Magdeburg | Het einde voor Intel in Saksen-Anhalt: zwart gat in plaats van maanlanding

Toen de Amerikaanse halfgeleidergigant Intel in maart 2022 plannen aankondigde voor de bouw van een enorme chipfabriek in Maagdenburg , waren de beelden niet te overtreffen. SPD-politicus Falko Grube zei destijds dat het project "onze maanlanding" zou zijn, waarmee hij parallellen trok met de historische gebeurtenis in juli 1969, toen de Amerikaanse astronaut Neil Armstrong als eerste mens op een satelliet van de aarde liep.

De verheven dromen in Saksen-Anhalt hebben echter nog geen voet aan de grond gekregen; de deelstaat en haar hoofdstad zitten sinds vrijdag in een zwart gat. Die dag begroef Intel eindelijk het bouwproject in Maagdenburg, waarvan de uitvoering in september vorig jaar al voor onbepaalde tijd was uitgesteld . Sindsdien zijn er uiterlijk grote twijfels of Intel er daadwerkelijk zou komen. Nu is er tenminste duidelijkheid, aldus CDU-minister-president Reiner Haseloff, die het desondanks een "bittere tegenslag" noemde – voor de deelstaat én voor Europa.

Europa had gehoopt dat chipfabrieken zoals die van Intel hun afhankelijkheid van halfgeleiderproducenten uit het Verre Oosten zouden verminderen. Deze fabrieken, met hun verstoorde toeleveringsketens, hadden in veel sectoren tot problemen geleid, vooral tijdens de coronapandemie. De voormalige verkeerslichtcoalitie gebruikte dergelijke strategische overwegingen om haar toezegging van € 9,9 miljard aan financiering te rechtvaardigen, bijna een derde van het geplande bouwbudget van € 30 miljard. De huidige bondsminister van Economische Zaken en Energie Katharina Reiche (CDU) zei dat dergelijke grote individuele subsidies in de toekomst zorgvuldiger zouden worden bekeken. Tijdens een bijeenkomst in de chemieregio Saksen-Anhalt deze maandag wilde ze echter met Haseloff en haar staatsgenoot Sven Schulze (CDU) opties verkennen om het verlies voor de staat te compenseren.

Voor Saksen-Anhalt ging het om zo'n 3.000 directe banen en duizenden meer bij toeleveranciers en dienstverleners; maar het was ook balsem voor gekwetste zielen. De deelstaat met het imago van de rode lantaarn had verwacht de Champions League te bereiken op het gebied van industriebeleid. Eva von Angern, fractievoorzitter van de Linkse Partij in het deelstaatparlement, zei in het najaar: "Na decennia van krimp wezen de tekenen op groei." Haar SPD-collega Katja Pähle hoopte "in één klap een einde te maken aan drie decennia van deïndustrialisatie, banenverlies en het imago van een lagelonenland."

De staat en de stad hebben enorme hoeveelheden werk, tijd en geld in deze hoop geïnvesteerd. Om het geplande industriepark op de meest vruchtbare landbouwgrond buiten Maagdenburg te ontwikkelen, kocht een speciaal opgericht staatsbedrijf grond voor 160 miljoen euro en ontwikkelde het tot nu toe voor in totaal 90 miljoen euro. De planning voor nieuwe wegen, lokaal vervoer, de bouw van een nieuwe rioolwaterzuiveringsinstallatie en, in de toekomst, een waterleidingbedrijf, was in volle gang. De stad overwoog hoe tot 10.000 nieuwe inwoners van huisvesting, kinderopvang en schoolplaatsen konden worden voorzien. Er werden studies uitgevoerd naar demografie en mobiliteit. "Er zijn miljoenen geïnvesteerd in voorinvesteringen", aldus parlementslid Thomas Lippmann van de Linkepartij. Hij bekritiseerde de federale en deelstaatregeringen omdat ze "alle eieren in één mandje hadden gelegd" en nu "met lege handen achterbleven".

De regeringsleider sprak dit tegen. Alle maatregelen die met Intel in gedachten zijn genomen, zullen "in de toekomst hun vruchten blijven afwerpen", zei Haseloff, die erop wees dat er al aanvragen van bekende bedrijven voor het industriepark zijn binnengekomen. Slechts een paar dagen geleden kondigde FMC, een halfgeleiderfabrikant uit Dresden, zelfs plannen aan om een fabriek voor geheugenchips in Magdeburg te bouwen, zij het op slechts 100 hectare in plaats van de 440 hectare die voor Intel is gereserveerd. Staatsminister Schulze sprak tegenover het Duitse persbureau DPA over een "miljardenproject". Hoeveel banen het zal creëren, blijft onduidelijk.

"De chaos rond inlichtingendiensten moet worden opgelost."

Thomas Lippmann, Linkerpartij van Saksen-Anhalt

De stad hoopt op soortgelijke beslissingen in de toekomst. De regionale krant "Volksstimme" merkte op dat als een bedrijf als Intel na grondige overweging besluit zich in Maagdenburg te vestigen, de locatie ook voor anderen aantrekkelijk zou zijn: "De vloer ligt er nog steeds." Burgemeester Simone Borris (onafhankelijk) verklaarde dat ze van plan zijn "de ruimte onmiddellijk op de internationale markt te brengen".

Er is echter een probleem: de grond is al verkocht aan Intel. Het is nu noodzakelijk om duidelijk te maken hoe deze onmiddellijk "teruggegeven kan worden aan de staat", aldus Lippmann, die tevens eiste dat het "puin" wordt opgeruimd en dat er transparante informatie wordt verstrekt over kosten, baten en verliezen. De AfD had in september al gedreigd een onderzoekscommissie naar de kwestie in te stellen.