenwoordig is hij werkloos, "en zelfs als ik geld had, zou ik eigenlijk niets kunnen kopen." De mensen zijn volledig afhankelijk van hulpgoederen.

Israël heeft UNRWA aan de kant gezet

En ze komen nu nog minder vaak voor dan ze al deden sinds het begin van de oorlog in oktober 2023. De reden: de Israëlische regering beschuldigt UNRWA, de VN-organisatie voor hulp aan Palestijnse vluchtelingen, opgericht in 1949, ervan geïnfiltreerd te zijn door Hamas; UNRWA-medewerkers zouden betrokken zijn geweest bij het bloedbad in Zuid-Israël op 7 oktober 2023. Daarom heeft de Israëlische regering de autoriteiten verboden contact op te nemen met UNRWA; de VS, als grootste donor, heeft de betalingen opgeschort. Het resultaat: een tekort van 200 miljoen dollar, terwijl er alleen al 60 miljoen dollar nodig is voor lonen, berekende UNRWA-chef Philippe Lazzarini vorige week tijdens een bezoek aan Berlijn. De Duitse regering is momenteel de grootste overgebleven donor.

De GHF daarentegen is een nogal onheilspellende organisatie: in februari 2025 werd ze geregistreerd in de Amerikaanse staat Delaware – en in Genève, Zwitserland, waar ze inmiddels haar activiteiten heeft gestaakt. Er is geen informatie over wie de organisatie financiert. Volgens het nieuwsportaal "Times of Israel" verklaarde premier Benjamin Netanyahu medio juni dat de organisatie voortkwam uit een Israëlisch initiatief.

Nabijheid van Amerikaanse machtskringen

De entourage van GHF omvat echter ook personen die direct of indirect verbonden zijn met de Amerikaanse inlichtingendienst CIA, evenals mensen in de omgeving van de Amerikaanse president Donald Trump. Sinds 3 juni staat GHF onder leiding van de evangelische zakenman Johnnie Moore Jr. , een aanhanger van Trump. Zijn voorganger trad af omdat hij niet geloofde dat hij de doelen van de organisatie kon realiseren en tegelijkertijd de naleving van humanitaire principes kon garanderen. De vier distributiecentra van GHF in de Gazastrook worden bewaakt door medewerkers van particuliere beveiligingsbedrijven in de VS.

"Netanyahu vormt een bedreiging voor de nationale veiligheid."

Jair Golan, leider van de Democratische partij

Sinds de werkzaamheden op 27 mei begonnen, melden mensenrechtenorganisaties dat er tot wel 500 mensen zijn doodgeschoten . Eind juni meldde Haaretz dat soldaten het bevel hadden gekregen om te schieten om Palestijnen bij de hulpcentra weg te houden. Het Openbaar Ministerie zou inmiddels een onderzoek zijn gestart. Schweiki zegt telefonisch dat de medewerkers van het distributiecentrum volledig overweldigd zijn door de situatie: velen spreken niet eens Arabisch. De meesten hebben duidelijk geen ervaring met het distribueren van hulpgoederen.

De vijand van de vijand is de vriend van Israël

De distributiecentra zijn echter ook meerdere keren doelwit geweest van de gewapende tak van Hamas: half juni werd een bus beschoten, waarbij twaalf mensen omkwamen. Volgens Hamas behoorden de slachtoffers tot een militie die vijandig staat tegenover Hamas en wordt geleid door Yasser Abu Shahab, die door de Egyptische autoriteiten en de Palestijnse Autoriteit in verband wordt gebracht met drugshandel en de "Islamitische Staat".

Eind mei meldden Israëlische media voor het eerst dat het Israëlische leger milities zoals die van Shahab bewapende. Kort daarna verklaarde Netanyahu in een online video: "Op advies van de veiligheidsdiensten hebben we clans geactiveerd die zich verzetten tegen Hamas. Wat is daar mis mee?" Net als vele anderen reageerde Yair Golan, leider van de links-liberale Democratische partij en voormalig generaal-majoor, geschokt: "Netanyahu vormt een bedreiging voor de nationale veiligheid", schreef hij op X (voorheen Twitter). Toch lijkt de rechts-conservatieve Israëlische regering vast te houden aan dit plan.

Wat komt er na de oorlog?

Wat in dit alles volledig ontbreekt, is elke vorm van visie voor de toekomst: de onderhandelingen over een staakt-het-vuren gaan op de achtergrond door, hoewel ook dit deel van de oorlog de afgelopen dagen een merkwaardige wending heeft genomen. De Amerikaanse president Trump eiste publiekelijk dat de corruptieprocessen tegen Netanyahu zouden worden stopgezet: "Het is WAANZINNIG wat de onbeheerste aanklagers Bibi Netanyahu aandoen", schreef hij aan X, waarop Netanyahu hem bedankte. Kort daarna koppelde Trump Amerikaanse hulp rechtstreeks aan de corruptieprocessen die sinds 2019 lopen. Dit was natuurlijk in de smaak bij Netanyahu's partijgenoten. Toen Netanyahu's regering echter ooit probeerde de rechterlijke macht te herstructureren, gingen honderdduizenden mensen wekenlang de straat op. De hervorming verdween vervolgens grotendeels in de la. Nu wordt Trumps eis vooral gezien als een "poging tot omkoping", aldus een commentator op de publieke radio: "De aanname is dat men een staakt-het-vuren ruilt voor aanklachten."

Maar zelfs na vrede zal het einde van het lijden nog ver weg zijn: de meeste gebouwen in de Gazastrook zijn verwoest. En belangrijker nog: het punt waarop het water volledig ondrinkbaar zal worden , kan binnenkort worden bereikt. Zelfs vóór het begin van de oorlog schatte de WHO dat slechts ongeveer vier procent van het water niet verontreinigd was.