Een Oost-Duits spook: deze mysterieuze man is Merz' naaste adviseur
Jacob Schrot is 34, komt uit Brandenburg, is een talentenjachtwinnaar en zat naast Friedrich Merz in de toespraak van Donald Trump. Maar iedereen die dichtbij hem wil komen, stuit op obstakels. Een zoektocht naar aanwijzingen.
Deze week zat hij in het Oval Office, schuin tegenover Donald Trump en J.D. Vance. Pal naast Friedrich Merz . Hij zag van dichtbij hoe de bondskanselier kalm bleef en bij een paar gelegenheden vragen zo zelfverzekerd beantwoordde dat zelfs politieke tegenstanders in Duitsland hem prezen. Hij zag hoe de bondskanselier de geboorteakte van Trumps grootvader overhandigde, een kleine coup in de vorm van een geschenk. Hij zag hoe het bezoek aan het Witte Huis, dat een ramp voor zijn baas had kunnen worden, uitgroeide tot een succes.
Een succes waaraan hij, voor zover we weten, een sleutelrol heeft gespeeld: de man naast Merz. Een 34-jarige uit Brandenburg an der Havel. Een Amerika-fan, een politieke nerd die is uitgegroeid tot de naaste adviseur van de bondskanselier, maar wiens naam bijna niemand kent: Jacob Schrot.
Zelfs tijdens de verkiezingscampagne was hij bijna altijd aan Merz' zijde te zien. Schrot begroette journalisten vriendelijk, droeg documenten, hield zijn baas in de gaten en viel nauwelijks op. Van een afstandje leken de twee mannen bijna op elkaar. Schrot is net zo lang als Merz, bijna twee meter lang, net zo slank, en draagt vergelijkbare pakken, vaak donkerblauw. Zelfs zijn terugwijkende haarlijn lijkt op die van zijn baas.
Jacob Schrot: Een jonge Friedrich Merz uit Brandenburg?Na de verkiezingen maakte Merz bekend dat Schrot zijn kantoor in de kanselarij zou leiden en de nieuwe Nationale Veiligheidsraad zou oprichten, een centraal onderdeel in Merz' politieke reorganisatie.
Veel hiervan is verrassend. Schrot is half zo oud als Merz en groeide op ver weg van het Sauerland in Oost-Duitsland. Het deel van het land waar Friedrich Merz zich merkbaar van vervreemd voelt. Schrot werkte onder Angela Merkel en voor Armin Laschet – voor het andere kamp binnen de CDU, zeg maar. Slechts drie jaar geleden sloot hij zich aan bij Merz' team. En nu zit hij naast hem, onder Donald Trump. In de binnenste cirkel van de macht.
Hoe heeft een jonge Oost-Duitser dit voor elkaar gekregen? Wat onderscheidt hem, wat heeft hem politiek gevormd? En lijkt hij alleen qua uiterlijk op zijn baas – of is Schrot een jonge Merz, een man met nog meer plannen dan alleen het kabinet van de bondskanselier runnen?
Iedereen die Jacob Schrot probeert te benaderen, stuit op obstakels. Hij reageert beleefd maar negatief op een vraag. Hij schrijft dat hij geen berichten over hem wil en op de achtergrond wil blijven. Terwijl dit onderzoek nog gaande was, werd er een verzoek ingediend om zijn Wikipedia-artikel te verwijderen, en later is het artikel daadwerkelijk verdwenen.
Een verrassend aantal medewerkers reageert niet eens op vragen over Schrot. Toch zou men graag willen weten wat de naaste vertrouweling van de bondskanselier in eerdere openbare functies heeft bereikt, hoe hij in de politiek terecht is gekomen en wat hem drijft. Naar verluidt sloot hij zich op 16-jarige leeftijd aan bij de CDU in zijn geboortestad Brandenburg en is daar sindsdien stevig verankerd. De districtsvereniging negeert zelfs vragen of dit wel klopt. CDU-politici die over hem spreken, weigeren later te worden geciteerd.
Het is alsof je een spook achtervolgt.
Tegelijkertijd zegt de CDU/CSU-fractie in de Tweede Kamer dat Schrot indruk maakt met zijn "communicatieve vaardigheden". Binnen de partij lijkt hij in ieder geval allesbehalve een spook. Bijna iedereen kent hem persoonlijk, want hoewel hij nog jong is, is hij er al een tijdje. Maar er mag niets naar buiten lekken – tenminste niet sinds hij de bondskanselier is geworden.
Zo herinnert Günther Jauch zich Jacob SchrotJacob Schrots weg naar de politiek begon zo publiekelijk mogelijk in het pre-socialmediatijdperk: met een castingshow. Deze werd uitgezonden op ZDF en heette "I Can Be Chancellor". Daarom kun je Günther Jauch vragen naar Jacob Schrot. De tv-presentator, de superster van "Who Wants to Be a Millionaire". Zestien jaar geleden zat hij in een jury voor de show waaraan Schrot meedeed. In tegenstelling tot Schrots lokale CDU-afdeling is hij direct terug.
Hoewel Jauch zich geen details van de show herinnert, is hem een beeld van Jacob Schrot bijgebleven: "Een typische 18-jarige met lang haar, best schattig." Schrot was de jongste in de finaleronde – en de beste, zegt Jauch. De deelnemers kregen altijd één minuut om over een onderwerp te praten, en Schrot sprak het meest overtuigend, "en klonk niet alleen als een politicus." "Hij wist wat hij deed," zegt Jauch.
Je kunt online verschillende scènes uit de show vinden, en Schrot is in één ervan te zien. Lang, slungelig, in een blousonjasje over een wit overhemd. Hij peinst over de quizvraag of Konrad Adenauer in zijn vrije tijd schaakte, skat of boccia speelde. In een andere scène is hij te zien op het moment van zijn eerste grote triomf. Hij wiebelt een beetje, maar wanneer hij hoort dat meer dan 72 procent van de 80.000 bellers op hem heeft gestemd, knikt hij kort, steekt een arm op als een politicus op het podium en knikt opnieuw. De 18-jarige lijkt een oude rot in het vak, gevangen in het lichaam van een tiener.
Jauch herinnert zich dat Schrot "al veel gedaan" had toen hij in de show kwam. In een interview met een lokale krant vóór de finale somde Schrot zelf zijn carrière op: UNICEF Jeugdambassadeur, Amnesty International, de Staatsstudentenraad, het Jeugdwelzijnscomité, en hij was net terug van een uitwisseling in Israël. Hij zei: "Ik reis nooit zonder politieke interesse." Zijn ouders maakten zich zorgen, omdat hij vaak maar vier uur sliep.
Hij legde uit dat zijn moeder uit Brandenburg an der Havel kwam, zijn vader uit Rudolstadt in Thüringen; beiden waren arts. Jacob Schrot werd geboren in juni 1990, als kind van de laatste zomer van de DDR.
Op zijn 21e voelt hij een ‘politieke kloof op de markt’Voor zijn overwinning in de castingshow won hij een bondskanseliersalaris van € 16.000 en een stage bij de Bondsdag. Maar Jacob Schrot legde uit dat hij daar al was geweest, herinnert Günther Jauch zich. Hij gaf de voorkeur aan de bondskanselier. Jauch had Schrots toekomst na de show niet gevolgd. Maar toen hij er nu achter kwam, was hij niet verrast.
Na de show ging Schrot een jaar naar Oeganda voor vrijwilligerswerk en verhuisde vervolgens naar Dresden om politicologie en communicatie te studeren. De show bleef hem bij, aldus een oud-klasgenoot die met Schrot in de studentenraad filosofie zat. Er hing een "zekere aura" om hem heen. Hij was meer een buitenstaander, zei hij, dan een CDU-lid onder linkse studenten. Schrot "had het beste van twee werelden", zegt de oud-klasgenoot, en verzamelde posities om zijn cv te versterken, zo leek het hem tenminste. Het was opvallend dat Schrot zich "geroepen voelde tot grotere dingen".
Naast zijn studie aan de universiteit leidde Schrot een werkgroep over christelijke waarden voor de CDU in Dresden, leidde hij als bijbaan schoolklassen in het Saksische deelstaatparlement en verscheen hij in de talkshow van Maybrit Illner. Zijn cv was inmiddels uitgegroeid tot drie pagina's. Hij vertelde een journalist van Zeit die een profiel van hem aan het schrijven was: "Als ik 's ochtends wakker word, denk ik als eerste aan politiek. Zelfs als mijn vriendin naast me ligt." Hij was toen 20.
Terwijl zijn voormalige klasgenoot hem ervan verdacht een carrièrejager te zijn, zeggen zijn collega's van de CDU dat Schrot al vroeg "oprechte politieke interesse" toonde, wat zeldzaam is.
Kort voor zijn 21e verjaardag ontdekte hij een "politieke niche in de markt" binnen de "gemeenschap van transatlanticisten", waarin hij destijds al actief was. Schrot, een pro-Amerikaanse inwoner van Brandenburg, vond dat er te weinig jongeren in de scene waren en richtte het initiatief Jonge Transatlanticisten op, dat nog steeds bestaat. Schrot is er erevoorzitter. Hij vertelt over de oprichting van de groep in een podcast op de website. Hij spreekt als iemand die graag praat, legt uit en zegt vaak: "Nu stop ik ook", maar houdt dan niet op.
Hij zegt dat zijn "familieachtergrond duidelijk pro-westers is" en dat hij altijd geïnteresseerd is geweest in de Duits-Amerikaanse betrekkingen; dit spreekt voor zich. Hij heeft het over harten "in Giessen, Flensburg, Augsburg" die voor de zaak gewonnen moeten worden. Hij noemt zijn Oost-Duitse afkomst of de scepsis die velen in het Oosten koesteren ten opzichte van de Verenigde Staten niet.
Het is allesbehalve vanzelfsprekend dat een jongen uit Brandenburg an der Havel transatlantist zou worden. Schrot spreekt over de Berlijnse luchtbrug en het Marshallplan, net zoals Angela Merkel vroeger over Adenauer sprak, en verbergt daarbij zorgvuldig haar innerlijke Oost-Duitse afkomst. Dit lijkt nog steeds de zekerste weg als iemand uit Brandenburg of Mecklenburg-Vorpommern niet alleen de positie van commissaris voor Oost-Europa wil bereiken, maar zelfs de absolute top.
De podcast onthult ook hoe strategisch Schrot de zaken al als student aanpakte. Hij richtte de vereniging op met zeven leden "vanaf nul", wat volgens hem bevrijdend werkte. Totdat er 150 leden waren, belde hij ze allemaal om de twee maanden, wat "zijn telefoonrekening niet echt ten goede kwam". Hij is bevriend geraakt met Amerikaanse ambassadeurs, en in één geval zelfs met de familie van de ambassadeur. Wat je aan de top van een organisatie doet, is van groot belang, legt hij uit; dat geldt voor elke districtsvereniging. Het draait om "het goede voorbeeld geven". Vier of vijf jaar lang besteedde hij al zijn vrije tijd aan de vereniging.
Lukas Winkelmann, die nu de Jonge Transatlanticisten leidt, die inmiddels is uitgegroeid tot 300 leden, zegt: "Jacob staat ons nog steeds bij met advies en steun. Hij zei dat je me altijd kunt bellen als je hulp nodig hebt." Winkelmann zit in pak en stropdas in een café in Berlin-Friedrichshain, waar niemand anders ook maar een gestreken overhemd draagt, met een cola met ijs voor zich. Hij is student en, net als Schrot, al op jonge leeftijd lid van de CDU, maar hij komt uit Rijnland-Palts. Zijn ouders en grootouders voelden zich al verbonden met de Amerikanen die in de buurt gelegerd waren.
Hij beschrijft Jacob Schrot als "vriendelijk, benaderbaar, kalm en bedachtzaam". In Young Transatlantic-kringen wordt hij gekscherend de jonge Friedrich Merz genoemd. "Ik denk dat Jacob en Friedrich Merz een vergelijkbare benadering van problemen hebben – een analytische", zegt Winkelmann. Schrot deelt duidelijk het onvoorwaardelijke vertrouwen in het Westen, wat ook een van de kernwaarden van de bondskanselier is, ook al komt dat uit heel verschillende bronnen.
Jacob Schrot, de winnaar van een talentenjacht die jongeren in de politiek moest vertegenwoordigen, gaf herhaaldelijk interviews. Het werd steeds duidelijker dat hij geen doorsnee jonge politicus was.
Armin Laschet over Jacob Schrot: ‘Hij geeft niets om de balans tussen werk en privéleven’Op 27-jarige leeftijd sprak hij in een reportage van Deutschlandfunk over hoe het was om voor twee leden van de Bondsdag te werken. Een van de twee parlementariërs was Stephan Harbarth, nu voorzitter van het Federale Constitutionele Hof. Jacob Schrot schatte in de radioreportage dat hij in beide banen 70 uur per week werkte, maar hij klonk opgewekt. Kort daarna promoveerde Harbarth hem tot officemanager.
De baan markeerde het begin van zijn carrière: van officemanager werd Schrot senior adviseur bij de afdeling Buitenlands Beleid van de kanselarij. Vervolgens werd hij senior adviseur van het hoofd van de afdeling Buitenlands Beleid. In 2021 werd hij persoonlijk adviseur van Armin Laschet, de toenmalige bondskanselier en voorzitter van de CDU. Schrot was inmiddels 29 jaar oud en de casting was elf jaar geleden. Hij sliep waarschijnlijk nog steeds weinig, dacht 's ochtends vroeg al aan politiek en reisde nooit buiten de politiek.
Armin Laschet zegt over Jacob Schrot: "Hij geeft niets om de balans tussen werk en privé." Laschet heeft precies tien minuten voor een telefoongesprek over Schrot. Hij vult de minuten met lof en noemt Schrot een uitzonderlijk talent. "Als hij niet goed was, zou hij nu niet bij de kanselarij werken." Toen hij bij hem begon te werken, was Schrot jong, "maar al zeer ervaren." Laschet beschrijft hem als een "rustige, zakelijke, nauwkeurige werker, pretentieloos. Hij stelt zich ten dienste van de zaak."
Laschet heeft ook een verrassende inschatting: de Oost-Duitse identiteit heeft altijd een rol gespeeld voor Schrot, zegt hij. "Hij heeft diepe wortels in Brandenburg an der Havel. Hij rapporteerde daar vaak; ik wist altijd waar hij vandaan kwam." Schrot, meent Laschet, is het bewijs dat Oost-Duitsers invloedrijke posities kunnen bereiken. Zonder quota. Je moet gewoon net zo onvermoeibaar werken als Jacob Schrot. "Het was altijd duidelijk dat hij óf zelf politicus zou worden, óf in een positie terecht zou komen zoals die hij nu heeft," zegt Laschet.
In het voorjaar van 2022 voegde Friedrich Merz de leiding en de planning van de CDU/CSU-fractie, waarvan hij destijds de leiding had, samen. Hij wees de nieuwe functie toe aan Jacob Schrot. Hij had plotseling een enorme macht binnen de fractie. Bronnen binnen de fractie meldden dat er "zoals altijd" jaloerse individuen waren, maar dat Schrot niet als arrogant werd ervaren. Wat de fractieleden waarnamen, was dat Schrot "geen andere agenda had dan Merz" en duidelijk het volledige vertrouwen van de fractieleider genoot.
Hij organiseert een reis naar Oekraïne voor de nieuwe baasSchrot organiseerde ook een reis voor Merz. En zelfs toen was het een politieke overwinning: in mei 2022 reisde Merz naar Oekraïne , nog voordat Olaf Scholz daartoe had besloten. Schrot was erbij. Na zijn terugkeer gaf hij een interview aan de krant Märkische Allgemeine, waarin hij vertelde hoezeer het bezoek aan het gebombardeerde Kiev hem had aangegrepen. Het was een "achtbaan van emoties". Hij was vooral onder de indruk van hoe "gedisciplineerd en kalm" de zaken in Kiev waren geweest, en hoe goed georganiseerd alles was.
Dan verdwijnt Jacob Schrot uit het publieke oog.
Misschien is zijn rolmodel Beate Baumann, die het kantoor van Angela Merkel bij de bondskanselier leidde en nog steeds met haar samenwerkt. Er is weinig over haar bekend en ze houdt zich op de achtergrond. Een spook, zo je wilt.
Maar Baumann heeft nog nooit een casting gewonnen, heeft nooit het leiderschapsteam van de parlementaire fractie geleid. Ze heeft ook nog nooit een taak op zich genomen zoals die waar Schrot nu voor staat: de oprichting van de Nationale Veiligheidsraad, die de regering in staat moet stellen sneller te reageren op binnenlandse en buitenlandse beleidscrises. De raad is de hoeksteen van Merz' paradigma van een "single-source veiligheidsbeleid". De oprichting zal waarschijnlijk moeilijk zijn, omdat ministeries bang zouden kunnen zijn voor hun macht. Het zal Jacob Schrots eerste echte test zijn.
Als hij deze test doorstaat, zou de jongeman uit het Oosten, die de "Ik kan kanselier worden"-stem won en onvermoeibaar voor zijn opkomst werkte, waarschijnlijk een vaste plek in het centrum van de West-Duitse macht verwerven. Zijn naam zou dan bij bijna iedereen bekend zijn.
Berliner-zeitung
