Seksueel misbruik van kinderen op internet – mij kan het niks schelen?

Weet u of uw kind momenteel seksueel misbruikt wordt? Dat kan toch niet omdat ze in het bed naast hen liggen? Helaas zegt dat niets – zoals blijkt uit een zaak die momenteel bij de rechtbank van Keulen wordt behandeld. Een man die ten tijde van het misdrijf 19 jaar oud was, wordt beschuldigd van 20 gevallen van seksueel misbruik. Hij zou kinderen onder druk hebben gezet om seksuele handelingen te verrichten op hun mobiele telefoon of tablet. Soms haalde hij hen over om hem intieme beelden te sturen, soms dwong hij hen om voor het scherm te masturberen of iets drastischer te doen. Nadat ze hem gevoelige foto's en filmmateriaal hadden gestuurd, had hij die in zijn handen. En hij bleef ze onder druk zetten. Al klaagden sommigen over pijn – terwijl anderen zeiden dat ze niet harder in hun bed konden kreunen omdat hun moeder naast hen in de woonkamer zat.

Het online initiëren van seksueel contact ("cyber-grooming") is wijdverbreid. Daders benaderen vaak kinderen en jongeren die ze niet kennen via TikTok, Instagram of tijdens het spelen op PlayStation. Vervolgens proberen ze hun vertrouwen te winnen en vroeg of laat seksualiseren ze de communicatie.

Een kwart van alle kinderen en adolescenten in dit land is digitaal benaderd door volwassenen voor discrete ontmoetingen, en bijna een derde heeft naaktfoto's aangeboden gekregen of toegestuurd gekregen . In 2024 werden in 3457 gevallen daders veroordeeld voor online misbruik. Volgens alle experts ligt het aantal niet-gerapporteerde gevallen veel hoger. En het aantal gevallen neemt toe (hopelijk door de toegenomen klopjacht).

Seksuele vernedering van kinderen is tot nu toe een vast onderdeel van het digitale tijdperk geweest. Tenzij we drastische maatregelen nemen, zal daar weinig aan veranderen. Zoals een streng gecontroleerd verbod op het gebruik van sociale media tot de leeftijd van 15 jaar. Zonder zo'n verbod, waar talloze politici in binnen- en buitenland momenteel mee flirten, zal er niets wezenlijks veranderen.

Deze misstanden zijn immers allesbehalve nieuw. Al minstens tien jaar streven relevante instellingen ernaar kinderen en ouders voor te lichten over gevaren zoals cybergrooming. Ouders worden al even lang aangespoord om de apparaten van hun kinderen zo veilig mogelijk te maken en hen aan te sporen geen persoonlijke gegevens online met vreemden te delen.

Dat is nuttig. Maar niet genoeg. Er is één belangrijke reden hiervoor: het is naïef om altijd verantwoordelijk en volwassen gedrag te verwachten van ouders, kinderen en internetproviders. Internetproviders zijn primair gericht op klanten, niet op hun bescherming. Bijna allemaal laten ze effectieve leeftijdsverificatie achterwege – met het argument dat ouders bij twijfel moeten controleren of hun kind alleen leeftijdsgeschikte diensten gebruikt. Maar dit is zelfgenoegzaamheid die grenst aan cynisme.

Na tien jaar van voortdurende scholing kunnen we concluderen: sommige ouders kunnen hun kinderen gewoon niet in de gaten houden. Hoe komt iemand überhaupt op het absurde idee dat alle ouders, zonder uitzondering, alles goed moeten doen om het probleem op te lossen? Sommigen kan het gewoon niet schelen, anderen hebben nog steeds geen idee welke digitale wereld hun kind verkent.

De rechter in het eerder genoemde proces in Keulen vatte het samen toen ze zei: "Ons probleem is dat niemand van ons een PlayStation heeft", wat een lachbui in de rechtszaal ontlokte. Te veel volwassenen negeren hun onwetendheid zo achteloos. Waarom zou iemand zijn beperkte vrije tijd besteden aan het onderdompelen in deze kinderachtige wereld?

Deze terughoudendheid is begrijpelijk. En verwoestend. Want: "Waar kinderen online zijn, zijn er ook daders die contact met hen opnemen. De omvang van deze dreiging is voor veel ouders nog onduidelijk", zegt Lena Rüschen, expert in cybergrooming bij de Landeskriminalpolizei Nordrhein-Westfalen (naam gewijzigd op verzoek van de politie). "Daders die experts zijn in het bedreigen en lokken van 50-jarige mannen die zich in de anonimiteit van het internet voordoen als 13-jarige meisjes. En criminelen die zich tot nu toe met succes hebben aangepast aan elke technologische innovatie."

Het klinkt nog dromeriger om van kinderen, uitgerekend van alle mensen, verantwoordelijk gedrag te verwachten. Minimumleeftijden en strenge beveiligingsinstellingen (waardoor ze onbereikbaar zouden zijn voor vreemden) spreken hen vaak niet aan. Ja, velen zijn al bedachtzamer. Maar bijna 50 procent van de tien- en elfjarigen heeft een TikTok-account, terwijl je je daar pas vanaf 13 jaar mag registreren (volgens de studie "Childhood, Internet, Media") . Vanuit kinderperspectief zijn er vaak te veel goede redenen om voorzorgsmaatregelen te vermijden, aldus expert Rüschen. Veel minderjarigen worden "gedreven door de wens om hun bereik en het aantal volgers op sociale media te vergroten. Het instellen van het account op privé ondermijnt dit doel."

Een beroep op volwassenheid bereikt hier zijn grenzen. Repressie blijft bestaan. Een bijzonder hoog niveau van vervolging en klopjacht, zoals bijvoorbeeld in Noordrijn-Westfalen. Maar bovenal een verbod op het gebruik van sociale media tot de leeftijd van 15 of 16 jaar, verplichte ouderlijke toestemming en politieke druk op aanbieders van sociale media om de leeftijd effectief te controleren. Een brede coalitie, van minister van Binnenlandse Zaken Reul van Noordrijn-Westfalen tot federaal minister van Onderwijs Prien en de Franse president Macron, pleit hier momenteel voor. Ze hebben erkend dat een beroep op volwassenheid soms weinig meer is dan de ontwikkelde versie van "het kan me niet schelen".