Crisis in Parijs: Franse regering gevallen, wat nu?
De zet mislukte: in plaats van steun te verwerven voor de bezuinigingsbegroting, wierp het Franse parlement de regering van premier Bayrou ten val. Wat de motie van wantrouwen betekent voor het schuldenland en zijn partners.
Een ongekende nederlaag in plaats van een bevrijdende klap: de Franse centrumrechtse regering is na amper negen maanden aan de macht ten onder gegaan. Premier François Bayrou heeft onbedoeld de val van de minderheidscoalitie bewerkstelligd door de Nationale Vergadering om een motie van vertrouwen te vragen. Frankrijk vaart nu opnieuw in onzekere wateren. Maar wat betekent de val van de regering precies voor het geplaagde land en voor Europa?
Nee. De stemming in het Lagerhuis ging niet over het ambt van president Emmanuel Macron. Toch is de val van de regering een bittere nederlaag voor hem. Met Bayrou is de tweede premier op rij in iets meer dan een jaar tijd gevallen. Michel Barnier, begin september 2024 benoemd, werd in december door de oppositie afgezet.
Macron, die als president de regeringsleider benoemt, moet de schuld op zich nemen. Vooral omdat de ingewikkelde politieke situatie in het parlement, waarin geen enkel kamp een eigen meerderheid heeft, teruggaat tot de parlementsverkiezingen die hij in 2024 in het leven riep.
De druk op Macron zal waarschijnlijk toenemen, zowel op straat als in het parlement. Een alliantie, waarvan de leiding onduidelijk is, is van plan het land al woensdag te blokkeren. Volgende week staat een massale staking op stapel, waarbij alle sectoren betrokken zijn. De rechtse nationalisten van Marine Le Pen en het linkse kamp in Frankrijk zullen de situatie waarschijnlijk ook aangrijpen om de stemming tegen Macron aan te wakkeren.
Wat gaat er politiek gezien nu gebeuren in Frankrijk?Na de afzetting is premier Bayrou gedwongen het ontslag van zijn regering bij Macron in te dienen. Het staatshoofd zal naar verwachting het kabinet als interim-regering verlaten totdat er een opvolger is gevonden. Macron zou kunnen proberen om na Bayrou's aftreden zeer snel een nieuwe regeringsleider te benoemen om zo uit de vuurlinie te blijven en een politieke impasse te voorkomen.
Maar omdat Macrons centrum-rechtse blok, het linkse kamp en de rechts-nationalisten van Le Pen drie grote krachten zijn die tegenover elkaar staan zonder een eigen meerderheid in het Lagerhuis, zal de zoektocht naar een nieuwe premier waarschijnlijk opnieuw een lastige evenwichtsoefening worden.
In theorie zou Macron de Nationale Vergadering ook opnieuw kunnen ontbinden en nieuwe verkiezingen kunnen uitschrijven. Hij heeft echter herhaaldelijk duidelijk gemaakt dat hij niet van plan is om van deze optie gebruik te maken. Mocht de zoektocht naar een premier echter niet slagen, dan is het nog steeds denkbaar dat de Fransen opnieuw naar de stembus zullen gaan.
Wat betekent de val van de regering voor de Franse staatsschuld?De door Bayrou voorgestelde bezuinigingsbegroting was bedoeld om een koerswijziging in gang te zetten met betrekking tot de oplopende Franse staatsschuld. De staatsschuld was recentelijk opgelopen tot ongeveer 114 procent van het bruto binnenlands product. Daarmee is Frankrijk na Griekenland en Italië het land met de hoogste schuldquote in de eurozone.
Nu bestaat het risico op vertraging en verzwakking van de bezuinigingsinspanningen, wat negatieve gevolgen kan hebben voor de rentelasten op nieuwe staatsobligaties en voor de Franse economie. Alleen al de schuldaflossing dreigt de grootste begrotingspost te worden, zelfs nog meer dan de uitgaven aan onderwijs of defensie, waarschuwde de premier.
Wat zijn de gevolgen voor de Europese financiën?In Brussel baart de regeringscrisis minder zorgen dan de begrotingssituatie. De Europese Commissie heeft vorig jaar een strafrechtelijke procedure aangespannen wegens excessieve nieuwe leningen en vreest nu dat de situatie verder kan escaleren gezien de politieke situatie. Dit zou kunnen leiden tot een hernieuwd verlies aan vertrouwen in de eurozone – ook al wordt deze nu aanzienlijk beter bestand geacht tegen crises dan tijdens de Griekse financiële crisis.
De aanstaande regeringswisseling zal in eerste instantie niets veranderen aan het feit dat beide landen na de moeilijke jaren onder bondskanselier Olaf Scholz weer dichter bij elkaar komen. Berlijn verwacht niet dat de binnenlandse politieke crisis een directe impact zal hebben op de samenwerking. "De Franse staat zal blijven handelen en zal blijven functioneren", zei regeringswoordvoerder Stefan Kornelius enkele uren voor de vertrouwensstemming. "Ik geloof dat de handelingsbekwaamheid tussen de twee landen zal blijven bestaan en dat de uitwisseling nauw zal blijven."
Steunt Frankrijk nog steeds Oekraïne?Frankrijk steunt Oekraïne met militaire middelen, financieel en via trainingsprogramma's voor soldaten. Het Kieler Instituut voor de Wereldeconomie (IfW Kiel) meldt in zijn Oekraïne Support Tracker dat Frankrijk tussen 2022 en eind juni 2025 ongeveer € 7,6 miljard aan militaire, financiële en humanitaire overheidssteun heeft toegekend – iets minder dan 0,3 procent van het bruto binnenlands product. Daarnaast is er een aandeel van ongeveer € 12,1 miljard in EU-steun. Frankrijk heeft zijn kleinere bijdrage ten opzichte van andere EU-landen, waaronder Duitsland, ook verdedigd door strategisch belangrijke wapens te leveren voor de verdediging van Oekraïne.
De politieke verlamming als gevolg van een regeringsval zou de begrotingsplannen kunnen vertragen. Binnenlandse politieke debatten en herpositionering zouden het buitenlands beleid, en daarmee de kwestie van de hulp aan Oekraïne, naar de achtergrond kunnen schuiven. Westerse partners en Oekraïne kunnen dan niet langer rekenen op grote sprongen voorwaarts van de Fransen.
De verdere verzwakking van Macron zal de verantwoordelijkheid van bondskanselier Friedrich Merz in Europa nog verder vergroten. Nu de VS zich steeds verder terugtrekken uit de steun aan Oekraïne, wordt Duitsland nu beschouwd als de belangrijkste partner voor het door Rusland aangevallen land op het gebied van wapenleveringen en financiële steun.
dpa/ess
capital.de
