Hulde aan rentebeleid: Bundesbank lijdt historisch verlies

In 2023 ontsnapt de Bundesbank ternauwernood aan een verlies. Maar de last van de renteomslag zorgde er bijna voor dat de voorzieningen teniet werden gedaan. Nu heeft de centrale bank in Frankfurt am Main voor het eerst sinds 1979 verlies geleden. Er zijn nog meer jaren van verliezen te verwachten.

Eerste verlies sinds 1979 en het hoogste in de geschiedenis van de Bundesbank: de balans van de Deutsche Bundesbank laat vorig jaar een verlies zien van circa 19,2 miljard euro. Daarmee gaat de financiële meevaller voor de federale begroting opnieuw verloren, net zoals in de vier voorgaande jaren.

Ook voor de komende jaren zijn rode cijfers waarschijnlijk, al verwacht de Bundesbank dat de verliezen kleiner zullen zijn. "Het hoogtepunt van de jaarlijkse lasten is waarschijnlijk voorbij", zei Bundesbank-president Joachim Nagel bij de presentatie van de jaarrekening in Frankfurt am Main. Nagel waarschuwde vorig jaar al bij de presentatie van de balans voor magere jaren: "Wij verwachten dat we nog lange tijd geen winst kunnen uitkeren." De Bundesbank is van plan om de verliezen in de komende jaren te compenseren met toekomstige winsten.

In het boekjaar 2023 kon de Bundesbank ternauwernood een verlies ontlopen, maar dat kwam doordat ze een beroep kon doen op miljarden aan voorzieningen. De last van de snelle renteverandering had de buffers bijna uitgeput. Voor 2024 zou de Bundesbank dus nog maar 0,7 miljard euro aan reserves hebben om verliezen op te vangen. Hoewel het renteresultaat licht verbeterde, was het nog steeds fors negatief en bedroeg het circa EUR 13,1 miljard (vorig jaar: EUR 13,9 miljard).

Vanaf de zomer van 2022 heeft de Europese Centrale Bank (ECB) de rentetarieven in de eurozone snel verhoogd om de hoge inflatie onder controle te krijgen. Ondertussen is de inflatie nog lang niet op recordhoogte. Daarom heeft de ECB de belangrijkste rentetarieven in de eurozone opnieuw verlaagd. De hogere rentetarieven op de financiële markten leidden tot stijgende rente-uitgaven van de centrale banken, terwijl de rente-inkomsten hiermee geen gelijke tred hielden. Tegelijkertijd leveren veel langlopende effecten, zoals staats- en bedrijfsobligaties, die de centrale banken van de eurozone al jaren op grote schaal opkopen in het kader van het gemeenschappelijke monetaire beleid, relatief lage rentetarieven op.

ECB met recordverlies

De ECB zelf rapporteerde voor 2024 het tweede jaar op rij verlies en het hoogste verlies in haar ruim 25-jarige bestaan: ruim 7,9 miljard euro. Daarmee kwam de gebruikelijke winstuitkering van de ECB - ook aan de Bundesbank - opnieuw te vervallen. Sabine Mauderer, vicevoorzitter van de Bundesbank, benadrukte de soliditeit van de balans van de Bundesbank: "De Bundesbank kan zowel de huidige als de verwachte financiële lasten dragen."

Zo zijn de goudreserves van de Bundesbank aanzienlijk waardevoller geworden door de gestegen prijs van het edelmetaal. De totale reserves van de Bundesbank aan goud en vreemde valuta bedroegen eind vorig jaar iets meer dan 267 miljard euro. Een jaar eerder was dat nog ruim 197 miljard euro.

Het hoofddoel van centrale banken is niet het maken van winst. De ECB en daarmee de nationale centrale banken van het Eurosysteem zijn primair verantwoordelijk voor het waarborgen van stabiele prijzen en daarmee een stabiele munteenheid in het valutagebied van de 20 staten. De monetaire autoriteiten zijn van mening dat dit doel bereikt zal worden als de inflatie in de eurozone op middellange termijn 2,0 procent bedraagt.

ECB-president Christine Lagarde heeft onlangs haar vertrouwen uitgesproken dat de inflatie dit jaar de grens van twee procent zal bereiken. Een hogere inflatie verlaagt de koopkracht van consumenten; zij kunnen minder betalen voor één euro. Ook de president van de Bundesbank, Nagel, is vol vertrouwen over de toekomstige ontwikkeling van de inflatie: "Wij verwachten in Duitsland een aanhoudende terugkeer naar de twee procentgrens in 2026."

Jarenlang had het Bondsministerie van Financiën traditioneel uitgegaan van een winst van de Bundesbank van 2,5 miljard euro in de federale begroting. Nog in 2019 kon Olaf Scholz, toenmalig afdelingshoofd, de hoogste winst van de Bundesbank sinds de financiële crisis vieren: 5,85 miljard euro. Het laatste balansverlies vond 45 jaar geleden plaats: in 1979 rapporteerde de Bundesbank een tekort van ruim 2,9 miljard euro.