Kunstlicht: Vogels fluiten tot wel 50 minuten langer

In bijzonder fel verlichte gebieden zingen vogels gemiddeld 50 minuten langer per dag dan in zeer donkere gebieden. Dit is de uitkomst van een analyse van 583 soorten die overdag actief zijn. Over het algemeen waren er, ongeacht de soort, regio en het seizoen, aanwijzingen dat vogels 's ochtends eerder begonnen te zingen naarmate de lichtvervuiling ernstiger was, aldus de studie gepubliceerd in het tijdschrift Science.

Lichtvervuiling is in wezen milieuvervuiling. Overmatige kunstmatige verlichting beïnvloedt dieren in het wild doordat het ten minste een deel van de nacht in dag verandert. Verlichting beïnvloedt de activiteiten van diersoorten waarvan het gedrag wordt bepaald door de natuurlijke cyclus van licht en duisternis, leggen de twee auteurs uit. Zo kunnen nachtelijke trekvogels gedesoriënteerd raken, kunnen de hormoonspiegels van dieren achteruitgaan en kunnen insecten zelfs sterven, schrijven Brent Pease van Southern Illinois University in Carbondale en Neil Gilbert van Oklahoma State University in Stillwater in hun studie.

Volgens het rapport is dit fenomeen nu voor het eerst waargenomen bij vogels van verschillende soorten in diverse regio's en tijdens verschillende seizoenen. De gegevens waren gebaseerd op een wereldwijde gegevensverzameling van ochtend- en avondwaarnemingen van dagvogels uit 2023/2024.

In de helderste landschappen begonnen vogelgezang en getjilp gemiddeld 18 minuten eerder en eindigden 32 minuten later dan in de donkerste. De reactie op lichtvervuiling was het meest uitgesproken bij soorten met grote ogen, open nesten, trekpatronen en grote verspreidingsgebieden. Vogels hadden ook meer kans op lichtvervuiling tijdens het broedseizoen.

Volgens de onderzoekers is het echter onduidelijk of deze effecten positief, negatief of neutraal zijn voor de conditie van de dieren. "Enerzijds kan 50 minuten aanhoudende activiteit een aanzienlijk verlies aan rusttijd betekenen, vooral tijdens het broedseizoen, dat al stressvol is voor vogels", schrijven Brent Pease en Neil Gilbert.

Aan de andere kant hebben vogels overdag ook de mogelijkheid om te herstellen. Bovendien zou de extra actieve tijd positieve effecten kunnen hebben "als het zorgt voor langere foerageerperiodes of een hogere reproductieprestatie". Daarom is verder onderzoek nodig.