Engagement: De buurman met een luisterend oor

Robin Hardt (29) en Siegfried Geldner (81) vormen een goed team. Onlangs waren ze samen bij een concert. Hardt is in feite Geldners persoonlijke computerexpert. Twee keer per week bezoekt hij de gepensioneerde in zijn huis in Kiedrich. De voormalig advocaat en ICT-deskundige heeft een slecht gezichtsvermogen; Hardt helpt hem met e-mails of stelt een grotere klok in op het scherm.

Hardt is een van de ongeveer 70 vrijwilligers die bij de vereniging Neighbourhood Help Upper Rheingau in Eltville ongeveer 400 zorgbehoevende ouderen ondersteunen. Ook de huishoudelijke hulp van Geldner, die drie keer per week bij hem langskomt, is door de buurthulpvereniging geregeld. Acht fulltimemedewerkers ondersteunen de vrijwilligers, omdat de vraag groter is dan zij kunnen voldoen.

Iedereen die thuis woont maar een zorgniveau heeft, heeft recht op een ‘steunbedrag’ van 131 euro per maand. De zorgverzekering vergoedt ondersteuning in het dagelijks leven. Medische en verpleegkundige taken vallen hier uitdrukkelijk niet onder. De helpers ontvangen een onkostenvergoeding van tien euro per uur.

Er zijn veel buurtverenigingen in Hessen , waarvan er veel al tientallen jaren actief zijn. Nieuw is dat de lokale initiatieven samenwerken. De Hessische Buurthulpvereniging is onlangs opgericht. Het is het resultaat van een onderzoeksproject dat op 28 februari eindigt. “Niet iedereen hoeft het wiel opnieuw uit te vinden”, zegt Eymann, die de Eltville-club in zijn woonkamer oprichtte en nu ook medevoorzitter is van de staatsvereniging.

Voor het project “Being CLOSE – Buurthulp in het dagelijks leven en in het huishouden van ouderen” begeleidden twee onderzoeksinstituten gedurende 15 maanden zes buurtverenigingen in Hessen. Wat zijn de concrete problemen ter plaatse? Wat zijn de beste manieren om dit op te lossen?

Het grootste probleem: de generatiewisseling. "In de jaren negentig zijn er veel buurtverenigingen opgericht. De oprichters vertrekken, maar er is een gebrek aan nieuw talent", zegt Christa Larsen van het Instituut voor Economie, Arbeid en Cultuur (IWAK) van de Goethe-Universität, een van de twee projectpartners. Nog een probleem: “Veel buurtverenigingen zijn geïsoleerd, juist omdat ze zo toegewijd zijn”, zegt Larsen.

"Zorg is een groot probleem"

Volgens het Staatsbureau voor de Statistiek ontvingen eind 2023 423.400 mensen in Hessen een uitkering uit de sociale langdurige zorgverzekering. 366.000 van hen werden thuis verzorgd. In het Hessian Nursing Report 2023 voorspelde het IWAK Instituut dat het aantal tegen 2030 met 11,7 procent zou stijgen. “Dit kan niet worden aangepakt in de klinische of poliklinische zorg”, zegt Stefan Ekert van InterVal, de tweede projectpartner.

“Zorg is een groot probleem”, zegt Yasmin Alinaghi, algemeen directeur van Paritätische Hessen. “Het professionele systeem kan het niet langer alleen af.” Buurtverenigingen worden daarom steeds belangrijker. Maar de vrijwilligers moeten zich niet overweldigd voelen.

“Twee dingen zijn belangrijk”, benadrukt Alinaghi: “Het doel is om de behoefte aan zorg zo lang mogelijk uit te stellen. En het is niet de taak van vrijwilligers om taken over te nemen die professionals niet kunnen doen vanwege de kosten of een gebrek aan personeel.

Doel: zo lang mogelijk binnen je eigen vier muren blijven

Volgens minister van Sociale Zaken Diana Stolz (CDU) leveren buurtverenigingen “een onmisbare bijdrage aan het zo lang mogelijk zelfstandig kunnen blijven wonen van ouderen.” De vrijwilligers droegen ook bij aan het verminderen van eenzaamheid op oudere leeftijd. "Deze structuur moet met het oog op de toekomst worden veiliggesteld en verder worden ontwikkeld."

Eymann hoopt dat er over een paar jaar in heel Hessen buurtverenigingen met een uniforme structuur zullen zijn. De koepelorganisatie kan bijvoorbeeld trainingen organiseren, helpen bij het opzetten van digitale systemen, ondersteuning bieden bij juridische kwesties en de verenigingen helpen bij het vinden van nieuwe vrijwilligers. Omdat ze overal schaars zijn. Ook in Eltville is de wachtlijst van cliënten lang; “soms kunnen we er maar een derde van behandelen.”

Robin Hardt vond zijn vrijwilligerswerk zo leuk dat hij nu een vaste medewerker is van de buurtvereniging. "Ik wilde iets doen waarvan ik dacht dat het betekenis had", zegt de gediplomeerde maatschappelijk werker.

Momenteel zorgt hij voor een tiental zorgbehoevende mensen: hij brengt ze naar de dokter, begeleidt ze naar het ziekenhuis, gaat met ze wandelen of maakt hun appartementen schoon. Hij is van mening dat er nog iets anders belangrijker is dan wat er op het urenbriefje staat: ‘een luisterend oor’.