Staatsschuld: Schuldenrem: Bundesbank wil snel met voorstel komen

De toekomstige regeringspartijen in Berlijn hoeven nog maar een paar dagen te wachten op het concept van de Bundesbank voor herziening van de Duitse begrotingsregels. "We zullen binnen twee weken een voorstel presenteren", zei Bundesbank-president Joachim Nagel dinsdag tijdens de jaarlijkse persconferentie. “Ik hoop dat dit voorstel in overweging wordt genomen.”

Nagel reageerde hiermee op de haast in politiek Berlijn om óf de in de Grondwet verankerde schuldenrem te hervormen, óf om defensie- of infrastructuuruitgaven te financieren via een of meerdere zogenoemde speciale fondsen, mogelijk zelfs nog vóór de nieuwe Bondsdag is samengesteld. Het doel is om met een tweederdemeerderheid van de partijen CDU/CSU, FDP, Groenen en SPD in de oude Bondsdag de nodige wijzigingen in de Grondwet door te voeren. In het nieuwe parlement zou dit alleen mogelijk zijn met de Linkspartij, die weliswaar traditioneel gul is met uitgaven, maar altijd kritisch is geweest op de militaire uitgaven van westerse landen.

Nagel kondigde aan dat de Bundesbank zou voortbouwen op een voorstel dat al drie jaar oud was. De kern hiervan is dat de federale overheid hogere nieuwe schulden mag aangaan, zolang het schuldniveau lager is dan 60 procent van de Duitse economische productie. Deze grens is een van de Maastricht-criteria van de EU voor deelname aan de Europese Monetaire Unie, die momenteel door veel eurolanden wordt overtreden.

Nu kan het snel gaan: de Düsseldorfse econoom Jens Südekum gelooft in een hervorming van de schuldenrem. Bij twijfel ook met links

Duitsland zit net boven de drempel. Door de inflatie en het feit dat er nauwelijks nieuwe schulden zijn, daalt hun verhouding echter voortdurend, waardoor volgens het toenmalige voorstel van de Bundesbank meer nieuwe leningen mogelijk zouden zijn. In 2022 werd voorgesteld om een ​​nettoschuld van 1,5 procent van het bruto binnenlands product onder de 60 procent toe te staan; tussen 60 en 90 procent zou het nog steeds 0,5 procent van het BBP moeten zijn. Momenteel staat de Basiswet de federale overheid slechts toe om nieuwe schulden aan te gaan van 0,35 procent van het BBP.

De Maastrichtregels bepalen dat elk euroland jaarlijks maximaal drie procent van het BBP aan nieuwe nettoschulden mag opbouwen. Deze schuld wordt berekend op basis van de inflatiedoelstelling van twee procent van de Europese Centrale Bank plus een verwachte productiviteitsgroei van één procent.

Nagel gaf geen commentaar op specifieke quota of cijfers in het aangekondigde voorstel, noch op wat het grotere ‘structurele onderdeel’ in het voorstel zou betekenen. Hij kondigde echter aan dat dit ook eventuele bijzondere activa zou omvatten. Om de schuldenrem te omzeilen had de stoplichtregering met steun van de CDU/CSU in de grondwet een speciaal fonds van 100 miljard euro voor de Bundeswehr verankerd.

Gezien de voortdurende herbewapening van Rusland wordt dit niet langer als voldoende beschouwd om de nationale defensie te financieren. “We hebben een nieuw speciaal fonds nodig of een verandering van de schuldenrem”, zei Monika Schnitzer, voorzitter van de Duitse Raad van Economische Experts (“Wirtschaftweise”) en hoogleraar aan de LMU München, in een interview met Das Kapital.

Friedrich Merz zal de economie niet kunnen stimuleren zonder een versoepelde schuldenrem, harde bezuinigingen en een visie voor de toekomst, zegt econoom Monika Schnitzer

“We bevinden ons in een andere omgeving dan 15 jaar geleden, toen de schuldenrem praktisch het daglicht zag”, aldus Nagel. Er zou rekening worden gehouden met de ‘nieuwe fiscale uitdagingen’. Tegelijkertijd houdt het voorstel rekening met de Europese regels en is het gericht op stabiliteitsbeleid. Onder stabiliteitsbeleid wordt verstaan ​​een terughoudend overheidsuitgavenbeleid om het risico van inflatie te vermijden. Tegelijkertijd riep Nagel op om de federale begroting te onderzoeken op besparingsmogelijkheden die verder gaan dan investeringen. “Politici moeten naar de consumentenbestedingen kijken.”

Hoewel de nieuwe regering kan rekenen op steun voor verdere schulden van de Bundesbank, die zich altijd heeft gericht op stabiliteitsbeleid, kan ze de komende jaren niet rekenen op winstuitkeringen uit Frankfurt. De reden: Als gevolg van de rentestijging in de eurozone hebben de nationale centrale banken en ook de ECB grote balansverliezen geleden. De obligaties die zij op grote schaal kopen, leveren minder rente op dan de commerciële banken ontvingen op hun deposito's. Terwijl de Bundesbank vorig jaar een gemiddelde rente van 0,54 procent ontving op de obligaties die zij kocht als onderdeel van kwantitatieve verruiming, betaalde zij 3,81 procent rente op deposito's van commerciële banken.

Het resultaat: een balansverlies van de Bundesbank van 19,8 miljard euro in 2024, waarvan 19,2 miljard euro na vrijgave van de reserves. “Het balansverlies zal nog enkele jaren blijven toenemen”, aldus Nagel. Degenen die profiteren van de hoge verliezen zijn de commerciële banken en de spaarklanten van aanbieders met zeer hoge depositorentes.

Zelden heeft de Duitse politiek de DAX zo beïnvloed als deze Bondsdagverkiezingen. Het was een van de drie factoren voor de recente prijsstijging, die zou kunnen aanhouden, vooral in het geval van één aandeel

“De Bundesbank kan de verliezen die zijn opgetreden en nog zullen ontstaan, opvangen met haar eigen vermogen van 251 miljard euro”, benadrukte vicevoorzitter Sabine Mauderer. Ook de goudvoorraad van de Bundesbank, die naar eigen zeggen een waarderingsreserve van 263 miljard euro heeft, blijkt een stabiliserende werking op de balans te hebben. Dit betekent dat het goud van de Bundesbank op dit moment tegen marktprijzen 263 miljard euro meer waard is dan op de balans staat.

Door een herwaardering van de balans kon de Bundesbank haar verliezen compenseren of zelfs boekwinsten behalen. In het verleden hebben politici herhaaldelijk geprobeerd deze positie af te schaffen. De Bundesbank heeft dit herhaaldelijk afgewezen en aangedrongen op haar onafhankelijkheid.