Corona, mazelen, griep: Brandenburg plant nieuwe vaccinatiecampagne - vaccinatiegraad daalt

Potsdam. Brandenburg is van plan in het najaar een nieuwe vaccinatiecampagne te starten. Dit is het resultaat van een rondetafelgesprek tussen artsen, zorgverzekeraars, politici en autoriteiten, georganiseerd door de Brandenburgse Vereniging van Wettelijk Verzekerde Artsen (KVBB) in Potsdam.

De achtergrond van de rondetafel met ongeveer 60 deelnemers: de vaccinatiebereidheid is afgenomen. Zo was in het griepseizoen 2020/21 nog 65,1 procent van de inwoners van Brandenburg ouder dan 60 gevaccineerd tegen griep, terwijl dit percentage in de winter van 2023/24 daalde tot slechts 52,2 procent. Het risico op een ernstig griepverloop neemt toe met de leeftijd.

Zelfs met basisvaccinaties zoals difterie en tetanus, waarvoor bij volwassenen elke tien jaar een herhalingsvaccinatie nodig is, constateren volksgezondheidsfunctionarissen zoals Kristina Böhm uit Potsdam herhaaldelijk hiaten in de vaccinatiedekking. Dit kan fatale gevolgen hebben: in januari overleed een tienjarige jongen uit Havelland aan een difterie-infectie. Hij was niet gevaccineerd.

Een reden voor de vaccinatiehiaten is volgens de KVBB (Duitse Vereniging van de Duitse Ziekenfondsen) dat jonge, gezonde volwassenen vaak geen huisarts hebben. "We doen het goed, maar niet goed genoeg", zegt KVBB-voorzitter Catrin Steiniger. Vergeleken met het landelijk gemiddelde van slechts 38 procent is 52,2 procent van de ouderen die tegen griep gevaccineerd zijn, niet slecht, maar het is nog lang niet de 75 procent van de griepvaccinaties die de EU aanbeveelt voor 60-plussers.

Hoewel de vaccinatiebereidheid in heel Oost-Duitsland aanzienlijk hoger ligt dan in West-Duitsland, zoals blijkt uit een onderzoek van Claudia Kohring van het Centraal Instituut van de Vereniging van Wettelijke Ziektekostenverzekeraars, is het overgebleven vaccinatiesysteem van de DDR onvoldoende voor medische doeleinden.

Voor groepsimmuniteit tegen mazelen is bijvoorbeeld een vaccinatiegraad van 95 procent noodzakelijk. Ondanks de invoering van vaccinatieplicht in kinderdagverblijven vijf jaar geleden, is deze graad niet gehaald. Ook het belang van de vaccinatie tegen het humaan papillomavirus (HPV), dat pas sinds 2006 beschikbaar is, wordt herhaaldelijk onderschat.

Tweemaal toegediend tijdens de kindertijd beschermt het vrouwen tegen baarmoederhalskanker en mannen tegen anuskanker. "Tot nu toe is dit de enige vaccinatie die beschermt tegen kanker", benadrukt Böhm, ambtenaar Volksgezondheid, tegenover de krant MAZ. Hoewel Brandenburg ook op dit gebied boven het landelijk gemiddelde ligt, stagneert de vaccinatiegraad.

Deskundigen zijn het oneens over de oorzaken. "Het publieke debat over nieuw ontwikkelde mRNA-vaccins "heeft geleid tot onzekerheid onder delen van de bevolking", zegt Britta Müller (onafhankelijk, namens BSW) de minister van Volksgezondheid van Brandenburg. Dit heeft ook gevolgen gehad voor goed onderzochte standaardvaccinaties.

De ervaringen van mensen die door vaccinaties gewond zijn geraakt tijdens de coronapandemie hebben het vertrouwen geschaad. "Wat hier nodig is, is betrouwbare informatie, laagdrempelige vaccinatieaanbiedingen en een directe dialoog met burgers", aldus Müller.

Andere experts noemen voornamelijk structurele redenen. Gabriela Leyh, algemeen directeur van Barmer Brandenburg, vindt laagdrempelige zorgverlening een uitdaging vanwege de lage dichtheid aan artsen in de staat. "Het vertrouwen van de verzekerde in zijn of haar arts is het allerbelangrijkste", zegt Leyh. Alleen huisartsen kunnen bijvoorbeeld het belang van een HPV-vaccinatie uitleggen.

Minister van Volksgezondheid van Brandenburg Britta Müller (onafhankelijk, voor BSW).

Bron: Jens Kalaene/dpa

Artsen vonden ook dat ongunstige betaalmethoden een ‘slechte indruk’ wekten, bijvoorbeeld toen patiënten de RSV-vaccinatie eerst zelf moesten betalen en de kosten vervolgens bij hun zorgverzekeraar moesten declareren.

Een onduidelijke vaccinatiestatus is ook nadelig. Zorgverzekeraars en artsen vertrouwen in dit geval op het elektronisch patiëntendossier (ePA) , dat in de toekomst ook een vaccinatiebewijs zal bevatten. Uiteindelijk is er een gebrek aan kennis. KVBB-voorzitter Steiniger pleit voor gezondheidsvoorlichting op scholen.

Naast deze structurele problemen zijn er nieuwe ontstaan: sociale media. Kinderarts Steven Rohbeck uit Potsdam doet verslag van een moeder die, ondanks jarenlang contact met hem, plotseling weigerde haar jongste kind te laten vaccineren tegen meningokokken. Online discussies hadden haar van streek gemaakt. "Dit is een op zichzelf staand geval", benadrukt Rohbeck.

Maar dit hoeven geen geïsoleerde gevallen te blijven, zegt Böhm, ambtenaar volksgezondheid. Ze constateert ook een toename van desinformatie die de vaccinatiegraad tegenwerkt. Artsen en zorgverzekeraars moeten hiertegen optreden – met betrouwbare informatie via dezelfde kanalen, namelijk TikTok, Instagram en Facebook. Deze media, samen met postercampagnes in dokterspraktijken, zullen waarschijnlijk ook een rol spelen in de komende vaccinatiecampagne.